5 ـ جواهرى که به واسطه فرو رفتن در دريا بدست مى آيد
مسأله 1828 :
اگر به واسطه غواصى يعنى فرو رفتن در دريا لؤلؤ و مرجان يا جواهر ديگرى بيرون آورند، روئيدنى باشد يا معدنى، چنانچه بعد از کم کردن مخارجى که براى بيرون آوردن آن کرده اند، قيمت آن به 18 نخود طلا برسد، بايد خمس آن را بدهند، چه در يک دفعه آن را از دريا بيرون آورده باشند يا در چند دفعه آنچه بيرون آمده از يک جنس باشد، يا از چند جنس، يک نفر آن را بيرون آورده باشد، يا چند نفر.
مسأله 1829 :
اگر بدون فرو رفتن در در يا به وسيله اسبابى جواهر بيرون آورد و بعد از کم کردن مخارجى که براى آن کرده قيمت آن به 18 نخود طلا برسد، بنابر احتياط خمس آن واجب است. ولى اگر از روى آب دريا يا از کنار در يا جواهر بگيرد، در صورتى بايد خمس آن را بدهد که آنچه را بدست آورده به تنهائى يا با منفعتهاى ديگر کسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.
مسأله 1830 :
خمس ماهى و حيوانات ديگرى که انسان بدون فرو رفتن در دريا مى گيرد، در صورتى واجب است که به تنهائى يا با منفعتهاى ديگر کسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.
مسأله 1831 :
اگر انسان بدون قصد اينکه چيزى از دريا بيرون آورد در دريا فرو رود و اتفاقاً جواهرى به دستش آيد، بنابر احتياط واجب بايد خمس آنرا بدهد. و بنابر اقوى بايد خمس آن را بدهد اگر حينى که جواهر به دستش آمده قصد حيازت نموده باشد.
مسأله 1832 :
اگر انسان در دريا فرو رود و حيوانى را بيرون آورد، و در شکم آن جواهرى پيدا کند که قيمتش 18 نخود طلا يا بيشتر باشد، چنانچه آن حيوان مانند صدف باشد که نوعاً در شکمش جواهر هست بايد خمس آنرا بدهد. و اگر اتفاقاً جواهر بلعيده باشد، در صورتى خمس آن واجب است که به تنهائى يا با منفعتهاى ديگر کسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.
مسأله 1833 :
اگر در رودخانه هاى بزرگ مانند دجله و فرات فرو رود و جواهرى بيرون آورد، چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل مى آيد بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1834 :
اگر در آب فرو رود و مقدارى عنبر بيرون آورد که قيمت آن 18 نخود طلا يا بيشتر باشد، بايد خمس آنرا بدهد. و چنانچه از روى آب يا از کنار دريا بدست آورد، اگر قيمت آن به مقدار 18 نخود طلا هم نرسد، بنابر احتياط خمس آن واجب است.
مسأله 1835 :
کسى که کسبش غواصى يا بيرون آوردن معدن است، اگر خمس آنها را بدهد و چيزى از مخارج سالش زياد بيايد، لازم نيست دوباره خمس آنرا بدهد.
مسأله 1836 :
اگر بچه اى معدنى را بيرون آورد، يا مال حلال مخلوط به حرام داشته باشد، يا گنجى پيدا کند، يا به واسطه فرو رفتن در دريا جواهرى بيرون آورد ولىّ او بايد خمس آنها را بدهد.