گنـج
مسأله 1879 :
گنج مالي است که در زمين يا در خت يا کوه يا ديوار پنهان باشد و کسي آن را پيدا کند و طوري باشد که به آن گنج بگويند.
مسأله 1880 :
اگر انسان در زميني که ملک کسي نيست گنجي پيدا کند مال خود او است و بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1881 :
نصاب گنج بنابر احتياط (105) مثقال نقره يا (15) مثقال طلا است. يعني اگر قيمت چيزي را که از گنج بدست مي آورد بعد از کم کردن مخارجي که براي آن کرده به (105) مثقال نقره سکه دار يا (15) مثقال طلاي سکه دار برسد، بنابر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1882 :
اگر در زميني که از ديگري خريده گنجي پيدا کند و بداند مال کسانيکه قبلا مالک آن زمين بوده اند نيست، مال خود او مي شود و بايد خمس آن را بدهد، ولي اگر احتمال دهد که مال يکي از آنان است بايد به او اطلاع دهد و چنانچه معلوم شود مال او نيست، بايد به کسي که پيش از او مالک زمين بوده است خبر دهد، و بهمين ترتيب بنابر احتياط واجب به تمام کساني که پيش از او مالک زمين بوده اند خبر دهد، و اگر معلوم شود مال هيچ يک از آنان نيست، مال خود او مي شود و بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1883 :
اگر در ظرفهاي متعدّدي که در يکجا دفن شده مالي پيدا کند که قيمت آنها رويهم (15) مثقال طلا باشد بايد خمس آن را بدهد، ولي چنانچه در چند جا پيدا کند هر کدام از آنها که قيمتش به اين مقدار برسد، خمس آن واجب است و گنجي که قيمت آن به اين مقدار نرسيده خمس ندارد.
مسأله 1884 :
اگر دو نفر گنجي پيدا کنند چنانچه قيمت آن به 15 مثقال طلاي مسکوک برسد اگر چه سهم هر کدام آنها اين مقدار نباشد بايد خمس آنرا بدهند.
مسأله 1885 :
اگر کسي حيواني را بخرد و در شکم آن مالي پيدا کند چنانچه احتمال دهد که مال فروشنده است بايد به او خبر دهد، و اگر معلوم شود مال او نيست بنابر احتياط واجب بايد بترتيب صاحبان قبلي آن را خبر کند، و چنانچه معلوم شود که مال هيچ يک آنان نيست اگر چه قيمت آن (105) مثقال نقره يا (15) مثقال طلا نباشد بنابر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد، ولي اگر ماهي بخرد و در شکم آن گوهري بيابد مال خود اوست و لازم نيست بفروشنده و صياد خبر دهد و بنابر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد.