احکام مالى که انسان آن را پیدا مى کند (آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی)

احکام مالى که انسان آن را پيدا مى کند

مسأله 2573 :

مال گمشده را اگر انسان پيدا کند و از قسم حيوان نباشد, اگرنشانه اى ندا شته بـاشـد کـه بواسطه آن , صاحبش معلوم شود, و قيمت آن کمتر از يک درهم (6/12 نخود نقره سکه دار) نباشد بنابر احتياط لازم بايد از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2574 :

اگـر مالى پيدا کند که نشانه دارد وقيمت آن از 6 / 12 نخود نقره سکه دار کمتر اسـت , چـنـانـچـه صاحب آن معلوم باشد, و انسان نداند راضى است يا نه ,نمى تواندبدون اجازه او بـردارد, واگـر صـاحـب آن معلوم نباشد, مى تواندبقصد اينکه ملک خودش شود بردارد, واحتياط واجب آن است که هر وقت صاحبش پيدا شد, اگر عين مال باقى است آن را به صاحبش رد کند, و اگر عين از بين رفته دادن عوض لازم نيست .

مسأله 2575 :

هرگاه چيزى که پيدا کرده نشانه اى دارد که بواسطه آن مى تواندصاحبش را پيدا کـنـد, اگـر چه بداند صاحب آن کافرى است که در امان مسلمانان است در صورتى که قيمت آن چـيز به 6 / 12 نخود نقره سکه دار برسد بايد از روزى که آن را پيدا کرده تا يک سال در جاهايى که مـردم اجتماع مى کنند اعلان کند ولازم نيست که هرروز اعلان کند, بلکه اگر تا يک سال طورى بگويد واعلان کند که مردم بگويند اعلان مى کند, کافى است .

مسأله 2576 :

اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند, مى تواند به کسى که اطمينان دارد بگويد که از طرف او اعلان نمايد.

مسأله 2577 :

اگر تا يک سال اعلان کند و صاحب مال پيدا نشود, در صورتى که آن مال را در غير حرم پيدا کرده باشد مى تواند آن را براى خود بردارد, بقصد اين که هر وقت صاحبش پيدا شد عوض آن را به او بدهد, يا براى او نگهدارى کند که هروقت پيدا شد به او بدهد, ولى احتياط مستحب آن اسـت کـه از طـرف صـاحـبش صدقه بدهد و اگر آن مال را در حرم پيدا کرده باشد بنابر احتياط واجب آن را صدقه بدهد.

مسأله 2578 :

اگر بعد از آن که يک سال اعلان کرد وصاحب مال پيدا نشد, مال رابراى صاحبش نـگهدارى کند و از بين برود, چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده ,و تعدى يعنى زياده روى هم نـنـمـوده ضـامن نيست , ولى اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد يا براى خود برداشته باشد, ضامن است .

مسأله 2579 :

کـسـى که مالى را پيدا کرده , اگر عمدا به دستورى که گفته شد اعلان نکند, گذشته از اين که معصيت کرده , باز هم واجب است اعلان کند.

مسأله 2580 :

اگر بچه نابالغ چيزى پيدا کند, ولى او بايد اعلان نمايد.

مسأله 2581 :

اگر انسان در بين سالى که اعلان مى کند, از پيدا شدن صاحب مال نااميد شود, و بخواهد آن را صدقه بدهد اشکال ندارد.

مسأله 2582 :

اگـر در بـين سالى که اعلان مى کند مال از بين برود, چنانچه در نگهدارى آن کـوتـاهـى کـرده , يـا تعدى يعنى زياده روى کرده باشد, بايد عوض آن را به صاحبش بدهد, واگر کوتاهى نکرده وزياده روى هم ننموده , چيزى بر او واجب نيست .

مسأله 2583 :

اگر مالى را که نشانه دارد و قيمت آن به 6 / 12 نخود نقره سکه دارمى رسد, در جايى پيدا کند که معلوم است بواسطه اعلان , صاحب آن پيدانمى شود, مى تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد.

و چنانچه صاحبش پيدا شود, و به صدقه دادن راضى نشود, بايد عوض آن را به او بدهد, وثواب صدقه اى که داده مال خود اوست .

مسأله 2584 :

اگر چيزى را پيدا کند و به خيال اين که مال خود او است بردارد وبعد بفهمد مال خـودش نـبوده , بايد تا يک سال اعلان نمايد و همچنين است اگر مثلاپاى خود را به گمشده اى بزند, و آن را از جاى خودش حرکت دهد.

مسأله 2585 :

لازم نيست موقع اعلان , جنس چيزى را که پيدا کرده معين نمايد,بلکه به نحوى که در نظر عرف صدق تعريف کند, که کسى که مال را گم کرده است ملتفت شود اگرچه بگويد چيزى پيدا کرده ام کافى است .

مسأله 2586 :

اگر کسى چيزى را پيدا کند, و ديگرى بگويد مال من است درصورتى بايد به او بـدهـد کـه نـشانه هاى آن را بگويد.

ولى لازم نيست نشانه هايى را که بيشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنها نيست بگويد.

مسأله 2587 :

اگر قيمت چيزى را که پيدا کرده به 6/12 نخود نقره سکه دار برسد,چنانچه اعلان نـکند ودرمسجد, ياجاى ديگرى که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چيز از بين برود, يا ديگرى آن را بردارد, کسى که آن را پيدا کرده ضامن است .

مسأله 2588 :

هرگاه چيزى پيدا کند که اگر بماند فاسد مى شود, بايد قيمت آن رامعين کند, يا بـراى خودش بردارد, و يا به ديگرى بفروشد, و پولش را براى صاحبش نگهدارد.

و احتياط لازم آن اسـت کـه اين کار با اذن حاکم شرع , يا وکيل او باشد, و درهر دو صورت , وجوب اعلان تا يک سال سـاقـط نـمـى شود, و اگر تا يک سال صاحبش پيدا نشد, مى تواند در ثمن تصرف کند و يا آن را از طـرف صـاحبش صدقه بدهد, وهر وقت صاحب مال پيدا شود, بايد عوض ثمن و يا قيمتى را که به عهده گرفته ومال را براى خود برداشته , به او رد کند, ولى اگر ثمن را صدقه داده باشد, وصاحب مال به صدقه راضى شود, چيزى بر او نيست .

مسأله 2589 :

اگر چيزى را که پيدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه اوباشد, در صورتى که قصدش اين باشد که صاحب آن را پيدا کند, اشکال ندارد.

مسأله 2590 :

اگر کفش او را ببرند و کفش ديگرى به جاى آن بگذارند, چنانچه بداند کفشى که مـانده مال کسى است که کفش او را برده , مى تواند بجاى کفش خودش بردارد, بشرط آنکه قيمت آن از کـفـش خودش بيشتر نباشد, ولى اگر قيمتش بيشتر باشد و از دسترسى به صاحبش نااميد بـاشـد حـکـم مجهول المالک را دارد واگر بخواهد آن را بردارد بايد با اذن حاکم شرع و پرداخت زيـادى قـيـمـت بـه حـاکم شرع باشد چنانکه مى تواند زيادى قيمت را با اذن حاکم شرع از طرف صاحبش صدقه بدهد و اگر احتمال دهد کفشى که مانده مال کسى نيست که کفش او را برده ,در صـورتـى کـه قيمت آن از 6 / 12 نخود نقره سکه دار کمتر باشد, و مايوس ازدسترسى به صاحبش بـاشـد, احتياطا آن را به حکم مجهول المالک عمل نمايد و اگربيشتر باشد تا يک سال اعلان کند وبعد از يک سال احتياطا از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2591 :

اگـر مالى را که کمتر از 6 / 12 نخود نقره سکه دار ارزش دارد پيداکند, و از آن صرف نظر نمايد, و در مسجد يا جاى ديگر بگذارد, چنانچه کسى آن رابردارد, براى او حلال است .