احکام حواله دادن (آیت الله محمد فاضل لنکرانی (ره))

احکام حواله دادن

مسأله 2395 :

اگر انسان، طلبکار خود را حواله بدهد که طلب خود را از ديگرى بگيرد و طلبکار قبول نمايد، بعد از آن که حواله درست شد، کسى که به او حواله شده بدهکار مى شود، و ديگر طلبکار نمى تواند طلبى را که دارد از بدهکار اوّلى مطالبه نمايد.

مسأله 2396 :

بدهکار و طلبکار و کسى که سر او حواله شده، بايد مکلّف و عاقل باشند و کسى آنها را مجبور نکرده باشد، و نيز بايد سفيه نباشند، يعنى مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف نکنند.

و نيز اگر مجتهد جامع الشرائط کسى را به واسطه ورشکستگى از تصرّف در اموالش جلوگيرى کرده باشد نمى شود او را حواله بدهند که طلبش را از ديگرى بگيرد، و خودش هم نمى تواند به کسى حواله بدهد، ولى اگر سر کسى حواله بدهد که به او بدهکار نيست اشکال ندارد.

مسأله 2397 :

اگر سر کسى حواله بدهند که بدهکار است احتياط واجب آن است که حواله با رضايت و قبول او باشد، ولى حواله دادن سر کسى که بدهکار نيست در صورتى صحيح است که او قبول کند. و نيز اگر انسان بخواهد به کسى که جنسى بدهکار است، جنس ديگرى حواله دهد، مثلا به کسى که جو بدهکار است گندم حواله دهد، تا او قبول نکند حواله صحيح نيست.

[396]

مسأله 2398 :

موقعى که انسان حواله مى دهد بايد بدهکار باشد پس اگر بخواهد از کسى قرض کند تا وقتى از او قرض نکرده و بدهکار او نشده اگر او را به کسى حواله دهد که آنچه را بعداً قرض مى دهد از آن کس بگيرد حواله صحيح نيست.

مسأله 2399 :

حواله دهنده و طلبکار بايد مقدار حواله و جنس آن را بدانند پس اگر مثلا ده من گندم و صد تومان پول به يک نفر بدهکار باشد و به او بگويد يکى از دو طلب خود را از فلانى بگيرد، و آن را معيّن نکند حواله درست نيست.

مسأله 2400 :

اگر بدهى واقعاً معيّن باشد ولى بدهکار و طلبکار در موقع حواله دادن، مقدار آن يا جنس آن را ندانند حواله صحيح است; مثلا اگر طلب کسى را در دفتر نوشته باشد و پيش از ديدن دفتر، حواله بدهد و بعد دفتر را ببيند و به طلبکار مقدار طلبش را بگويد، حواله صحيح مى باشد.

مسأله 2401 :

طلبکار مى تواند حواله را قبول نکند، اگر چه کسى که به او حواله شده فقير نباشد و در پرداختن حواله هم کوتاهى ننمايد.

مسأله 2402 :

اگر سر کسى حواله بدهد که بدهکار نيست، چنانچه او حواله را قبول کند، پيش از پرداختن حواله نمى تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگيرد ولى اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمترى صلح کند، کسى که حواله را قبول کرده مى تواند تمام مقدار حواله شده را از حواله دهنده مطالبه نمايد.

مسأله 2403 :

بعد از آن که حواله درست شد، حواله دهنده و کسى که به او حواله شده، نمى توانند حواله را بهم بزنند، و هر گاه کسى که به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد يعنى غير از چيزهائى که در دَين مستثنى است مالى داشته باشد که بتواند حواله را بپردازد اگر چه بعداً فقير شود، طلبکار هم نمى تواند حواله را به هم بزند و همچنين است اگر موقع حواله فقير باشد و طلبکار بداند فقير است، ولى اگر نداند فقير است و بعد بفهمد اگر چه در آن وقت مالدار شده باشد، طلبکار مى تواند حواله را بهم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگيرد.

مسأله 2404 :

اگر بدهکار و طلبکار و کسى که به او حواله شده، يا يکى از آنان براى خود حق بهم زدن حواله را قرار دهند، مطابق قرارى که گذاشته اند، مى توانند حواله را بهم بزنند.

مسأله 2405 :

اگر حواله دهنده خودش طلب طلبکار را بدهد، چنانچه بخواهش کسى که به او حواله شده داده است ذمّه او برى مى شود و مى تواند چيزى را

[397]

که داده از او بگيرد. و اگر بدون خواهش او داده و قصدش اين بوده که عوض آن را نگيرد، نمى تواند چيزى را که داده از او مطالبه نمايد.

[398]