نماز آيات
مسأله 1160 :
نماز آيات که کيفيت آن بعداً گفته خواهد شد به واسطه چهار چيز واجب مى شود:
اول: گرفتن خورشيد.
دوم: گرفتن ماه اگرچه مقدار کمى از آنها گرفته شود و کسى هم از آن نترسد.
سوم: زلزله اگر چه کسى هم نترسد.
چهارم: رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند اينها در صورتى که بيشتر مردم بترسند. بايد براى اينها هم نماز آيات بخوانند.
مسأله 1161 :
اگر از چيزهائى که نماز آيات براى آنها واجب است بيشتر از يکى اتفاق بيفتد، انسان بايد براى هر يک از آنها يک نماز آيات بخواند، مثلاً اگر خورشيد بگيرد و زلزله هم بشود، بايد دو نماز آيات بخواند.
مسأله 1162 :
کسى که چند نماز آيات بر او واجب است، اگر همه آنها براى يک چيز بر او واجب شده باشد، مثلاً سه مرتبه خورشيد گرفته و نماز آنها را نخوانده است موقعى که قضاى آنها را مى خواند، لازم نيست معين کند که براى کدام دفعه آنها باشد و همچنين اگر چند نماز براى رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند اينها بر او واجب شده باشد و امّا اگر نوع اسباب مختلف باشد براى آفتاب گرفتن و ماه گرفتن و زلزله، يا براى دو تاى اينها نمازهائى بر او
صفحه 301
واجب شده باشد بنابر احتياط واجب; بايد موقع نيت، معين کند; نماز آياتى را که مى خواند براى کدام يک آنها است.
مسأله 1163 :
چيزهائى که نماز آيات براى آنها واجب است، در هر شهرى اتفاق بيفتد، فقط مردم همان شهر بايد نماز آيات بخوانند و بر مردم جاهاى ديگر واجب نيست، ولى اگر مکان آنها به قدرى نزديک باشد که با آن شهر يکى حساب شود، نماز آيات بر آنها هم واجب است.
مسأله 1164 :
از وقتى که خورشيد يا ماه شروع به گرفتن مى کند، انسان بايد نماز آيات را بخواند و وقت نماز تا باز شدن کامل باقى است.
مسأله 1165 :
موقعى که زلزله و رعد و برق و مانند اينها اتفاق مى افتد، انسان بايد فوراً نماز آيات را بخواند و اگر نخواند معصيت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است.
مسأله 1166 :
اگر بعد از باز شدن آفتاب يا ماه بفهمد که تمام آن گرفته بوده، بايد قضاى نماز آيات را بخواند. ولى اگر بفهمد مقدارى از آن گرفته بوده قضا بر او واجب نيست.
مسأله 1167 :
اگر عده اى بگويند که خورشيد يا ماه گرفته است، چنانچه انسان از گفته آنان يقين پيدا نکند و نماز آيات نخواند و بعد معلوم شود راست گفته اند، در صورتى که تمام خورشيد يا ماه گرفته باشد، بايد نماز آيات را بخواند.
مسأله 1168 :
اگر انسان به گفته کسانى که از روى قاعده علمى وقت گرفتن خورشيد و ماه را مى دانند، اطمينان پيدا کند که خورشيد يا ماه گرفته، بايد نماز آيات را بخواند و نيز اگر بگويند فلان وقت خورشيد يا ماه مى گيرد و فلان مقدار طول مى کشد و انسان به گفته آنان اطمينان پيدا کند; بايد به حرف آنان عمل نمايد، مثلاً اگر بگويند آفتاب فلان ساعت شروع به باز شدن مى کند; بايد نماز را تا آن وقت تأخير نيندازد.
مسأله 1169 :
اگر بفهمد نماز آياتى که خوانده باطل بوده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.
صفحه 302
مسأله 1170 :
اگر در وقت نماز يوميه نماز آيات هم بر انسان واجب شود، چنانچه براى هر دو نماز وقت دارد، هر کدام را اول بخواند اشکال ندارد. و اگر وقت يکى از آن دو تنگ باشد; بايد اول آن را بخواند. و اگر وقت هر دو تنگ باشد، بايد اول نماز يوميه را بخواند.
مسأله 1171 :
اگر در بين نماز يوميه بفهمد که وقت نماز آيات تنگ است، چنانچه وقت نماز يوميه هم تنگ باشد، بايد آن را تمام کند بعد نماز آيات را بخواند. و اگر وقت نماز يوميه تنگ نباشد، بايد آن را بشکند و اول نماز آيات، بعد نماز يوميه را به جا آورد.
مسأله 1172 :
اگر در بين نماز آيات بفهمد که وقت نماز يوميه تنگ است، بايد نماز آيات را رها کند و مشغول نماز يوميه شود و بعد از آنکه نماز را تمام کرد پيش از انجام کارى که نماز را به هم بزند، بقيّه نماز آيات را از همانجا که رها کرده بخواند.
مسأله 1173 :
اگر در حال حيض يا نفاس زن آفتاب يا ماه بگيرد و تا آخر مدتى که خورشيد يا ماه باز مى شوند در حال حيض يا نفاس باشد; نماز آيات بر او واجب نيست و قضا هم ندارد.
کيفيت نماز آيات
مسأله 1174 :
نماز آيات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد و دستور آن اين است که انسان بعد از نيت، تکبير بگويد و يک حمد و يک سوره تمام بخواند و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد، دوباره يک حمد و يک سوره بخواند، باز به رکوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نمايدو برخيزد و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول به جا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد.
مسأله 1175 :
در نماز آيات ممکن است انسان بعد از نيت و تکبير و خواندن حمد، آيه هاى يک سوره را پنج قسمت کند و يک آيه يا بيشتر از آن را بخواند و به رکوع رود و سر بردارد و بدون اينکه حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به رکوع رود و همين طور تا پيش از رکوع پنجم سوره را تمام نمايد، مثلاً به قصد سوره قل هو الله احد.
صفحه 303
بسم اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم بگويد و به رکوع رود; بعد بايستد و بگويد: قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بايستد و بگويد: اَللهُ الصَّمَدُ باز به رکوع رود و بايستد و بگويد: لَمْ يَلِدْ و لَمْ يوُلَدْ و برود به رکوع باز هم سر بردارد و بگويد: وَ لَمْ يَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَد و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده کند و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول به جا آورد و بعداز سجده دوم تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.
مسأله 1176 :
اگر در يک رکعت از نماز آيات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت ديگر يک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند مانعى ندارد.
مسأله 1177 :
چيزهائى که در نماز يوميه واجب و مستحب است، در نماز آيات هم واجب و مستحب مى باشد ولى در نماز آيات مستحب است به جاى اذان و اقامه سه مرتبه به قصد اميد ثواب بگويند الصلاة.
مسأله 1178 :
مستحب است بعد از رکوع پنجم و دهم بگويد: سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه و نيز پيش از هر رکوع و بعد از آن تکبير بگويد ولى بعد از رکوع پنجم و دهم گفتن تکبير مستحب نيست ولى براى رفتن به رکوع تکبير مستحب است.
مسأله 1179 :
مستحب است پيش از رکوع دوم و چهارم و ششم و هشتم و دهم قنوت بخواند و اگر فقط يک قنوت پيش از رکوع دهم بخواند کافيست.
مسأله 1180 :
اگر در نماز آيات شک کند که چند رکعت خوانده و فکرش به جائى نرسد نماز باطل است.
مسأله 1181 :
اگر شک کند که در رکوع آخر رکعت اول است يا در رکوع اول رکعت دوم و فکرش به جائى نرسد، نماز باطل است. ولى اگر مثلاً شک کند که چهار رکوع کرده يا پنج رکوع، چنانچه به سجده نرسيده، بايد رکوعى را که شک دارد به جا آورده يا نه; به جا آورد. و اگر به سجده رسيده است، بايد به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1182 :
هر يک از رکوع هاى نماز آيات رکن است که اگر عمداً يا اشتباهاً کم يا زياد شود نماز باطل است.
صفحه 304
احکام نماز جمعه
نماز جمعه عبادتى است که در شرايط خاصى انجام مى گيرد وداراى فضيلت زيادى مى باشد و در قرآن مجيد مى فرمايد:«مؤمنان هر موقع صداى مؤذن را شنيدند کارهاى ديگر را ترک کنندو به سوى نمازجمعه حرکت کنند.(1)
مسأله 1183 :
در صورتى که نمازجمعه با شرايطى که دارد اقامه شود احتياط واجب آن است که در آن شرکت کنند و خواندن نماز ظهر در وقت امکان حضور در نماز جمعه بر خلاف احتياط است.
مسأله 1184 :
در يک نقطه نمى توان دو نماز جمعه خواند بلکه بايد بين دو نماز جمعه يک فرسخ يا بيشتر فاصله باشد.
مسأله 1185 :
کمترين عدد براى انعقاد نمازجمعه پنج نفر است که يکى از آنها امام مى باشد.
مسأله 1186 :
مسافر مى تواند در نمازجمعه شرکت کند و اگر نماز جمعه خواند نماز ظهر ازاو ساقط است ولى هرگاه مجموع پنج نفر مسافر باشند نمى توانند نمازجمعه تشکيل دهند بلکه بايد نمازظهر بخوانند، مگر اين که قصد اقامه کنند در اين صورت مى توانند نمازجمعه بخوانند.
مسأله 1187 :
زنان مى توانند در نمازجمعه شرکت کنند و نمازشان صحيح است امّا به تنهايى نمى توانند تشکيل نمازجمعه دهند، همچنان که زن نمى تواند مکمل پنج نفر باشد.
مسأله 1188 :
وقت نماز جمعه از اوّل ظهر است به مقدارى که اذان و خطبه ها و نماز مطابق معمول انجام گيرد. از اين جهت نبايد خطبه ها را به قدرى طول داد که از حدّ متعارف بيشتر باشد.
مسأله 1189 :
احتياط واجب آن است که خطبه ها پس از زوال آفتاب شروع شود.
1 . سوره جمعه آيه 9 .
صفحه 305
مسأله 1190 :
هرگاه قدرى از زوال بگذرد و شک کند آيا اين مقدار از وقت که باقى است مى تواند جمعه با شرايطش انجام دهد يا نه احتياط آن است ظهر را انتخاب کند.
مسأله 1191 :
هرگاه قبل از رکوع رکعت دوم به امام برسد، اقتدا کند و رکعت دوم را خود بخواند به شرط اينکه بداند وقت به اندازه اى هست که مى تواند رکعت دوم آن را هم در وقت بخواند.
مسأله 1192 :
نماز جمعه دو رکعت است و کيفيت آن مانند نماز صبح است ومستحب است که حمد و سوره با صداى بلند خوانده شود و در رکعت اوّل بعد از حمد سوره جمعه و در رکعت دوم سوره منافقين را قرائت نمايد.
مسأله 1193 :
نماز جمعه داراى دو قنوت است، قنوت اوّل قبل از رکوع رکعت اوّل و قنوت دوم بعد از رکوع رکعت دوم است.
مسأله 1194 :
نماز جمعه داراى دو خطبه است که مانند اصل نماز واجب است، و بايد هر دو خطبه توسط امام جمعه ايراد شود.
مسأله 1195 :
واجب است امام پس از خطبه اوّل کمى بنشيند و سپس به خطبه دوم بپردازد.
مسأله 1196 :
امام و مستمعان بايد در حال خطبه داراى طهارتى باشند که براى نماز معتبر است.
مسأله 1197 :
لازم است مؤمنان به خطبه ها گوش دهند و سکوت را انتخاب کنند و اگر گوش نکنند يا حرف بزنند کار خلافى انجام داده اند.
مسأله 1198 :
لازم است خطبه ها به زبانى باشد که مستمعان آن را بفهمند و اگر دو نوع مستمع داشته باشد برخى از مطالب را به دو زبان تکرار کند.
مسأله 1199 :
شرايط وجوب نماز جمعه بر نمازگزاران:
نماز جمعه به کسى که واجد شرايط ذيل است واجب مى شود:
صفحه 306
1. بالغ، 2. عاقل، 3. مرد، 4. حاضر (نه مسافر)، 5. بينا، 6. سالم (نه بيمار)، 7. لنگ و شل نبوده، 8. پير و ناتوان نباشد.
ولى در عين حال گروهى که نماز بر آنها واجب نيست اگر تحمل زحمت کنند و نمازجمعه بخوانند نماز جمعه آنها صحيح است.
مسأله 1200 :
کليه شرايطى که در امام جماعت معتبر است در امام جمعه نيز معتبر مى باشد.