محدوده تقليد
سوال 1 :
جنابعالى در ابتداى رساله مرقوم فرموده ايد: «عقيده مسلمان به اصول دين، بايد از روى دليل باشد.» اگر مسلمانى به دنبال تحقيق رفت، و در نتيجه دينى غير از اسلام را برگزيد، آيا حق دارد پيرو آن دين شود؟ آيا حکم مرتد بر او جارى نمى شود؟ اگر جارى مى شود، چرا؟ آيا اين فتوا با فتواى به لزوم تحقيق در اصول دين، و عدم جواز تقليد در آن سازگار است؟ اصولا کسى که مى داند، اگر به نتيجه اى غير از دين پدر و مادرش برسد کشته خواهد شد، چگونه مى تواند با فکرى آزاد در اصل دين تحقيق کند؟
جواب :
تحقيق در دين و اعتقاد به يکى از مذاهب، غير از تظاهر به آن است. توضيح اين که: بر همه واجب است در اصول دين به اندازه توانايى خود تحقيق کنند، و اگر واقعاً بعد از تحقيق کامل و کمک گرفتن از آگاهان، به آيينى غير از آيين اسلام معتقد شوند، معذور هستند; زيرا وظيفه عقلى و شرعى خود را انجام داده، ولى به خطا رفته اند. امّا کسى که قبلا مسلمان بوده، و به عللى دين جديد اختيار کرده، اگر تظاهر کند محکوم به احکام مرتد است; و احکام مرتد در واقع از جمله احکام سياسى اسلام، براى جلوگيرى از نفوذ دشمنان در محيط اسلام، و اغفال و اغواى مردم است.
سوال 2 :
براى مسلمان بودن همين مقدار که در دوران نوجوانى، يا جوانى اصول دين را از ما سوال کردند، و ما قبول داشتيم کافى است؟ يا تحقيق بيشترى لازم است؟
جواب :
کافى است; ولى سعى کنيد عقايد خود را از روى دليل و برهان و استدلال فراگيريد.
سوال 3 :
مقلّد در چه زمينه هايى مکلّف به تقليد از مرجع تقليد است؟ آيا تقليد محدود به احکام عبادى (نماز و روزه و مانند آن) مى شود، يا احکام معاملات و اعمال حقوقى و مانند آن را نيز شامل مى شود؟
جواب :
تمام اعمال و احکام شرع، غير از ضروريّات دين را، شامل مى شود; ولى تقليد در اعتقادات راه ندارد.