راه ثابت شدن اول ماه
مسأله 1739 :
اول ماه به چهار چيز ثابت مى شود : اول آن که خود انسان ماه را ببيند.
دوم عـده اى کـه از گـفته آنان يقين يا اطمينان پيدا مى شود , بگويند ماه را ديده ايم و هم چنين است هر چيزى که به واسطه آن يقين يا اطمينان پيدا شود.
سـوم دو مـرد عادل بگويند که در شب ماه را ديده ايم , ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يکديگر بگويند , اول مـاه ثابت نمى شود , و هم چنين است اگر شهادت آنان مبتلى به معارض - يا در حکم معارض - باشد مثلا اگـر گروه زيادى از مردم شهر استهلال نمايند , ولى بيش از دو نفر عادل کسى ديگر ادعاى رؤيت ماه را نـکـنـد , يا آن که گروهى استهلال کنند , و دو نفر عادل از ميان آنان ادعاى رؤيت کنند , و ديگران رؤيت نـکنند , حال آن که دو نفر عادل ديگر در ميان آنها باشد که در دانستن جاى هلال و در تيزبينى و در ديگر خصوصيات مانند آن دو عادل اول باشند , در اين چنين موارد اول ماه به شهادت دو عادل ثابت نمى شود.
چـهـارم سى روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن اول ماه رمضان ثابت مى شود , و سى روز از اول رمضان بگذرد که به واسطه آن , اول ماه شوال ثابت مى شود.
مسأله 1740 :
اول ماه به حکم حاکم شرع ثابت نمى شود , و رعايت احتياط اولى است .
مسأله 1741 :
اول مـاه بـا پيشگويى منجمين ثابت نمى شود , ولى اگر انسان از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا کند , بايد به آن عمل نمايد.
مسأله 1742 :
بلند بودن ماه يا دير غروب کردن آن , دليل نمى شود که شب پيش , شب اول ماه بوده است , و هم چنين اگر ماه طوق داشته باشد , دليل نمى شود مال شب سابق بوده .
مسأله 1743 :
اگر ماه رمضان براى کسى ثابت نشود و روزه نگيرد , چنانچه بعد ثابت شود که شب پيش اول ماه بوده , بايد روزه آن روز را قضا نمايد.
مسأله 1744 :
اگـر در شهرى اول ماه ثابت شود , در شهرهاى ديگر که در افق با او متحد مى باشند , اول ماه نيز ثـابت مى شود , و مقصود از اتحاد افق در اين جا آن است که اگر در شهر اول ماه ديده شود و در شهر دوم نيز اگر مانعى مانند ابر نباشد - ديده مى شود.
مسأله 1745 :
اول مـاه بـه تلگراف ثابت نمى شود , مگر انسان بداند که تلگراف از روى شهادت دو مرد عادل يا از راه ديگرى بوده که شرعا معتبر است .
مسأله 1746 :
روزى را کـه انسان نمى داند آخر رمضان است يا اول شوال , بايد روزه بگيرد , ولى اگر در اثنا روز بفهمد که اول شوال است بايد افطار کند.
مسأله 1747 :
اگـر زنـدانـى نتواند به ماه رمضان يقين کند , بايد به گمان عمل نمايد , ولى اگر بتواند گمان قويتر پيدا کند نمى تواند به گمان ضعيف تر عمل نمايد و اگر عمل به گمان ممکن نباشد , بايد يک ماهى را که احتمال مى دهد ماه رمضان است روزه بگيرد ولى بايد آن ماه را در نظر داشته باشد , پس چنانچه بعد بر او معلوم شود که آن ماه رمضان يا پس از آن بوده چيزى بر او نيست , ولى اگر معلوم شود که قبل از ماه رمضان بوده بايد روزه هاى ماه رمضان را قضا نمايد.