احکام مالى که انسان آن را پیدا مى کند (آیت الله میرزا جواد تبریزی (ره))

احکام مالى که انسان آن را پيدا مى کند

مسأله 2573 :

مـال گـم شده اى که از قسم حيوان نيست , چنانچه انسان پيدا کند و نشانه اى نداشته باشد که بواسطه آن صاحبش معلوم شود, و قيمت آن کمتر از يک درهم ( 6/12 نخود نقره سکه دار ) نباشد, احتياط آن است که آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد, و بعيدنيست جايز باشد آن را ملک خود قرار دهد.

مسأله 2574 :

اگر مالى پيدا کند که قيمت آن از يک درهم کمتر است , چنانچه صاحب آن معلوم بـاشـد و انـسـان نـداند راضى است يا نه ,نمى تواند بدون اجازه او بردارد, و اگر صاحب آن معلوم نـبـاشـد, مـى تـواند به قصد اينکه ملک خودش است بردارد, و احتياط واجب آن است که هر وقت صاحبش پيدا شد, در صورتى که تلف نشده , خود مال را به او بدهد.

مسأله 2575 :

هرگاه چيزى که پيدا کرده , نشانه اى دارد که بواسطه آن مى تواند صاحبش را پيدا کـنـد, اگرچه بداند صاحب آن سنى ياکافرى است که اموالش محترم است , در صورتى که قيمت آن چـيـز بـه مـقدار يک درهم برسد, بايد از روزى که آن را پيدا کرده تا يک سال درمحل اجتماع مردم اعلان کند.

مسأله 2576 :

اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند, مى تواند به کسى که اطمينان دارد بگويد که از طرف او اعلان نمايد.

مسأله 2577 :

اگر تا يک سال اعلان کند و صاحب مال پيدا نشود, در صورتى که آن مال را در غير حـرم مـکـه پيدا کرده باشد مى تواند آن رابراى خود بردارد, يا براى صاحبش نگهدارى کند که هر وقت پيدا شد به او بدهد, يا از طرف صاحبش صدقه بدهد, و اگر آن مال را در حرم پيدا کرده باشد احـتياط واجب آن است که تصدق کند يا براى صاحب آن تا وقتى که احتمال دارد صاحب آن پيدا شود نگهدارد.

مسأله 2578 :

اگر بعد از آنکه يک سال اعلان کرد و صاحب مال پيدا نشد, مال را براى صاحبش نـگـهدارى کند و از بين برود, چنانچه درنگهدارى آن کوتاهى نکرده و تعدى يعنى زياده روى هم نـنـمـوده , ضـامن نيست , ولى اگر براى خود برداشته باشد ضامن است , و اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد, صاحبش مخير است بين آنکه به صدقه راضى شده يا عوض مالش را مطالبه کند و ثواب صدقه براى تصدق کننده باشد.

مسأله 2579 :

کـسـى که مالى را پيدا کرده , اگر عمدا به دستورى که گفته شد اعلان نکند, گذشته از اينکه معصيت کرده , باز هم واجب است اعلان کند.

مسأله 2580 :

اگر ديوانه يا بچه نابالغ چيزى پيدا کند, ولى او مى تواند اعلان نمايد, و پس از آن براى او تملک و يا از طرف صاحبش تصدق کند.

مسأله 2581 :

اگر انسان در بين سالى که اعلان مى کند, از پيدا شدن صاحب مال نا اميد شود و بخواهد آن را صدقه بدهد اشکال ندارد.

مسأله 2582 :

اگـر در بين سالى که اعلان مى کند, مال از بين برود, چنانچه در نگهدارى آن کـوتـاهـى کـرده يـا تـعدى يعنى زياده روى کرده باشد, بايد عوض آن را به صاحبش بدهد, و اگر کوتاهى نکرده و زياده روى هم ننموده , چيزى بر او واجب نيست .

مسأله 2583 :

اگر مالى را که نشانه دارد و قيمت آن به يک درهم مى رسد در جائى پيدا کند که مـعلوم است بواسطه اعلان , صاحب آن پيدانمى شود, مى تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و لازم نيست صبر نمايد تا سال تمام شود.

مسأله 2584 :

اگر چيزى را پيدا کند و به خيال اينکه مال خود او است بردارد, بعد بفهمد مال خودش نبوده , بايد تا يک سال اعلان نمايد.

مسأله 2585 :

لازم نيست موقع اعلان , جنس چيزى را که پيدا کرده بگويد, بلکه همين قدر که بگويد چيزى پيدا کرده ام کافى است .

مسأله 2586 :

اگر کسى چيزى را پيدا کند و ديگرى بگويد مال من است و نشانه هاى آن را بگويد, در صـورتـى بـايـد به او بدهد که اطمينان داشته باشد مال او است و لازم نيست نشانه هائى را که بيشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنها نيست بگويد.

مسأله 2587 :

اگر قيمت چيزى که پيدا کرده و نشانه دارد به يک درهم برسد, چنانچه اعلان نکند و در مسجد يا جاى ديگرى که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چيز از بين برود يا ديگرى آن را بردارد, کسى که آن را پيدا کرده ضامن است .

مسأله 2588 :

هرگاه چيزى را پيدا کند که اگر بماند فاسد مى شود, مى تواند قيمت آن را تعيين کرده و خود پيدا شده را تملک و صرف نمايد وتا يک سال فحص از صاحب کند, و اگر صاحب پيدا نشد بنابر احتياط مستحب قيمت تعيين شده را از طرف او صدقه کند.

مسأله 2589 :

اگر چيزى را که پيدا کرده , موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد, در صورتى که قصدش اين باشد که صاحب آن راپيدا کند اشکال ندارد.

مسأله 2590 :

اگر کفش او را ببرند و کفش ديگرى به جاى آن بگذارند, چنانچه بداند کفشى که مـانده مال کسى است که کفش او را برده وراضى است که کفشش را عوض کفشى که برده است بـردارد, مـى تواند به جاى کفش خودش بردارد.

و همچنين است اگر بداند که کفش او را به طور نـاحـق و ظلم برده است , ولى در اين فرض بايد قيمت آن از کفش خودش بيشتر نباشد و الا حکم مجهول المالک نسبت به زيادى قيمت جارى است , و در غير اين دو صورت حکم مجهول المالک بر آن کفش جارى خواهد بود مگر آنکه بداند صاحب او از آن کفش اعراض کرده .

مسأله 2591 :

اگر مالى که در دست انسان است مجهول المالک ( صاحب آن نامعلوم ) باشد و گـمـشـده بـر آن مال صدق نکند, لازم است صاحب آن را جستجو کند, و پس از مايوس شدن از پـيـدايش صاحبش آن را صدقه بدهد, و احوط اين است که با اجازه حاکم شرع تصدق کند, و اگر بعدا صاحبش پيدا شود ضمانى ندارد.