احکام حـجّ
سأله 2104 ـ حج: زيارت کردن خانه خدا و انجام اعمالي است که دستور داده اند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر کسي که شرايط زير را دارا باشد، يک مرتبه واجب مي شود.
اوّل: بالغ باشد.
دوّم: عاقل و آزاد باشد.
سوّم: بواسطه حجّ مجبور نشود کار حرامي که اهميتش در شرع از حج بيشتر است انجام دهد يا عمل واجبي را که از حجّ مهمتر است ترک کند.
چهارم: مستطيع باشد، و مستطيع بودن به چند چيز است:
اوّل: آنکه توشه راه و چيزهايي را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و در کتابهاي مفصّل گفته شده دارا باشد، و نيز مالي که بتواند بليط سفر يا وسيله سفر را تهيّه کند داشته باشد.
دوّم: سلامت مزاج و توانايي آن را داشته باشد که بتواند مکه رود و حج را بجا آورد.
سوّم: در راه مانعي از رفتن نباشد و اگر راه بسته است يا انسان بترسد که در راه جان او از بين برود حجّ بر او واجب نيست ولي اگر از راه ديگري بتواند برود اگر چه دورتر باشد در صورتي که مشقّت زياد نداشته باشد و خيلي غير متعارف نباشد بايد از آن راه برود.
چهارم: بقدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.
پنجم: مخارج کساني را که خرجي آنان بر او واجب است مثل زن و بچّه و مخارج کساني را که مردم خرجي دادن به آنها را لازم مي دانند داشته باشد.
ششم: بعد از برگشتن کسب يا زراعت يا عايدي ملک يا راه ديگري براي معاش خود داشته باشد که مجبور نشود بزحمت زندگي کند.
مسأله 2105 :
کسي که بدون خانه ملکي رفع احتياجش نمي شود، وقتي حج بر او واجب است که پول خانه را هم داشته باشد.
مسأله 2106 :
زني که مي تواند به مکه برود، اگر بعد از برگشتن از خود مالي نداشته باشد و شوهرش هم فقير باشد و خرجي او را ندهد و ناچار شود که به سختي زندگي کند، حج بر او واجب نيست.
مسأله 2107 :
اگر کسي توشه راه و وسيله سفر نداشته باشد و ديگري بگويد حجّ برو من خرج تو و عيالات تو را در موقعي که در سفر حج هستي مي دهم، حجّ بر او واجب مي شود.
مسأله 2108 :
اگر خرجي رفتن و برگشتن و خرجي عيالات کسي را در مدّتي که مکه مي رود و بر مي گردد به او ببخشند و با او شرط کنند که حج کند، اگر چه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالي که بتواند با آن زندگي کند نداشته باشد بايد قبول نمايد و حج بر او واجب مي شود.
مسأله 2109 :
اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عيالات کسي را در مدّتي که مکه مي رود و بر مي گردد به او بدهند و بگويند: حج برو، ولي ملک او نکنند، حج بر او واجب مي شود.
مسأله 2110 :
اگر مقداري مال که براي حج کافي است به کسي بدهند و با او شرط کنند که در راه مکه خدمت کسي که مال را داده بنمايد، حج بر او واجب نمي شود ولي اگر قبول کند و خدمت، منافات با انجام مناسک حج نداشته باشد حجّ واجب مي شود.
مسأله 2111 :
اگر مقداري مال به کسي بدهند و حج بر واجب شود، چنانچه حج نمايد، هر چند بعداً مالي از خود پيدا کند، ديگر حج بر او واجب نيست.
مسأله 2112 :
اگر براي تجارت يا کار ديگري به جدّه برود و آنجا مالي بدست آورد که اگر بخواهد از آنجا به مکه رود مستطيع باشد و ساير شرايط را دارا باشد بايد حج کند و در صورتي که حج نمايد، اگر چه بعداً مالي پيدا کند که بتواند از وطن خود به مکه رود، ديگر حج بر او واجب نيست.
مسأله 2113 :
اگر انسان اجير شود که مباشرةً از طرف کس ديگر حج کند، چنانچه خودش نتواند برود و بخواهد ديگري را از طرف خودش بفرستد بايد از کسي که او را اجير کرده اجازه بگيرد.
مسأله 2114 :
اگر کسي مستطيع شود و مکه نرود و فقير شود و استطاعتش از دست برود بايد به هر طريق که مي تواند حج را بجا آورد، ولو با قرض گرفتن يا اجير شدن باشد و اگر رفتن به حج مستلزم مشقّت و حرج باشد باز بنابر احتياط واجب بايد به حجّ برود.
مسأله 2115 :
اگر در سال اولي که مستطيع شده بدون سستي و تأخير به مکه رود و در وقت معيّني که دستور داده اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد چنانچه در سالهاي بعد مستطيع نشود حج بر او واجب نيست ولي چنانچه از سالهاي پيش مستطيع بوده و نرفته به هر طريق که مي تواند بايد حج بجا آورد.
مسأله 2116 :
اگر در سال اولي که مستطيع شده حج نکند و بعد بواسطه پيري يا مرض و ناتواني نتواند حج نمايد و نا اميد باشد از اينکه بعداً خودش حج کند، بايد ديگري را از طرف خود بفرستد تا برايش حج انجام دهد بلکه اگر در سال اوّلي که به قدر رفتن حج مال پيدا کرده، بواسطه پيري يا مرض يا ناتواني نتواند حجّ کند احتياط مستحب آن است که کسي را از طرف خود بفرستد که حجّ نمايد.
مسأله 2117 :
کسي که از طرف ديگري براي حج اجير شده، بايد طواف نساء را از طرف او بجا آورد و اگر بجا نياورد، زن بر آن اجير حرام مي شود.
مسأله 2118 :
اگر طواف نساء را درست بجا نياورد يا فراموش کند، چنانچه بعد از چند روز يادش بيايد و از بين راه برگردد و بجا آورد، صحيح است.