احکام ودیعه(امانت) (آیت الله سید محمد حسینی شاهرودی)

احکام وديعه(امانت)

مسأله 2335 :

اگر انسان مال خود را به کسى بدهد و بگويد نزد تو امانت باشد و او هم قبول کند، يا بدون اينکه حرفى بزنند، صاحب مال بفهماند که مال را براى نگهدارى به او مى دهد، و او هم به قصد نگهدارى کردن بگيرد، بايد به احکام وديعه و امانت دارى که بعداً گفته مى شود عمل نمايد.

مسأله 2336 :

امانت دار و کسى که مال را امانت مى گذارد، بايد هر دو بالغ و عاقل باشند، پس اگر مالى را پيش بچه يا ديوانه امانت بگذارد يا ديوانه و بچه مالى را پيش کسى امانت بگذارند صحيح نيست.

مسأله 2337 :

اگر از بچه يا ديوانه چيزى را به طور امانت قبول کند، بايد آنرا به صاحبش بدهد، و اگر آن چيز مال خود بچه يا ديوانه است، به ولّى او برساند، و چنانچه در رساندن مال به آنان کوتاهى کند و تلف شود، بايد عوض آنرا بدهد.

مسأله 2338 :

کسى که نمى تواند امانت را نگهدارى نمايد، بنابر احتياط واجب بايد قبول نکند.

مسأله 2339 :

اگر انسان به صاحب مال بفهماند که براى نگهدارى مال او حاضر نيست، چنانچه او مال را بگذارد و برود و آن مال تلف شود، کسى که امانت را قبول نکرده ضامن نيست، ولى احتياط مستحب آنست که اگر ممکن باشد آنرا نگهدارى نمايد.

مسأله 2340 :

کسى که چيزى را امانت مى گذارد، هر وقت بخواهد مى تواند آنرا پس بگيرد، و کسى هم که امانت را قبول مى کند، هر وقت بخواهد مى تواند آنرا به صاحبش برگرداند.

مسأله 2341 :

اگر انسان از نگهدارى امانت منصرف شود و وديعه را بهم بزند، بايد هر چه زودتر مال را به صاحب آن، يا وکيل يا ولى صاحبش برساند، يا به آنان خبر دهد که به نگهدارى حاضر نيست، و اگر بدون عذر، مال را به آنان نرساند و خبر هم ندهد، چنانچه مال تلف شود، بايد عوض آنرا بدهد.

مسأله 2342 :

کسى که امانت را قبول مى کند، اگر براى آن جاى مناسبى ندارد، بايد جاى مناسب تهيه نمايد و طورى آنرا نگهدارى کند، که مردم نگويند در امانت خيانت کرده و در نگهدارى آن کوتاهى نموده است، و اگر در جائى که مناسب نيست بگذارد و تلف شود، بايد عوض آنرا بدهد.

مسأله 2343 :

کسى که امانت را قبول مى کند، اگر در نگهدارى آن کوتاهى نکند و تعدى يعنى زياده روى هم ننمايد و اتفاقاً آن مال تلف شود ضامن نيست، ولى اگر آنرا در جائى بگذارد که گمان مى رود ظالمى بفهمد و آنرا ببرد، چنانچه تلف شود، بايد عوض آنرا به صاحبش بدهد.

مسأله 2344 :

اگر صاحب مال براى نگهدارى مال خود جائى را معين کند و به کسى که امانت را قبول کرده بگويد، که بايد مال را در اينجا حفظ کنى و اگر احتمال هم بدهى که از بين برود، نبايد آنرا به جاى ديگر ببرى، چنانچه امانت دار احتمال دهد که در آنجا از بين برود و بداند چون آنجا در نظر صاحب مال براى حفظ بهتر بوده گفته است که نبايد از آنجا بيرون ببرى، مى تواند آنرا به جاى ديگر ببرد، و اگر در آنجا ببرد و تلف شود ضامن نيست، ولى اگر نداند به چه جهت گفته که به جاى ديگر نبر، چنانچه به جاى ديگر ببرد و تلف شود، احتياط واجب آنست که عوض آنرا بدهد.

مسأله 23 :

اگر صاحب مال براى نگهدارى مال خود جائى را معين کند ولى به کسى که امانت را قبول کرده نگويد که آنرا به جاى ديگر نبر، چنانچه امانت دار احتمال دهد که در آنجا از بين برود، مى تواند آنرا به جاى ديگرى که مال در آنجا محفوظ تر است ببرد، و چنانچه مال در آنجا تلف شود ضامن نيست.

مسأله 2346 :

اگر صاحب مال ديوانه شود، کسى که امانت را قبول کرده بايد فوراً امانت را به ولى او برساند و يا به ولى او خبر دهد، و اگر بدون عذر شرعى مال را به ولى او ندهد، و از خبر دادن هم کوتاهى کند و مال تلف شود، بايد عوض آنرا بدهد.

مسأله 2347 :

اگر صاحب مال بميرد، امانت دار بايد مال را به وارث او برساند، يا به وارث او خبر دهد، و چنانچه مال را به وارث او ندهد و از خبر دادن هم کوتاهى کند و مال تلف شود ضامن است، ولى اگر براى آنکه مى خواهد بفهمد کسى که مى گويد من وارث ميتم راست مى گويد يا نه، يا ميت وارث ديگرى دارد يا نه، مال را ندهد و از خبر دادن هم کوتاهى کند، و مال تلف شود ضامن نيست.

مسأله 2348 :

اگر صاحب مال بميرد و چند وارث داشته باشد، کسى که امانت را قبول کرده بايد مال را به همه ورثه بدهد، يا به کسى بدهد که همه آنان گرفتن مال را به او واگذار کرده اند، پس اگر بدون اجازه ديگران تمام مال را به يکى از ورثه بدهد ضامن سهم ديگران است.

مسأله 2349 :

اگر کسى که امانت را قبول کرده بميرد، يا ديوانه شود، وارث يا ولى او بايد هر چه زودتر به صاحب مال اطلاع دهد، يا امانت را به او برساند.

مسأله 2350 :

اگر امانت دار نشانه هاى مرگ را در خود ببيند، چنانچه ممکن است، بايد امانت را به صاحب آن يا وکيل او برساند، و اگر ممکن نيست بايد آنرا به حاکم شرع بدهد، و چنانچه به حاکم شرع دسترسى ندارد، در صورتى که وارث او امين است و از امانت اطلاع دارد، لازم نيست وصيت کند، وگرنه بايد وصيت کند و شاهد بگيرد، و به وصى و شاهد اسم صاحب مال و جنس و خصوصيات مال و محل آنرا بگويد.

مسأله 2351 :

اگر امانت دار نشانه هاى مرگ را در خود ببيند، و به وظيفه اى که در مسأله پيش گفته شد عمل نکند، چنانچه آن امانت از بين برود، بايد عوضش را بدهد على الاظهر، اگر چه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده باشد و بعد از مدتى پشيمان شود و وصيت کند.