کتاب اطعمه و اشربه
فصل اوّل : حيوان دريا
بسم اللّه الرحمن الرحيم
آنچه از حيوان دريا حلال است
حلال نيست از حيوان دريا مگر ماهى که داراى فلس ـ که پوستِ مثل ورق بر بدن آن است ـ باشد، اگر چه زائل شود و باقى نماند از آن پوست مگر کمى در بيخ گوش آن مثلاً مثل کَنْعَت
.و اگر اصلاً پوست مخصوص را نداشته «مثل جرّى» و «مارماهى» پس اقوى حرمت آن است .و آنچه پوست مخصوص دارد ، جميع اصناف آن حلال است مانند آنچه مسمّى است در عربى به «ربيثا» و «أربيان» و «طمر» و «طبرانى» و «ابلامى» و هرچه مناط حليت ـ که فلس داشتن است در اصل ـ با آن باشد .
حرمت حيوان دريايى غير ماهى
و از حيوان دريايى ، جز ماهى فلس دار حلال نيست اکل آن مانند «سلحفاة» و «ضفدع» و «سرطان» ، و سگ و خوک و اسب دريايى ؛ و احوط معامله غير مذکّى است با آنچه نفس سائله دارد از اينها و تذکيه حيوان زمينى در آن محقّق شده باشد ، و آنچه نفس سائله ندارد محتمل است محکوم به حکم حشرات زمين که نفس سائله ندارند باشد ( حتى آنچه ماهى است و حرام است اکل آن مثل جرّى و مارماهى ) و تعيين آن در محلش مذکور است .
اگر در جوف ماهى، ماهى ديگرى بود
اگر در جوف ماهى ، ماهى ديگرى غير زنده پيدا شد و محتمل بود حيات آن تا زمان اخراج ماهى حامل ، اظهر حليت هر دو است ، و احوط عدم است .
اگر در جوف مار، ماهى بود
و اگر در جوف مار ، سمکه بود و قذف نمود آن را در حال اضطراب : پس اگر اخذ کرد شخصى آن را در حال اضطراب ، مذکّى است ؛ و گرنه احوط معامله غير مذکّى است با آن ، اگر چه پوستش کنده نشده است و خوف ضرر در آن نباشد و اضطراب بدون اخذ، مشهود باشد .
آنچه از ماهى در آب بميرد
آنچه از ماهى در آب بميرد بدون سبب معلوم ، يا به سبب خارجى ، يا آنکه مرده، آب آن را در خارج بيندازد ، يا آنکه آب از محل آن منتقل شود ، مذکّى نيست .
و هم چنين آنچه در شبکه صياد در داخل آب، مرده باشد، مذکّى نيست ؛ و در صورت اختلاط ميّتِ قبل از اخراج شبکه از آب و حىّ تا آن زمان با همديگر ، در شبهه محصوره لازم است اجتناب از همه ، چنانچه گذشت .
اگر ماهى، متعذى به عذره انسان باشد
ماهى اگر متغذّى به عذره انسان باشد حرام مى شود خوردن آن ، مگر بعد از استبراء ، به اينکه يک شبانه روز در آب پاک و خورانيدن علف مناسب طاهر زنده باشد ، بنا بر احوط در مقدار استبراء و در ترتيب و تغذيه به پاک بالفعل ( در مقابل پاک اصلى و متنجس بالعارض است ) در مدت حبس آن .
حکم تخم ماهى و سائر حيوانات
تخم از ماهى و غير آن از حيوانات ( که مبدء نشو آنها است ) در حلّيت و حرمت، تابع خود حيوان است ، و خشونت و خلاف آن تأثيرى ندارد .