معاملات حرام
مسأله 2159 :
در چند مورد معامله باطل است:
اول: خريد و فروش عين نجس مانند مشروبات مسکر و سگ غير شکاري و خوک. ولي خريد و فروش عين نجسي که بتوان از آن استفاده حلال نمود جايز است. مثلا خريد و فروش غائط براي کودسازي جايز است. همچنين خريد و فروش خون که در زمان ما براي نجات مجروحين و بيماران مورد استفاده قرار مي گيرد جايز است.
دوم: خريد و فروش مال غصبي مگر آن که صاحبش معامله را اجازه کند.
سوم: خريد و فروش چيزهايي که ماليت ندارد مثل خريد و فروش حيوانات درنده.
چهارم: معامله چيزي که منافع معمولي آن حرام باشد، مثل آلات قمار و موسيقي.
پنجم: معامله اي که در آن ربا باشد.
غش در معامله حرام است. يعني فروختن جنسي که با چيز ديگر مخلوط است، در صورتي که آن چيز معلوم نباشد و فروشنده هم به خريدار نگويد، مثل فروختن روغني که آن را با پيه مخلوط کرده است، از پيغمبر اکرم (صلي الله عليه وآله وسلم) منقول است که فرمود: از ما نيست کسي که در معامله با مسلمانان غش کند يا به آنان ضرر بزند يا تقلّب و حيله نمايد و هر که با برادر مسلمان خود غش کند، خداوند برکت روزي او را مي برد و راه معاش او را مي بندد و او را به خودش واگذار مي کند.
مسأله 2160 :
فروختن چيز پاکي که نجس شده و آب کشيدن آن ممکن است اشکال ندارد، و اگر مشتري بخواهد آن چيز را بخورد بايد فروشنده نجس بودن آن را به او بگويد. ولي اگر لباس است لازم نيست به او بگويد، اگر چه مشتري با آن نماز بخواند زيرا که در نماز طهارت ظاهري بدن و لباس کافي است.
مسأله 2161 :
اگر چيزي مانند روغن و نفت که آب کشيدن آن ممکن نيست نجس شود، چنانچه مثلا روغن نجس را براي خوردن به خريدار بدهند معامله باطل و عمل حرام است و اگر براي کاري بدهند که شرط آن پاک بودن نيست مثلا بخواهند نفت نجس را بسوزانند، يا روغن نجس را تبديل به صابون کنند فروش آن اشکال ندارد.
مسأله 2162 :
خريد و فروش دواهاي نجس خوردني اگر چه جائز است ولي بايد نجاستش را به مشتري بگويند.
مسأله 2163 :
خريد و فروش روغن و دواهاي روان و عطرهايي که از ممالک غير اسلامي مي آورند اگر نجس بودن آنها معلوم نباشد اشکال ندارد، ولي روغني را که از حيوان بعد از جان دادن آن مي گيرند، چنانچه در شهر کفّار از دست کافر بگيرند و از حيواني باشد که اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن مي کند. در صورتي که احتمال آن برود که از حيواني است که بدستور شرع کشته شده اگر چه پاک و خريد و فروش آن جايز است ولي خوردنش حرام و بر فروشنده لازم است کيفيّت را به مشتري بگويد.
مسأله 2164 :
اگر روباه را به غير دستوري که در شرع معين شده کشته باشند، يا خودش مرده باشد، خريد و فروش پوست آن حرام و معامله آن باطل است.
مسأله 2165 :
خريد و فروش گوشت و پيه و چرمي که از ممالک غير اسلامي مي آورند، يا از دست کافر گرفته مي شود در صورتي که احتمال برود از حيواني است که بدستور شرع کشته شده خريد و فروش آن جائز است ولي نماز در آن جائز نيست.
مسأله 2166 :
خريد و فروش گوشت و پيه و چرمي که از دست مسلمان گرفته شود اشکال ندارد، ولي اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقيق نکرده که از حيواني است که به دستور شرع کشته شده يا نه، خريد و فروش آن جايز است ولي نماز در آن چرم و خوردن آن گوشت جايز نيست.
مسأله 2167 :
خريد و فروش مسکرات حرام و معامله آنها باطل است.
مسأله 2168 :
فروختن مال غصبي اگر مالک آن معامله را ردّ کرد باطل است، و فروشنده بايد پولي را که از خريدار گرفته به او برگرداند.
مسأله 2169 :
اگر خريدار قصدش اين باشد که پول جنس را ندهد معامله اشکال دارد.
مسأله 2170 :
اگر خريدار بخواهد پول جنس را بعداً از حرام بدهد، و از اول هم قصدش اين باشد معامله اشکال دارد. و اگر از اول قصدش اين نباشد معامله صحيح است ولي بايد مقداري را که بدهکار است از مال حلال بدهد.
مسأله 2171 :
خريد و فروش آلات لهو مثل تار و ساز حرام است.
مسأله 2172 :
اگر چيزي را که مي شود استفاده حلال از آن ببرند به قصد اين بفروشد که آن را در حرام مصرف کنند مثلا انگور را به اين قصد بفروشد که از آن شراب تهيه نمايند، معامله آن حرام و بنابر احتياط باطل است.
مسأله 2173 :
خريد و فروش مجسّمه و چيزهاي ديگري که روي آن مجسمه دارد اشکال ندارد.
مسأله 2174 :
خريدن چيزي که از قمار، يا دزدي، يا از معامله باطل تهيه شده باطل و تصرف در آن مال حرام است. و اگر کسي آن را بخرد يا به معامله ديگر به او منتقل شود، بايد به صاحب اصليش برگرداند.
مسأله 2175 :
اگر روغني را که با پيه مخلوط است بفروشد، چنانچه آن را معين کند مثلا بگويد اين يک مَن روغن را مي فروشم، مشتري مي تواند معامله را به هم بزند، ولي اگر آنرا معين نکند بلکه يک من روغن بفروشد، بعد روغني که پيه دارد بدهد، مشتري مي تواند آن روغن را پس بدهد و روغن خالص مطالبه نمايد.