راه ثابت شدن اوّل ماه
مسأله 1800 :
اوّل ماه به چند چيز ثابت مى شود:
اوّل: آنکه خود انسان ماه را ببيند.
دوّم: عدّه اى که از گفته آنان يقين پيدا مى شود بگويند ماه را ديده ايم و همچنين است هر چيزى که بواسطه آن يقين پيدا شود.
سوّم: سى روز از اول ماه شعبان بگذرد که بواسطه آن اوّل ماه رمضان ثابت مى شود يا سى روز از اوّل رمضان بگذرد که بواسطه آن اوّل ماه شوال ثابت مى شود.
چهارم: دو مرد عادل بگويند که: در شب، ماه را ديده ايم، ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يکديگر بگويند، يا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اينکه بگويند: داخل دائره ماه طرف اُفق بود، اوّل ماه ثابت نمى شود. امّا اگر در تشخيص بعض خصوصيّات اختلاف داشته باشند مثل آنکه يکى بگويد ماه بلند بود، و ديگرى بگويد نبود، بگفته آنان اول ماه ثابت مى شود.
پنجم: مجتهد جامع الشرائط حکم کند که اوّل ماه است.
مسأله 1801 :
اگر مجتهد جامع الشرائط حکم کند که اوّل ماه است کسى هم که تقليد او را نمى کند بايد به حکم او عمل کند، ولى کسى که مى داند مجتهد جامع الشرائط اشتباه کرده نمى تواند به حکم او عمل نمايد.
مسأله 1802 :
اول ماه با پيشگوئى منجمين ثابت نمى شود، ولى اگر انسان از گفته آنان يقين پيدا کند بايد به آن عمل نمايد.
مسأله 1803 :
بلند بودن ماه يا دير غروب کردن آن دليل نمى شود که شب پيش شب اوّل ماه بوده است.
مسأله 1804 :
اگر اوّل ماه براى کسى ثابت نشود و روزه نگيرد چنانچه دو مرد عادل بگويند که شب پيش ماه را ديده ايم بايد روزه آن روز را قضا نمايد.
مسأله 1805 :
اگر در شهرى اول ماه ثابت شود براى مردم شهر ديگر فايده ندارد، مگر آن دو شهر با هم نزديک باشند، يا انسان بداند که افق آنها يکى است.
مسأله 1806 :
اول ماه با مخابره تلگراف از شهرى به شهر ديگر ثابت نمى شود، مگر دو شهرى که از يکى بديگرى تلگراف کرده اند نزديک يا هم افق باشند، و انسان بداند که تلگراف از روى حکم مجتهد جامع الشرائط يا شهادت دو مرد عادل بوده
[289]
است.
مسأله 1807 :
روزى را که انسان نمى داند آخر ماه رمضان است يا اول شوّال، بايد روزه بگيرد، ولى اگر پيش از مغرب بفهمد که اوّل شوال است بايد افطار کند.
مسأله 1808 :
اگر زندانى نتواند به ماه رمضان يقين کند، بايد به گمان عمل نمايد، و اگر آنهم ممکن نباشد، هر ماهى را که روزه بگيرد صحيح است و بايد بعد از گذشتن يازده ماه از ماهى که روزه گرفته دوباره يک ماه روزه بگيرد و اگر بعد خلاف آن ثابت شود، روزه او صحيح است، و اگر ثابت شود که هنوز ماه رمضان نرسيده، بايد دوباره روزه بگيرد.