جواب سؤالات

جواب سوالات

جواب سوال 1 - در مسير رفت و در روستا، نمازش تمام است، ولى در مسير بازگشت بايد نماز را شکسته بخواند. 226 *

جواب سوال 2 - در مسيررفت و در روستانمازش تمام است، ولى در مسير بازگشت بايد نماز را شکسته بخواند. 227 **

جواب سوال 3 - در مسير رفت، نمازش شکسته است، ولى در روستا و در مسير بازگشت، بايد نماز را تمام بخواند. 228 ***

جواب سوال 4 - در همه مواضع نمازش تمام است، چون با ترديد در توقف، در واقع ترديد نسبت به طى مسافت شرعى (هشت فرسخ) دارد، در حالى که شرط دوم براى شکسته خواندن نماز، قصد طى مسافت شرعى است. 229 (ع ف 67)

جواب سوال 5 - در همه مواضع، بايد نماز را شکسته بخواند، چون ازاول سفر، قصد پيمودن هشت فرسخ را داشته و در بين راه نيزاز اين قصد منصرف نشده است و هيچ يک از قواطع سفر نيز، تحقق پيدا نکرده است.230

جواب سوال 6 - در مسير رفت و برگشت، نمازش شکسته است، ولى در روستا بايد نماز را تمام بخواند. 231

جواب سوال 7 - تار روستا، نمازش تمام است ؛ چون بدون قصد، اين مسافت را پيموده است، ولى از لحظه‌اى که به طرف شهر مزبور حرکت مى‌کند. (و نيز در خود آن شهر و مسير بازگشت) بايد نماز را شکسته * بخواند.232

جواب سوال 8 - از لحظه‌اى که شروع به بازگشت مى‌کند - مثلاً وقتى از در بيمارستان خارج شد - بايد نماز را شکسته بخواند و رعايت حد ترخص اهواز، لازم نيست. 233 *

جواب سوال 9 - از اهواز تاروستاى «ج» نمازش تمام است، چون بدون قصد پيموده است اما از آن به بعد در همه مواضع، بايد نماز را شکسته بخواند؛ چون مسافت شرعى (تلفيقى)***را قصد کرده است. 234

جواب سوال 10 - از اهواز تا روستاى «د» و نيز در خود روستا، نمازش تمام است، ولى در مسير بازگشت به اهواز بايد نماز را شکسته بخواند؛ 235 البته به شرطى که در بازگشت هيچ يک از قواطع سفر، تحقق پيدا نکند.

جواب سوال 11 - از اهواز تا روستاى «الف» نمازش تمام است، ولى از آن به بعد، تا مراجعت به اهواز (در بين راه و در روستاها)، بايد نماز را شکسته بخواند. 236 *

جواب سوال 12 - در همه مواضع، نمازش شکسته است چون سفرش، مشروط به حصول چيزى نبود. 237

جواب سوال 13 - در مسير روستا به اهواز و در خود اهواز، نمازش شکسته است ،ولى در مسير بازگشت به روستا، بايد نماز را تمام بخواند. 238

جواب سوال 14 - در همه مواضع، نمازش شکسته است ؛ چون سفر او مشروط به حصول چيزى، بعد ازچهار فرسخ شده و در اين صورت نماز شکسته است هر چند اطمينان به حصولش نداشته باشد. 239 **

جواب سوال 15 - نمازش شکسته است ،چون مسافت تلفيقى تحقق پيدا مى‌کند. 240

جواب سوال 16 - در هر صورت بايد نماز را شکسته بخواند؛ چون بدون قصد اقامه ده روز يا بيشتر ،حکم سفر، قطع نمى‌شود. 241

جواب سوال 17 - در همه مواضع بايد نماز را تمام بخواند؛ چون قصد مسافت شرعى را مشروط به چيزى کرده که اطمينانى به حصولش ندارد. 242 (براى توضيح بيشتر به فصل دوم، مسأله 4 مراجعه فرماييد).

جواب سوال 18 - در مسير روستا به اهواز و در خود اهواز، نمازش شکسته است، ولى بعداز انصراف از سفر و در مسير بازگشت به روستا، بايد نماز را تمام بخواند. 243

جواب سوال 19 - دراين مدت بايد نماز را شکسته بخواند؛ چون از قصد طى مسافت شرعى (هشت فرسخ) منصرف نشده و هيچ کدام از قواطع سفر نيز تحقق پيدا نکرده است. 244

جواب سوال 20 - در مسير رفتن، نمازش شکسته بود، ولى بعد از انصراف و نيز در مسير بازگشت ،بايد نماز را تمام بخواند؛ چون مجموع رفت و برگشت،کمتر از مسافت شرعى (هشت فرسخ) مى‌شود. 245

جواب سوال 21 - در هر صورت، نمازش شکسته است؛ چون توقف کمتراز ده روز، قاطع سفر نيست. 246

جواب سوال 22 - در مسير اهواز به روستا، بايد نماز را شکسته بخواند و مدتى که در روستا، مردد بود، نمازش تمام است. *، ولى در مسير روستا به شهر «الف» و در خود آن شهر ونيز در مسير بازگشت به اهواز، بايد نماز را شکسته بخواند؛ چون مسافتى که بعد از رفع ترديد، قصد پيمودنش را دارد، به تنهايى - بدون احتساب مسافت طى شده قبل از ترديد - به اندازه مسافت شرعى (هشت فرسخ) است. 247

جواب سوال 23 - از اهواز تا شهر «الف» بايد نماز را شکسته بخواند - حتى مدتى که در روستا (با ترديد) توقف داشته - چون يک هفته توقف، قاطع سفر نيست. 248

جواب سوال 24 - در مسير اهواز به روستا، بايد نماز راشکسته بخواند؛ ولى مدتى که در روستا با ترديد، توقف داشته، نمازش تمام است. 249 (براى توضيح بيشتر به فصل سوم، مسأله 4 مراجعه فرماييد).

جواب سوال 25 - تا روستا، بايد نماز را شکسته بخواند، ولى مدتى که در روستا با ترديد، توقف داشته، نمازش تمام است و از روستا تا شهر «الف» و در خود آن شهر و نيز در مسير بازگشت به اهواز، بايد نماز را شکسته بخواند .250 (دليل مطلب در جواب سوال 22 ذکر شده است).

جواب سوال 26 - در همه‌مواضع، نمازش شکسته است، چون بعد از پيمودن هشت فرسخ، ترديد، اثرى ندارد و حکم مسافر (وجوب شکسته خواندن نماز) استقرار پيداکرده است. 251 *

جواب سوال 27 - چنان چه پدر و مادر، در شهر مشهد، قصد توطن نمايند (تصميم داشته باشند براى هميشه در آن جا زندگى کنند)، مشهد براى او نيز، مثل پدر و مادر، وطن اتخاذى مى‌شود در غير اين صورت، در مشهد حکم مسافر را خواهد داشت. 252

جواب سوال 28 - با اعراض پدر و مادر، در مورد او نيز اعراض تبعى، تحقق پيدا مى‌کند، بنابراين، همان طور که اهواز براى پدر و مادر، از وطن بودن خارج مى‌شود،براى او نيز ازوطن بودن خارج مى‌شود، لذا هر وقت به اهواز برود - مثل ساير شهرها - بايد به احکام مسافر عمل کند. 253

جواب سوال 29 - به نظر ساير مراجع، تهران براى او وطن اتخاذى مى‌باشد. بنابراين، پس از مهاجرت و اعراض، ديگر وطن او نخواهد بود، هر چند مالک خانه باشد. از اين رو هر وقت به تهران برود، بايد به احکام مسافر عمل کند .

جواب سوال 30 - بايد تا ساعت ده صبح روز يازدهم ماه، قصد توقف در اهواز را داشته باشد، تا نمازش تمام وروزه‌اش صحيح باشد. 254

جواب سوال 31 - در همه ده روز، بايد نماز راشکسته بخواند؛ چون رفتن به چهار فرسخى (به ضميمه بازگشت) سفر جديدى است و با اقامه منافات دارد. 255

جواب سوال 32 - چون از قصد اقامه، منصرف يا مردد نشده، بنابراين، در اين دو روز، بايد نماز را تمام بخواند و روزه را به جا آورد. 256(ع .م 17)

جواب سوال 33 - چون از قصد اقامه، منصرف يا مردد نشده، بنابراين، در پنج روز باقى مانده،بايد نماز را تمام بخواند و روزه را به جا آورد. 257(ع. م 17)

جواب سوال 34 - زن، نمازش شکسته است و نمى‌تواند روزه بگيرد، ولى مرد بايد نماز را تمام بخواند و روزه را به جا آورد. 258 (ع.م 18)

جواب سوال 35 - در مسير رفت و برگشت و نيز در مقصد، بايد نماز را شکسته بخواند، ولى در محل اقامه، نمازش تمام است. 259

جواب سوال 36 - در مسير رفت و برگشت و نيز در مقصد و محل اقامه،بايد نماز را شکسته بخواند. 260

جواب سوال 37 - در مسير رفت وبرگشت و در روستا، نمازش شکسته است، ولى در مشهد بايد نماز را تمام بخواند. 261

جواب سوال 38 - از زمان حرکت از مشهد ، در همه مواضع، حتى مشهد ، موقع بازگشت به وطن - بايد نماز را شکسته بخواند. 262

جواب سوال 39 - اگر پيش از طى هشت فرسخ، در محلى توقف کند و نداند که چند روز آنجا خواهد ماند، چنان چه هنوز مصمم به ادامه سفر است، تا سى روز، نماز را شکسته مى‌خواند و ازروز سى و يکم نمازش تمام است، اما اگر در رفتن و ماندن، مردد * باشد - از لحظه ترديد - بايد نماز را تمام بخواند. 263(براى توضيح بيشتر به فصل سوم مراجعه فرماييد).

جواب سوال 40 - در مسير و در روستا، بايد نماز را شکسته بخواند. 264

جواب سوال 41 - در مسير، بايد نماز را شکسته بخواند، ولى در روستا بعد از ترديدنسبت به ادامه سفر، نمازش تمام است. 265 **

جواب سوال 42 - در همه مواضع، نمازش، شکسته است . 266 *

جواب سوال 43 - در مسير بازگشت، بايد نماز را شکسته بخواند. 268 *

جواب سوال 44 - در بين راه شهرک تاروستاى «الف» و نيز مدتى که در اهواز است، بايد نماز را تمام بخواند؛ چون قبل ازپيمودن هشت فرسخ، از وطن عبور مى‌کند. 269

جواب سوال 45 - بايد نماز را شکسته بخواند، چون ازآغاز سفر (از شهرک) مسافت شرعى را قصد کرده و هيچکدام از قواطع سفر نيز تحقق پيدا نکرده است. 270

جواب سوال 46 - از تهران تا روستاى «ب» و در خود روستا، نمازش تمام است، ولى از آن جا تا شهرک، بايد نماز را شکسته بخواند ***، در شهرک نيز به جهت قصد اقامه، نمازش تمام است. 271

جواب سوال 47 - ازشهرک تا تهران و نيز در خود تهران، نمازش تمام است * ولى در بازگشت به شهرک، بايد نماز را شکسته بخوند. 272(البته در صورتى که هيچ کدام از قواطع سفر، تحقق پيدا نکند ).

جواب سوال 48 - در همه مواضع، بايد نماز را تمام بخواند.273

جواب سوال 49 - چنان چه در شهرک قصد اقامه نمايد و بعد از تحقق اقامه **، تصميم بگيرد که براى تدريس، يا تحصيل و يا کار به اهواز رفت و آمد کند، در اين صورت نمازش در شهرک و اهواز و بين راه تمام است (ولى کثيرالسفر نيست)، اما اگر موقع قصد اقامه يا قبل از تحقق اقامه، اين تصميم را داشته باشد، اقامه تحقق پيدا نمى‌کند ***، بنابراين، بايد به حکم مذکور در تبصره، عمل نمايد. 274

جواب سوال 50 - در اولين سفر شغلى، بايد نماز را شکسته بخواند * و از سفر دوم نمازش تمام است. 275

جواب سوال 51 - چون هدف اصلى از سفر به اهواز، کار است و ديدار خويشان و دوستان،هدف فرعى مى‌باشد، لذا سفر شغلى محسوب مى‌شود. بنابراين، در مسير رفت و برگشت و در اهواز، بايد نماز را تمام بخواند. 276

جواب سوال 52 - ابتداى مسافت شرعى براى او ،نقطه آغاز سفر است هر چند در وسط روستا باشد. 277

جواب سوال 53 - مقلدين امام راحل (ره)، نمى‌توانند به او اقتدا نمايند، ولى مقلدين آيت الله خامنه‌اى مى‌توانند اقتدا کنند. *

226- امام، اراکى، خوئى، گلپايگانى، بهجت، خامنه‌اى و فاضل، جواب، همان مى‌باشد که در متن آمده است.

تبريزى، زنجانى و مکارم: در مسير رفت و برگشت و در روستا، بايد نماز را شکسته بخواند.

* - براى توضيح بيشتر به مسأله 13 همين فصل مراجعه فرماييد.

** - براى توضيح بيشتر به مسأله 13 همين فصل مراجعه فرماييد.

*** - براى توضيح بيشتر به مسأله 13 همين فصل مراجعه فرماييد.

227- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

228- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

229- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

230- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

* - رعايت خحد ترخص روستا، لازم نيست ؛ بلکه بعد از حرکت به طرف شهر مزبور، بايد نماز را شکسته بخواند هر چند هنوز از روستا بيروننرفته باشد. (براى توضيح بيشتر به فصل هشتم مسئله 14 مراجعه فرماييد).

** - براى توضيح بيشتر به فصل هشتم مسأله 14 مراجعه فرماييد.

*** - براى توضيح بيشتر به فصل اول ،مسأله 14 مراجعه فرماييد.

231- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

232- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

233- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

234- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

235- امام، اراکى، خوئى، گلپايگانى، بهجت، خامنه‌اى و فاضل: جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است .

تبريزى، زنجانى و مکارم: از اهواز تا روستاى «ب» نمازش تمام است، چون بدونه قصد پيموده است ؛ اما از آن جا تا روستاى «د» بايد نماز را شکسته بخواند، چون قصد مسافت شرعى نمودهاست و نيز در خود روستاى «د» بايد نماز را تمام بخواند،ولى در مسير بازگشت اهواز، بايد نماز را شکسته بخواند. (براى توضيح بيشتر به فصل اول، مسأله 14 مراجعه فرماييد).

* - براى توضيح بيشتر به فصل اول مسأله 14 مراجعه فرماييد.

** - چون بر فرض عدم تهيه بليد، ناچار به روستا باز مى‌گردد، در نتيجه مجموع رفت و برگشت، هشت فرسخ است که به اندازه مسافت شرعى است، پس در هر صورت قصد طى مسافت کرده است .

236- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

237- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

238- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

239- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

240- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

241- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

242- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

* - براى توضيح بيشتر به فصل سوم، مسأله 4 مراجعه فرماييد.

243- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

244- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

245- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

246- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

247- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

248- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

249- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

* - البته در شهر «الف» به جهت قصد اقامه، بايد نماز را تمام بخواند.

250- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

251- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

252- امام، اراکى، گلپايگانى، بهجت، خامنه‌اى و فاضل: جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است .

خوئى، تبريزى، زنجانى و مکارم: چنانچه قصد وطن نکنند ولى تصميم داشته باشند، چند سال در مشهد زندگى کنند، مشهد براى او و پدر ومادرش، حکم وطن را خواهد داشت. (براى توضيح بيشتر به بحث وطن حکمى، مراجعه فرماييد).

253- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

254- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

255- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

256- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

257- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

258- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

259- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

260- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

* - يعنى مردد و دو دل است که آيا به سفر ادامه دهد يا ده روز(و بيشتر) اقامت کند.

** - همانگونه که در فصل سوم گذشت، شرط سوم براى شکسته خواندن نماز، استمرار قصد مسافت شرعى (هشت فرسخ) است و با ترديد در ادامه سفر، بايد نماز را تمام خواند.

261- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

262- امام (ع.م 24)، گلپايگانى (ع.م 24) و فاضل (ع.م 24): در مسير رفت و نيز در روستا، بنابر احتياط واجب، بايد نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند، ولى در مسير بازگشت -حتى در اهواز - نمازش شکسته است .

اراکى (ع.م 24)، تبريزى (ر.م 1358) و مکارم (ع.م 24): جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است .

خوئى (ع.م 24 - ر.م 1358): از اهواز تا روستا و در خود روستا، بايد نماز را تمام بخواند، ولى در مسير بازگشت - حتى در اهواز - نمازش شکسته است.

بهجت (استفتا): در همه مواضع، بنابر احتياط واجب، بايد نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

خامنه‌اى زنجانى:؟

263- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

264- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

265- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

* - براى توضيح بيشتر به فصل اول، بحث مسافت تلفيقى مراجعه فرماييد.

** - البته در صورتى که هيچ کدام از قواطع سفر، تحقق پيدا نکند.

*** - چون مسيرى که بعد از انصراف از اقامه ده روزه (يا بعد از انصراف از عبور) مى‌خوهد برود، به اندازه مسافت شرعى است .

267- امام، اراکى، خوئى، گلپايگانى، بهجت، خامنه‌اى و فاضل: در کل مسير، نماز او تمام است .

تبريزى، زنجانى و مکارم: در همه مواضع، بايد نماز را شکسته بخواند.

268- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

269- امام، اراکى، خوئى، گلپايگانى، بهجت، تبريزى، خامنه‌اى، زنجانى و فاضل: جواب همان مى‌باشد که در متن آمدهاست .

مکارم(استفتا): صرف عبور از وطن، با قطار و امثالش، نمى‌تواند قاطع سفر باشد. از اين رو از شهرک تاروستاى «الف» (و نيز در شهر اهواز)، بنابر احتياط واجب بايد نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.(براى توضيح بيشتر به عوان پنجم از فصل چهارم، مسأله 1 مراجعه فرماييد).

270- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

271- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

* - از شهرک تا 35 کيلومترى تهران،چون سفر حرام است، بايد نماز را تمام بخواند و از آنجا تا تهران، چون کمتر از مسافت شرعى (هشت فرسخ) است، نمازش تمام است (تمام بودن نماز در تهران نيز به جهت قصد اقامه است).

** - با گذشتن ده روز يا خواندن يک نماز چهار رکعتى (براى توضيح بيشتر به عنوان سوم از فصل چهارم مراجعه فرماييد).

*** - مگر به فتواى بعضى از مراجع معظم تقليد، آن هم با شرايط خاص. (براى توضيح بيشتر به عنوان سوم از فصل چهارم مراجعه فرماييد).

272- امام، اراکى، خوئى، بهجت، تبريزى، خامنه‌اى، زنجانى، فاضل و مکارم: جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است .

گلپايگانى: ازشهرک تا 35 کليومترى تهران، نمازش تمام است و از آن جا تا تهران، بنابر احتياط واجب بايد نماز را هم شکسته و هم تما بخواند، ولى در تهران و نيز در مسير بازگشت به شهرک، نمازش تمام است .

273- امام : در مور راننده و امثالش، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است؛ ولى استاد، دانشجو و کارمند، نمازشان در همه مواضع شکسته است. و فاضل: بنابر احتياط واجب نماز استاد، دانشجو و کارمند، شکسته است.

اراکى، خوئى، گلپايگانى، بهجت، زنجانى و مکارم: جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است .

تبريزى: در مورد استاد وکارمند و راننده، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است، ولى دانشجو، در همه مواضع، بنابر احتياط واجب بايد نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند و روزه واجب را بگيرد.

خامنه‌اى: در مورد استاد و کارمند و راننده، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است، ولى دانشجو ،در همه مواضع، بايد نماز را شکسته بخواند.

* - چون از اول، قصد داشت دو هفته توقف کند.

274 - به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

275- امام و فاضل: راننده در سفر اول شغلى، بايد نماز را شکسته بخواند و از سفر دوم، نمازش تمام است؛ ولى استاد و دانشجو و کارمند، در همه سفرهاى شغلى، نمازشان شکسته است .

اراکى، گلپايگانى و زنجانى: جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است .

خوئى: در مورد راننده، جواب همان است که در متن آمده؛ ولى استاد و دانشجو و کارمند، در سفر اول شغلى، بايد نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانند و از سفر دوم، نمازش تمام است .

تبريزى: در مورد راننده، جواب را همشکسته و هم تمام بخوانند و ازسفر دوم، نمازشان تمام است، و اما دانشجو، در همه سفرهاى تحصيلى، بايد نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

خامنه‌اى: در مورد استاد و کارمند و راننده، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است؛ ولى دانشجو در همه سفرهاى تحصيلى، بايد نماز را شکسته بخواند.

مکارم: در اولين سفر شغلى، بايد نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند و از سفر دوم، نمازش تمام است .

276- امام و فاضل: در مورد رانند، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است؛ ولى استاد و دانشجو و کارمند، در همه سفرهاى شغلى، بايد نماز را شکسته بخوانند.

اراکى، خوئى، گلپايگانى، بهجت، زنجانى، و مکارم: جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است .

تبريزى: در مورد راننده، استاد و کارمند، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است ولى دانشجو، در همه سفرهاى تحصيلى، بايد نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

خامنه‌اى: در مورد راننده واستاد و کارمند، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است؛ ولى دانشجو در همه سفرهاى تحصيلى، بايد نمازرا شکسته بخواند.

277- به فتواى همه مراجع معظم تقليد، جواب همان مى‌باشد که در متن آمده است.

* توضيح اينکه: هر چند نسبت به دانشجو کثيرالسفر، فتواى آيت الله خامنه‌اى، برخلاف فتواى آيت الله اراکى (ره) است،ولى نسبت به استاد کثيرالسفر، فتواى هر دو، يکسان است. از اين رو اگر استاد کثيرالسفر، امام جماعت شود، دانشجو مقلد آيت الله خامنه‌اى - چه کثيرالسفر باشد يا غير کثيرالسفر - مى‌تواند به او اقتدا کند. اما عکسش درست نيس؛ يعنى، اگر دانشجو کثيرالسفر مقلد آيت الله خامنه‌اى - که نمازش شکسته است - امام جماعت شود، مقلدين آيت الله اراکى (ره) (دانشجو، استاد و...) نمى‌توانند به او اقتدا کنند.