اذان و اقامه (آیت الله ناصر مکارم شیرازی)

اذان و اقامه

مسأله 841 :

مستحبّ است پيش از نمازهاى يوميّه اذان و اقامه بگويند وبهتر است حتّى الامکان ترک نشود، مخصوصاً «اقامه»، ولى براى نماز عيد «فطر» و «قربان» و نمازهاى واجب ديگر، اذان و اقامه نيست، بلکه سه مرتبه به اميد مطلوبيّت پروردگار بگويند «الصّلاة» و نيز مستحبّ است به عنوان تبرّک و اميد ثواب در روز اوّل که بچّه به دنيا مى آيد، يا پيش از آن که بند نافش بيفتد در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگويند.

[162]

مسأله 842 :

اذان داراى 18 جمله است به ترتيب زير:

اَللّهُ اَکْبَرُ چهار مرتبه (يعنى خداوند بزرگتر از آن است که به وصف آيد).

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ دو مرتبه (يعنى گواهى مى دهم غير از خداوند يکتا معبود ديگرى نيست).

اَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ دو مرتبه (يعنى گواهى مى دهم که محمّد فرستاده خداست).

حَىَّ عَلَى الصَّلاةِ دو مرتبه (يعنى بشتاب به سوى نماز).

حَىَّ عَلَى الْفَلاحِ دو مرتبه (يعنى بشتاب به سوى رستگارى).

حَىَّ عَلى خَيْرِ الْعَمَلِ دو مرتبه (يعنى بشتاب به سوى بهترين کارها که نماز است).

اَللّهُ اَکْبَرُ دو مرتبه (يعنى خداوند بزرگتر از آن است که به وصف آيد).

لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ دو مرتبه (يعنى هيچ معبودى جز خداوند يکتا نيست).

و اقامه 17 جمله است به اين ترتيب که همه چيزش مانند اذان است جز اين که در اوّل آن فقط دو مرتبه «اَللّهُ اَکْبَرُ» مى گويند و در آخر آن يک مرتبه «لا اِلهَ إِلاّ اللّهُ» ولى بعد از گفتن «حَىَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ»، دو مرتبه «قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ» ( يعنى نماز برپا شد) اضافه مى شود.

مسأله 843 :

«اَشْهَدُ أَنَّ عَلِيَّاً وَلِىُّ اللّهِ» (يعنى گواهى مى دهم که على ولىّ خدا بر همه خلق است) جزء اذان و اقامه نيست، ولى خوب است بعد از «اَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ» به قصد تبرّک گفته شود، لکن به صورتى که معلوم شود جزء آن نيست.

مواردى که اذان گفتن ساقط مى شود

مسأله 844 :

در پنج مورد اذان ساقط مى شود و بنابر احتياط واجب بايد آن را ترک کرد: 1ـ اذان نماز عصر روز جمعه هنگامى که با نماز جمعه همراه خوانده شود. 2ـ نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذى الحجّه است هنگامى که همراه ظهر خوانده شود.

[163]

3ـ نماز عشاى شب عيد قربان براى کسى که در مشعرالحرام است و آن را با مغرب همراه مى خواند. 4ـ نماز عصر و عشاى زن مستحاضه که بايد آن رابلافاصله بعد از نماز ظهر يا مغرب بخواند. 5ـ نماز عصر و عشاى کسى که نمى تواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى کند.

بطور کلّى هر نمازى که با نماز قبل همراه خوانده شود اذان آن ساقط مى شود و فاصله شدن نافله و تعقيب کافى نيست، ولى اگر نمازها را جدا از هم هر يک را در وقت فضيلت خود به جا آورند اذان و اقامه هر دو مستحبّ است.

مسأله 845 :

در نماز جماعت اگر يک نفر اذان و اقامه بگويد براى همه کافى است و بقيّه بنابر احتياط واجب بايد اذان و اقامه را ترک کنند.

مسأله 846 :

هرگاه براى خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببيند نماز جماعت تمام شده، ولى صفها هنوز به هم نخورده است احتياط آن است که براى نماز خود اذان و اقامه نگويد، به شرط اين که براى جماعت اوّل اذان و اقامه گفته شده باشد.

مسأله 847 :

در جايى که عدّه اى مشغول نماز جماعتند يا نماز آنان تازه تمام شده و صفها به هم نخورده است اگر کسى بخواهد فرادى يا با جماعت ديگرى که برپا مى شود نماز بخواند اذان و اقامه از او ساقط است به شرط اين که براى آن نماز اذان و اقامه گفته باشند و نماز جماعت صحيح باشد و هر دو نماز در يک مکان و هر دو ادا و مربوط به يک وقت و در مسجد باشد.

مسأله 848 :

کسى که اذان ديگرى را مى شنود مستحبّ است هر جمله را که مى شنود بازگو کند، بازگو کردن اقامه نيز به اميد ثواب مستحبّ است (و آن را حکايت اذان و اقامه گويند).

مسأله 849 :

اگر مرد اذان زن را بشنود اذان از او ساقط نمى شود، ولى اگر زن اذان مرد را بشنود اذان از او ساقط مى شود.

مسأله 850 :

در جماعتى که مردان و زنان شرکت دارند اذان و اقامه نماز جماعت را بايد مرد بگويد، ولى در جماعت زنان اذان و اقامه زنان کافى است.

[164]

مسأله 851 :

هرگاه کلمات اذان و اقامه را بدون ترتيب بگويد، مثلاً «اَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَاً رَسُولُ اللّهِ» را قبل از «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلَهَ إِلاَّ اللّهُ» بگويد، بايد برگردد و ترتيب را رعايت کند.

مسأله 852 :

ميان اذان و اقامه بايد زياد فاصله ندهد و اگر فاصله بقدرى باشد که اقامه مربوط به آن اذان حساب نشود دوباره بگويد و همچنين ميان اذان و اقامه با نماز نبايد زياد فاصله شود و اِلاّ اذان و اقامه را اعاده نمايد.

مسأله 853 :

اذان و اقامه بايد به عربى صحيح گفته شود، بنابراين اگر غلط بگويد، يا ترجمه آنها را به فارسى يا زبان ديگر بگويد صحيح نيست.

مسأله 854 :

اذان و اقامه را قبل از داخل شدن وقت نماز نمى توان گفت و اگر بگويد باطل است.

مسأله 855 :

هرگاه پيش از گفتن اقامه شک کند که اذان را گفته يا نه، اذان را بگويد، ولى اگر مشغول اقامه شود و شک کند، اعتنا به شک نکند، ولى اگر در جمله هاى اذان و اقامه شک کند احتياط آن است که برگردد و به جا آورد.

مسأله 856 :

مستحبّ است در موقع اذان گفتن رو به قبله بايستد و باوضو باشد و صدا را بلند کند وبکشد و بين جمله هاى آن کمى فاصله دهد و درميان آن حرف نزند.

مسأله 857 :

شايسته است که بدن در موقع گفتن اقامه آرام باشد و اقامه را از اذان آهسته تر بگويد و فاصله جمله ها را کمتر کند و ميان اذان و اقامه يک گام بردارد، يا کمى بنشيند، يا سجده کند، يا دعا نمايد، يا دو رکعت نماز به جا آورد.

مسأله 858 :

بهتر است کسى راکه براى اذان معيّن مى کنند، عادل و وقت شناس و صدايش مناسب و بلند باشد و اذان را در جاى بلند بگويد و در صورتى که از بلندگوها استفاده شود مانعى ندارد گوينده اذان در محل پايين قرار گيرد.

مسأله 859 :

شنيدن اذان از راديو و مانند آن براى نماز کافى نيست، بلکه خود نمازگزاران به شرحى که در بالا گفته شد بايد اذان بگويند.

مسأله 860 :

اذان گفتن به صورت غنا يعنى آهنگى که مناسب مجالس لهو و لعب

[165]

است حرام و باطل است.

مسأله 861 :

احتياط واجب آن است که اذان را هميشه به قصد نماز بگويند و گفتن اذان براى اعلام دخول وقت بدون قصد نماز بعد از آن مشکل است.