نماز جمعه (آیت الله سید محمد علوی گرگانی)

نماز جمعه و احکام آن

نماز جمعه از عبادت‌هاي سياسي و عبادي است که مي‌تواند بسياري از مشکلات امّت اسلامي در خطبه‌هاي نماز جمعه مطرح و رفع گردد. و لذا حضور در نماز جمعه بسيار نيکو و شايسته است و توصيه فراوان گرديده است.

مسأله 1500 :

نماز جمعه مانند نماز صبح دو رکعت است وامتيازش از نماز صبح اين است که دو خطبه در پيش دارد و در اين زمان بايد نماز جمعه را به رجاء مطلوبيّت بخواند و واجب است که نماز ظهر هم خوانده شود. و واجب شدن آن به نحو مذکور چند شرط دارد:

اوّل داخل شدن وقت: و آن عبارت از زوال آفتاب است تا گفتن اذان وخواندن دو خطبه ونماز جمعه پس اگر خواندن نماز بيش از اين مقدار به تأخير بيفتد، بنابر احتياط واجب نمي‌تواند نماز جمعه را بخواند.

دوم شمارة افراد: و آن هفت نفر است با امام و هرگاه هفت نفر از مسلمانان جمع نشوند، نماز جمعه واجب نمي‌شود بلي نماز جمعه از پنج نفر که يکي ايشان امام باشد، صحيح است.

سوم بودن امام جامع الشرائط از عدالت وغيره که در امام جماعت معتبر است.

وصحيح بودن نماز جمعه چند شرط دارد:

اوّل جماعت بودن، پس فرادي صحيح نيست پس هرگاه مأموم قبل از رکوع رکعت دوم نماز به امام برسد مجزي خواهد بود و در غير اين صورت محلّ اشکال است.

دوم خواندن دو خطبه پيش از نماز که در خطبة اوّل حمد وثناي الهي را گفته ووصيّت به تقوي وپرهيزکاري شود ويک سوره از قرآن بخواند سپس نشسته وبرخيزد وباز هم حمد وثناي الهي را به جا آورد وبر پيغمبر اکرم # وائمّة مسلمين صلوات فرستاده وبراي مؤمنين ومؤمنات استغفار (طلب آمرزش) کند، ولازم است خطبه پيش از نماز باشد، پس اگر نماز را پيش از دو خطبه شروع کرد، صحيح نخواهد بود وخواندن خطبه پيش از زوال آفتاب جائز نيست و بايد کسي که خطبه را مي‌خواند هنگام خواندن ايستاده باشد ونشسته خواندن صحيح نمي‌باشد، وفاصله انداختن بين دو خطبه به نشستن لازم وواجب است و بايد نشستن مختصر وخفيف باشد ولازم است امام جماعت وخطيب يک نفر باشد واحوط آن است که خطبه را با طهارت بخواند، ومقدار واجب از خطبه بايد عربي باشد ولي در مازاد آن معتبر نيست و اگر حاضرين زبان عربي ندانند مي‌تواند براي آنان ترجمه نمايد.

سوم آن که مسافت بين دو نماز جمعه کمتر از يک فرسخ نباشد، پس هرگاه نماز جمعه ديگري در مسافت کمتر از يک فرسخ بر پا باشد ومقارن هم بودند هر دو باطل مي‌شوند و اگر يکي سبقت بر ديگري داشت هر چند به تکبيرة الاحرام باشد صحيح ودومي باطل خواهد بود.

ولي هرگاه پس از برگزاري نماز جمعه کشف شود که نماز جمعه ديگري بر او سابق يا مقارن به کمتر از يک فرسخ بر پا بوده، اشکالي ندارد چه در وقت معلوم شود يا در خارج آن، ومانع بودن کمتر از يک فرسخ در صورتي است که هر دو نماز بجز اين جهت صحيح باشد ومانعيّت نماز غير صحيح، محلّ اشکال است.

مسأله 1501 :

هرگاه نماز جمعه‌اي که واجد شرائط است بر پا شود مي‌توان شرکت کرد و به رجاء مطلوبيّت آورد گرچه اظهر آن است که کفايت از ظهر نمي‌کند وعدّه‌اي که مي‌خواهند شرکت کنند بايد واجد شرائطي که گفته مي‌شود باشند:

اوّل آن که مکلّف مرد باشد زيرا براي زن حضور در نماز جمعه وجوب ندارد.

دوم آزاد باشد پس بر بنده، نماز جمعه وجوب ندارد.

سوم عاقل باشد.

چهارم سلامت از بيماري وکوري داشته باشد.

پنجم پير نباشد.

ششم هوا باراني نباشد.

هفتم آن که بين جاي شخص وجايي که نماز جمعه بر پا مي‌شود بيش از دو فرسخ فاصله نباشد.

هشتم آن که حضور براي او حرجي نباشد.

مسأله 1502 :

خواندن نماز ظهر براي کسي که به نماز جمعه شرکت نکرده در اوّل وقت فضيلت، اشکالي ندارد گرچه تأخير انداختن جهت مراعات احتياط بهتر است.

مسأله 1503 :

حرف زدن در هنگام خطبه جائز نيست، امام باشد يا مأموم، چنانچه حرف زد مرتکب حرام شده ولي موجب بطلان خطبه ونماز نمي‌شود.

مسأله 1504 :

گوش دادن به دو خطبه بنابر احتياط، واجب است چون به منزلة دو رکعت نماز است گرچه اگر گوش نداد موجب بطلان نماز نمي‌شود.

مسأله 1505 :

اذان دوم روز جمعه بدعت وحرام مي‌باشد واين همان اذاني است که در عرف مردم اذان سوم ناميده مي‌شود وعامّه به آن عمل مي‌کنند.

*مسأله 1506# بنابر احتياط مستحبّ خريد وفروش را در وقت نداء «نماز جمعه» ترک نمايند.