احکام حیوان و مالى که انسان آنرا پیدا مى کند (آیت الله سید محمد حسینی شاهرودی)

احکام حيوان و مالى که انسان آنرا پيدا مى کند

مسأله 2571 :

گوسفند و امثال آن که خود را از امثال گرگ نمى تواند حفظ نمايد چنانچه انسان، آن را در بيابانى که محل خطر است پيدا نمايد مى تواند آنرا بگيرد و احوط آنست که در اطراف آن محل به مقدار ميسور فحص نمايد، و اگر مالک پيدا شد به او رد نمايد، و الا قيمت آنرا به عهده بگيرد و گوسفند را تصرف نمايد، و يا از قِبل صاحبش تصدق نمايد، و يا گوسفند را براى مالک آن حفظ نمايد و در اين صورت اگر بدون تعدى و تفريط تلف شد ضامن قيمت گوسفند نيست، و اما مثل شتر که خود را از گرگ مى تواند حفظ نمايد پس جايز نيست گرفتن آن مگر آنکه آن حيوان عاجز شده باشد و از راه افتاده باشد و صاحبش هم او را ترک نموده و پى او نرود که در اين صورت هر که او را حفظ نموده و آذوقه داده و از هلاکت نجات دهد مال او مى شود و صاحب اولى حقى ندارد.

مسأله 2572 :

مالى که انسان پيدا مى کند اگر نشانه اى نداشته باشد که به واسطه آن، صاحبش معلوم شود احتياط واجب آنست که از طرف صاحبش صدقه بدهد اين در صورتى است که آن را در غير حرم مکه پيدا نمايد، و اما اگر در آنجا پيدا نمايد احتياط واجب آنست که آن را برندارد و اگر برداشت بايد آنرا صدقه بدهد از طرف صاحب آن.

مسأله 2573 :

اگر مالى را پيدا کند که نشانه دارد و قيمت آن از (6/12) نخود نقره سکه دار کمتر است، چنانچه صاحب آن معلوم باشد، و انسان نداند راضى است يا نه، نمى تواند بدون اجازه او بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد مى تواند به قصد اينکه ملک خودش شود بردارد و احتياط واجب آنست که هر وقت صاحبش پيدا شد، عوض آنرا به او رد نمايد و اگر تلف شده باشد ضامن، نيست.

مسأله 2574 :

هر گاه چيزى که پيدا کرده نشانه اى دارد که به واسطه آن مى تواند صاحبش را پيدا کند، اگر چه بداند صاحب آن سنى يا کافرى است که در امان مسلمانان است، در صورتى که قيمت آن چيز به (6/12) نخود نقره سکه دار برسد، بايد از روزى که آنرا پيدا کرده تا يکسال هر هفته يک مرتبه در محل اجتماع مردم اعلان نمايد، و احتياطاً در هفته اول هر روزى يک مرتبه اعلان نمايد.

مسأله 2575 :

اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند، مى تواند به کسى که اطمينان دارد بگويد که از طرف او اعلان نمايد.

مسأله 2576 :

اگر تا يکسال اعلان کند و صاحب مال پيدا نشود اگر آن مال از غير حرم مکه باشد مى تواند آنرا براى خود بردارد، به قصد اينکه هر وقت صاحبش پيدا شد عوض آنرا به او بدهد يا براى او نگهدارى کند که هر وقت پيدا شد به او بدهد، و احتياط مستحب آنست که از طرف صاحبش صدقه بدهد ولکن اگر پيدا شد بايد عوض آن را به او بدهد و اما اگر از حرم مکه باشد بايد آن را حفظ نمايد و يا صدقه دهد.

مسأله 2577 :

اگر بعد از آنکه يکسال اعلان کرد و صاحب مال پيدا نشد، مال را براى صاحبش نگهدارى کند و از بين برود، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده و تعدى يعنى زياده روى هم ننموده ضامن نيست، ولى اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد، يا براى خود برداشته باشد، در هر صورت ضامن است.

مسأله 2578 :

کسى که مالى را پيدا کرده، اگر عمداً به دستورى که گفته شد اعلان نکند، گذشته از اينکه معصيت کرده، باز هم واجب است اعلان کند.

مسأله 2579 :

اگر بچه نابالغ يا ديوانه چيزى پيدا کند، ولىّ او بايد اعلان نمايد على الاحوط و اگر ولى اعلان ننمود خود بچه يا ديوانه بعد از بلوغ يا عاقل شدن بايد اعلان نمايد.

مسأله 2580 :

اگر انسان در بين سالى که اعلان مى کند، از پيدا شدن صاحب مال نااميد شود، و بخواهد آنرا صدقه بدهد جايز است و اشکال ندارد.

مسأله 2581 :

اگر در بين سالى که اعلان مى کند مال از بين برود، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى کرده، يا تعدى يعنى زياده روى کرده باشد، بايد عوض آنرا به صاحبش بدهد، و اگر کوتاهى نکرده و زياده روى هم ننموده، چيزى بر او واجب نيست.

مسأله 2582 :

اگر مالى را که نشانه دارد و قيمت آن به (6/12) نخود نقره سکه دار مى رسد، در جائى پيدا کند که معلوم است به واسطه اعلان، صاحب آن پيدا نمى شود، مى تواند در روز اول آنرا از طرف صاحبش صدقه بدهد، و چنانچه صاحبش پيدا شود و به صدقه دادن راضى نشود، بايد عوض آنرا به او بدهد و ثواب صدقه اى که داده مال خود او است.

مسأله 2583 :

اگر چيزى را پيدا کند و به خيال اينکه مال خود او است بردارد، بعد بفهمد مال خودش نبوده، بايد تا يکسال اعلان نمايد، و همچنين است اگر مثلاً پاى خود را به گمشده اى بزند و آنرا از جاى خودش حرکت دهد، و از آنجا به جاى ديگر نقلش دهد.

مسأله 2584 :

لازم نيست موقع اعلان، جنس چيزى را که پيدا کرده بگويد بلکه همينقدر که بگويد چيزى پيدا کرده ام کافى است.

مسأله 2585 :

اگر کسى چيزى را پيدا کند و ديگرى بگويد مال من است، در صورتى بايد به او بدهد که نشانه هاى آنرا بگويد، ولى لازم نيست نشانه هايى را که بيشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنها نيست بگويد.

مسأله 2586 :

اگر قيمت چيزى که پيدا کرده به (6/12) نخود نقره سکه دار برسد چنانچه اعلان نکند و در مسجد، يا جاى ديگرى که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چيز از بين برود، يا ديگرى آنرا بردارد، کسى که آنرا پيدا کرده ضامن است.

مسأله 2587 :

هر گاه چيزى پيدا کند که اگر بماند فاسد مى شود، لازم نيست با اجازه حاکم شرع، يا وکيل او قيمت آنرا معين کند و بفروشد يا مصرف نمايد و پولش را نگهدارد و اگر صاحب آن پيدا نشد از طرف او صدقه بدهد، بلکه مى تواند بدون مراجعه به حاکم شرع و يا وکيل او، قيمت آنرا معين نموده و به آنچه ذکر شد عمل نمايد.

مسأله 2588 :

اگر چيزى را که پيدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتى که قصدش اين باشد که صاحب آنرا پيدا کند اشکال ندارد.

مسأله 2589 :

اگر کفش او را ببرند و کفش ديگرى بجاى آن بگذارند، چنانچه بداند کفشى که مانده مال کسى است که کفش او را برده، مى تواند بجاى کفش خودش بردارد، ولى اگر قيمت آن از کفش خودش بيشتر باشد، بايد هر وقت صاحب آن پيدا شد زيادى قيمت را به او بدهد، و چنانچه از پيدا شدن او نااميد شود، بايد زيادى قيمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد و اگر احتمال دهد کفشى که مانده مال کسى نيست که کفش او را برده بايد فحص از صاحبش نمايد و اگر مأيوس شد از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2590 :

اگر مالى را که کمتر از (6/12) نخود نقره سکه دار ارزش دارد پيدا کند، و از آن صرف نظر نمايد ودر مسجد يا جاى ديگر بگذارد، چنانچه کسى آنرا بردارد، براى او حلال است.