چیزهایی که سجده بر آن ها صحیح است (آیت الله عبدالله جوادی آملی)

مسأله ۳۸۸.:

سجده باید بر زمین، خاک، سنگ یا چیزهایی باشد که از زمین روییده میشود و خوراکی یا پوشاکی نیست؛ مانند گیاه، برگ درخت، چوب و... . سجده بر چیزهای معدنی؛ مانند طلا، نقره، عقیق، فیروزه و... جایز نیست، سجله بر اقسام سنگهای معدنی، صحیح است.

مسأله ۳۸۹.:

احتیاط واجب است که بر برگ مو در حالتی که تازه است و مورد خوراکی برخی است، سجده نشود؛ ولی سجده بر آن در حالت خشک شدن که خورده نمی شود، اشکال ندارد.

مسأله ۳۹۰.:

سجده بر گیاهانی که خوراک حیوان است، نه انسان، صحيح است.

مسأله ۳۹۱.:

سجده بر گلهایی که فقط به عنوان دارو پس از جوشاندن، نوشیده میشود، صحيح است، هرچند احتیاط مستحب، ترک سجده بر آنهاست.

مسأله ۳۹۲.:

سجده بر میوه نارس، گرچه فعلا خورده نمی شود، صحيح نیست و سجده بر گیاهی که فقط در برخی از شهرها خورده می شود، در همان شهرها صحیح نیست و در شهرهایی که خوردن آن معمول نیست، احتیاط واجب، ترک سجود بر آن است.

مسأله ۳۹۳.:

سجده بر سنگ آهک و سنگ گچ، صحیح است، هرچند پخته شوند، چنانکه سجده بر آجر و کوزه گلی که پخته شده اند، جایز است.

مسأله ۳۹۴.:

سجده بر کاغذی که آن را از چیزی که سجده بر آن صحيح است - مانند چوب و برگ درخت - ساخته باشند، صحیح است و اگر آن را از چیزی که سجده بر آن صحیح نیست - مانند پوشاکی و خوراکی - ساخته باشند، صحیح نیست و اگر غالب کاغذها از غیرخوراکی و غیر پوشاکی ساخته می شود و کاغذی مورد شک واقع شود، می توان بر آن سجده نمود.

مسأله ۳۹۵.:

سجده بر تربت حضرت سید الشهداء لافتين افضل از سجده بر سایر چیزهایی است که سجده بر آنها صحیح است. پس از آن، در فضیلت، خاک و سپس سنگ و پس از سنگ، گیاه است.

مسأله ۳۹۶.:

اگر در تمام وقت نماز چیزی که سجده بر آن صحیح است، ندارد یا دارد، ولی بر اثر مانع طبیعی مانند سرما و گرما یا مانع اجتماعی؛ مانند تقیه نمی تواند بر آن سجده کند، بر لباس پنبه ای یا کتانی خود سجده نماید (هرچند خصوصیتی برای آن نیست و اگر آن مقدور نبود، بر پشت دست خود سجده نماید و اگر آن نیز ممکن نبود، بر کالاهای معدنی؛ مانند عقیق، فیروزه سجده کند.

مسأله ۳۹۷.:

محل سجده باید آرام باشد، هرچند پس از گذاردن پیشانی بر آن، مقداری نا آرام باشد؛ ولی بعد از چند لحظه آرام می شود؛ مانند خاک سستی که با گذاردن پیشانی روی آن ناآرام شده؛ ولی بعدا آرام می شود. البته ذکر سجده باید کاملا در حال آرامش محل سجده باشد.

مسأله ۳۹۸.:

اگر در سجدۂ اول، چیزی که بر آن سجده نمود . مثلا مهر - به پیشانی وی چسبید و بدون آنکه آن چیز (مهر) را بردارد، دوباره به سجده رود، مانعی ندارد، هرچند بهتر است که آن چیز (مهر) را بردارد و به سجده برود.

مسأله ۳۹۹.:

هرگاه در بین نماز چیزی که سجده بر آن صحیح است، از بین برود و بر اثر تنگی وقت یا مانع دیگر، نتواند نماز را رها کند و دوباره اقامه نماید، باید بر لباس پنبه ای یا کتانی (هرچند خصوصیتی برای آن نیست) سجده کند و اگر آن نیز مقدور نبود، بر پشت دست سجده نماید و در غیر این صورت، بر کالاهای معدنی - مانند عقیق، فیروزه - سجده کند.

مسأله ۴۰۰.:

هرگاه در حال سجده آگاه شود که پیشانی را بر چیزی نهاده است که سجده بر آن باطل است، باید پیشانی را بدون برداشتن از زمین به روی چیزی بکشد که سجده بر آن صحیح است و اگر بر اثر تنگی وقت یا مانع دیگر، نتواند نماز را رها کند و دوباره اقامه نماید، باید برابر حکم مسئله ۳۵۰ قبلی) عمل نماید.

مسأله ۴۰۱.:

هرگاه پس از سجده آگاه شود که پیشانی را بر چیزی نهاده است که سجده بر آن باطل است، اشکال ندارد، هرچند بعد از دو سجده از یک رکعت، آگاه گردد.

مسأله ۴۰۲.:

سجده برای غیر خدا حرام است. سجله فرشتگان برای حضرت آدم تلافتعلت نبود، زیرا وی به مثابه قبله بود، چنانکه سجده حضرت يعقوب افقين و فرزندان او برای حضرت یوسف سلطافت نبود، بلکه به منظور شکر خدا بود. آنچه برخی از زائران قبور امامان معصوم لالفتيان به صورت سجده انجام میدهند، اگر به منظور شکر نعمت توفیق به زیارت آنان باشند، اشکال ندارد و اگر مقصود خضوع در برابر آنها باشد، حرام است و برای پرهیز از توهم برخی، سزاوار است که چنین کاری انجام نشود.