آب
مسأله 151 :
آب با چهار شرط، چيز نجس را پاک مى‌کند: اوّل: آن که مطلق باشد، پس آب مضاف مانند گلاب و عرق بيد، چيز نجس را پاک نمى‌کند. دوم: آن که پاک باشد. سوم: آن که وقتى چيز نجس را مى‌شويند، آب مضاف نشود و بو يا رنگ يا مزه نجاست هم نگيرد. چهارم: آن که بعد از آب کشيدن چيز نجس، عين نجاست در آن نباشد. و پاک شدن چيز نجس با آب قليل، يعنى آب کمتر از کر، شرطهاى ديگر هم دارد که بعداً گفته مى‌شود.
مسأله 152 :
ظرف نجس را با آب قليل بايد سه مرتبه شست، بلکه در کر و جارى هم احتياط سه مرتبه است، اگرچه أقوى کفايت يک مرتبه است، ولى ظرفى را که سگ ليسيده، يا از آن ظرف آب يا چيز روان ديگر خورده، بايد اوّل با خاک پاک، خاک مال کرد و بعد بنابر احتياط واجب، دو مرتبه در کر يا جارى يا با آب قليل شست و همچنين ظرفى را که آب دهان سگ در آن ريخته بنابر احتياط مستحب بايد پيش از شستن خاک‌مال کرد.
مسأله 153 :
اگر دهانه ظرفى که سگ دهن زده، تنگ باشد و نشود آن را خاک مال کرد، چنانچه ممکن است بايد کهنه به چوبى بپيچند و به توسّط آن خاک را داخل آن ظرف بمالند و در غير اين صورت پاک شدن ظرف اشکال دارد.
مسأله 154 :
ظرفى را که خوک از آن، چيز روانى بخورد يا اين که در آن موش صحرايى مرده باشد، با آب قليل بايد هفت مرتبه شست و در کر و جارى نيز هفت مرتبه بايد شست به احتياط واجب، و لازم نيست آن را خاک مال کنند، اگرچه احتياط مستحب آن است که خاک مال شود، و نيز ليسيدن خوک ملحق است به آب خوردن آن به احتياط واجب.
مسأله 155 :
اگر بخواهند ظرفى را که به شراب نجس شده با آب قليل آب بکشند بايد سه مرتبه بشويند و بهتر است هفت مرتبه شسته شود.
مسأله 156 :
کوزه‌اى که از گل نجس ساخته شده و يا آب نجس در آن فرو رفته اگر در آب کر يا جارى بگذارند به هر جاى آن، که آب برسد پاک مى‌شود. و اگر بخواهند باطن آن هم پاک شود بايد به قدرى در آب کر يا جارى بماند که آب به تمام آن فرو رود و فرو رفتن رطوبت کافى نيست.
مسأله 157 :
ظرف نجس را با آب قليل، دو جور مى‌شود آب کشيد: يکى آن که سه مرتبه پر کنند و خالى کنند، ديگر آن که سه دفعه قدرى آب در آن بريزند و در هر دفعه آب را طورى در آن بگردانند که به جاهاى نجس آن برسد و بيرون بريزند.
مسأله 158 :
اگر ظرف بزرگى مثل پاتيل و خمره نجس شود، چنانچه سه مرتبه آن را از آب پر کنند و خالى کنند پاک مى‌شود و همچنين است اگر سه مرتبه از بالا، آب در آن بريزند، به طورى که تمام اطراف آن را بگيرد و در هر دفعه آبى که ته آن جمع مى‌شود بيرون آورند و احتياط واجب آن است که در هر دفعه ظرفى را که با آن آبها را بيرون مى‌آورند آب بکشند.
مسأله 159 :
اگر فلز نجس و مانند آن را آب کنند و آب بکشند، ظاهرش پاک مى‌شود.
مسأله 160 :
تنورى که به بول نجس شده است، اگر دو مرتبه از بالا آب در آن بريزند به طورى که تمام اطراف آن را بگيرد پاک مى‌شود. و در غير بول اگر بعد از برطرف شدن نجاست يک مرتبه به دستورى که گفته شد آب در آن بريزند، کافى است. و بهتر است که گودالى ته آن بکنند تا آبها در آن جمع شود و بيرون بياورند، بعد آن گودال را با خاک پاک پر کنند.
مسأله 161 :
اگر چيز نجس را بعد از برطرف کردن عين نجاست، يک مرتبه در آب کر يا جارى فرو برند که آب به تمام جاهاى نجس آن برسد پاک مى‌شود. و در فرش و لباس و مانند اينها فشار لازم نيست.
مسأله 162 :
اگر بخواهند چيزى را که به بول نجس شده با آب قليل آب بکشند، چنانچه يک مرتبه آب روى آن بريزند و از آن جدا شود، در صورتى‌که بول در آن چيز نمانده باشد يک مرتبه ديگر که آب روى آن بريزند پاک مى‌شود، ولى در لباس و فرش و مانند اينها بايد بعد از هر دفعه، فشار دهند تا غُساله آن بيرون آيد و غُساله آبى است که معمولاً در وقت شستن و بعد از آن از چيزى که شسته مى‌شود خود به خود يا به وسيله فشار مى‌ريزد.
مسأله 163 :
اگر چيزى به بول پسر شيرخوارى که غذاخور نشده و شير خوک نخورده، نجس شود، چنانچه يک مرتبه آب روى آن بريزند که به تمام جاهاى نجس آن برسد پاک مى‌شود ولى احتياط مستحب آن است که يک مرتبه ديگر هم آب روى آن بريزند. و در لباس و فرش و مانند اينها فشار لازم نيست.
مسأله 164 :
اگر چيزى به غير بول نجس شود، چنانچه بعد از برطرف کردن نجاست يک مرتبه آب روى آن بريزند و از آن جدا شود، پاک مى‌گردد و نيز اگر در دفعه اوّلى که آب روى آن مى‌ريزند نجاست آن برطرف شود و بعد از برطرف شدن نجاست هم آب روى آن بيايد پاک مى‌شود ولى در هر صورت لباس و مانند آن را بايد فشار دهند تا غساله آن بيرون آيد.
مسأله 165 :
اگر حصير نجس را که با نخ بافته شده، در آب کر يا جارى فرو برند، بعد از برطرف شدن عين نجاست، پاک مى‌شود.
مسأله 166 :
اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اينها نجس شود به فرو بردن در کر و جارى، پاک مى‌گردد. و اگر باطن آنها نجس شود اگر در آب کر يا جارى بگذارند تا آب به آنها نفوذ کند، پاک مى‌شوند.
مسأله 167 :
اگر انسان شکّ کند که آب نجس به باطن صابون رسيده يا نه، باطن آن پاک است.
مسأله 168 :
اگر ظاهر برنج و گوشت يا چيزى مانند اينها نجس شده باشد چنانچه آن را در ظرفى بگذارند و سه مرتبه آب روى آن بريزند و خالى کنند پاک مى‌شود و ظرف آن هم پاک مى‌گردد. ولى اگر بخواهند لباس يا چيزى را که فشار لازم دارد در ظرفى بگذارند و آب بکشند بايد در هر مرتبه که آب روى آن مى‌ريزند، آن را فشار دهند و ظرف را کج کنند، تا غساله‌اى که در آن جمع شده بيرون بريزد.
مسأله 169 :
لباس نجسى را که به نيل و مانند آن رنگ شده، اگر در آب کر يا جارى فرو برند و آب پيش از آن که بواسطه رنگ پارچه مضاف شود به تمام آن برسد آن لباس پاک مى‌شود. اگرچه موقع فشار دادن آب مضاف يا رنگين از آن بيرون آيد.
مسأله 170 :
اگر لباسى را در کر يا جارى آب بکشند و بعد مثلاً لجن آب در آن ببينند، چنانچه احتمال ندهند که جلوگيرى از رسيدن آب کرده آن لباس پاک است.
مسأله 171 :
اگر بعد از آب کشيدن لباس و مانند آن خُرده گل يا چيز ديگر در آن ديده شود در صورتى که بداند خُرده گل يا چيز ديگر با آب شسته شده، پاک است.
مسأله 172 :
هر چيز نجس تا عين نجاست را از آن برطرف نکنند پاک نمى‌شود. ولى اگر بو يا رنگ نجاست در آن مانده باشد اشکال ندارد. پس اگر خون را از لباس برطرف کنند و لباس را آب بکشند و رنگ خون در آن بماند، پاک مى‌باشد، امّا چنانچه بواسطه بو يا رنگ يقين کنند يا احتمال دهند که ذرّه هاى نجاست در آن چيز مانده، نجس است.
مسأله 173 :
اگر نجاست بدن را در آب کر يا جارى برطرف کنند بدن پاک مى‌شود و بيرون آمدن و دوباره در آب رفتن لازم نيست.
مسأله 174 :
غذاى نجسى که لاى دندانها مانده، اگر آب در دهان بگردانند و به تمام غذاى نجس برسد، پاک مى‌شود.
مسأله 175 :
اگر موى سر و صورت زياد باشد و با آب قليل آب بکشند پاک مى‌شود و فشار دادن لازم نيست.
مسأله 176 :
اگر جايى از بدن يا لباس را با آب قليل، آب بکشند، اطراف آنجا که متّصل به آن است و معمولاً موقع آب کشيدن، آنجا نجس مى‌شود در صورتى که آبى که براى پاک شدن محلّ نجس مى‌ريزند به آن اطراف جارى شود با پاک شدن نجس پاک مى‌شود. و همچنين است اگر چيز پاکى‌را پهلوى چيز نجس بگذارند و روى هر دو آب بريزند. پس اگر براى آب کشيدن يک انگشت نجس، روى همه انگشتها آب بريزند و آب نجس به همه آنها برسد، بعد از پاک شدن انگشت نجس، تمام انگشتها پاک مى‌شود.
مسأله 177 :
گوشت و دنبه‌اى که نجس شده مثل چيزهاى ديگر آب کشيده مى‌شود. و همچنين است اگر بدن يا لباس، چربى کمى داشته باشد که از رسيدن آب به آنها جلوگيرى نکند.
مسأله 178 :
اگر ظرف يا بدن نجس باشد و بعد به طورى چرب شود که جلوگيرى از رسيدن آب به آنها کند، چنانچه بخواهند ظرف و بدن را آب بکشند، بايد چربى را برطرف کنند تا آب به آنها برسد.
مسأله 179 :
چيز نجسى که عين نجاست در آن نيست، اگر زير شيرى که متّصل به کر است يک دفعه بشويند پاک مى‌شود و نيز اگر عين نجاست در آن باشد، چنانچه عين نجاست آن، زير شير يا به وسيله ديگر برطرف شود و آبى که از آن چيز مى‌ريزد بو يا رنگ يا مزه نجاست به خود نگرفته باشد با آن شير پاک مى‌گردد. امّا اگر آبى که از آن مى‌ريزد بو يا رنگ يا مزه نجاست گرفته باشد بايد به قدرى آب شير روى آن بريزند تا در آبى که از آن جدا مى‌شود، بو يا رنگ يا مزه نجاست نباشد.
مسأله 180 :
اگر چيزى را آب بکشد و يقين کند پاک شده و بعد شکّ کند که عين نجاست را از آن برطرف کرده يا نه، چنانچه موقع آب کشيدن متوجّه برطرف کردن عين نجاست بوده آن چيز پاک است و اگر متوجّه برطرف کردن عين نجاست نبوده بنابر احتياط مستحب بايد دوباره آن را آب بکشد.
مسأله 181 :
زمينى که آب روى آن جارى نمى‌شود اگر نجس شود، با آب قليل پاک نمى‌گردد مگر آن که با وسيله‌اى آب آن را جمع کنند. ولى زمينى که روى آن شن يا ريگ باشد - چون آبى که روى آن مى‌ريزند از آن جدا شده و در شن و ريگ فرو مى‌رود - با آب قليل پاک مى‌شود، امّا زير ريگها نجس مى‌ماند.
مسأله 182 :
زمين سنگ فرش و آجر فرش و زمين سختى که آب در آن فرو نمى‌رود اگر نجس شود با آب قليل، پاک مى‌گردد ولى بايد به قدرى آب روى آن بريزند که جارى شود و چنانچه آبى که روى آن ريخته‌اند از سوراخى بيرون رود همه زمين پاک مى‌شود و اگر بيرون نرود جايى که آبها جمع‌شود نجس مى‌ماند مگر آن که با وسيله‌اى آب را جمع کنند و دوباره آب بريزند و جمع کنند تا پاک شود.
مسأله 183 :
اگر ظاهر نمک سنگ و مانند آن نجس شود، با آب کمتر از کر هم پاک مى‌شود.
مسأله 184 :
اگر از شکر آب شده نجس قند بسازند و در آب کر يا جارى بگذارند پاک نمى‌شود.
زمين
مسأله 185 :
زمين با پنج شرط، کف پا و ته کفش نجس را پاک مى‌کند. اوّل: آن که زمين پاک باشد. دوم: آن که خشک باشد. سوم: آن که نجاست از ناحيه زمين حاصل شده باشد. چهارم: به واسطه راه رفتن نجس شده باشد و اگر به غير راه رفتن نجس شده باشد، پاک شدن آن با راه رفتن محلّ اشکال است. پنجم: آن که اگر عين نجس مثل خون و بول، يا متنجّس مثل گلى که نجس شده در کف پا و ته کفش باشد بواسطه راه رفتن يا ماليدن پا به زمين برطرف شود. و نيز زمين بايد خاک يا سنگ يا آجر فرش و مانند اينها باشد و با راه رفتن روى فرش و حصير و سبزه، کف پا و ته کفش نجس، پاک نمى‌شود.
مسأله 186 :
پاک شدن کف پا و ته کفش نجس، بواسطه راه رفتن روى آسفالت و روى زمينى که با چوب فرش شده محلّ اشکال است.
مسأله 187 :
براى پاک شدن کف پا و ته کفش، بهتر است پانزده قدم يا بيشتر راه بروند، اگرچه به کمتر از پانزده قدم يا ماليدن پا به زمين نجاست برطرف شود.
مسأله 188 :
لازم نيست کف پا و ته کفش نجس، تر باشد بلکه اگر خشک هم باشد به راه رفتن پاک مى‌شود.
مسأله 189 :
بعد از آن که کف پا، يا ته کفش نجس، به راه رفتن پاک شد مقدارى از اطراف آن هم که معمولاً به گل آلوده مى‌شود اگر زمين يا خاک به آن اطراف برسد پاک مى‌گردد.
مسأله 190 :
کسى که با دست و زانو راه مى‌رود، اگر کف دست يا زانوى او نجس شود به وسيله راه رفتن پاک مى‌شود. و همچنين است ته عصا و ته پاى مصنوعى و نعل چهارپايان و چرخ اتومبيل و درشکه و مانند اينها.
مسأله 191 :
اگر بعد از راه رفتن ذرّه‌هاى کوچکى از نجاست که ديده نمى‌شود، در کف پا يا ته کفش بماند بايد آن ذرّه‌ها را هم برطرف کرد، ولى باقى بودن بو و رنگ اشکال ندارد.
مسأله 192 :
توى کفش و مقدارى از کف پا که به زمين نمى‌رسد بواسطه راه رفتن پاک نمى‌شود و پاک شدن کف جوراب به واسطه راه رفتن، محلّ اشکال است، ولى اگر کف جوراب از پوست باشد به وسيله راه رفتن پاک مى‌شود.