شرایط فروشنده و خریدار (آیت الله میرزا جواد تبریزی (ره))

شرايط فروشنده و خريدار

مسأله 2089 :

براى فروشنده و خريدار شش چيز شرط است : اول : آنکه بالغ باشند.

دوم : آنکه عاقل باشند.

سوم : آنکه سفيه نباشند - يعنى مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف نکنند.

چهارم : آنکه قصد خريد و فروش داشته باشند, پس اگر مثلا به شوخى بگويد مال خود را فروختم , معامله باطل است .

پنجم : آنکه کسى آنها را مجبور نکرده باشد.

ششم : آنکه جنس و عوضى را که مى دهند مالک باشند.

و احکام اينها در مسائل آينده گفته خواهد شد:

مسأله 2090 :

معامله با بچه نابالغ که مستقل در معامله باشد باطل است , اما اگر معامله با ولى او بـاشد و بچه نابالغ مميز فقط صيغه معامله راجارى سازد, معامله صحيح است , بلکه اگر جنس يا پـول مـال ديـگـرى باشد و آن بچه وکالت از صاحبش آن مال را بفروشد يا به آن پول چيزى بخرد, ظاهر اين است که معامله صحيح است اگرچه بچه مميز مستقل در تصرف باشد, و همچنين است اگـر طـفـل وسـيله باشد که پول رابه فروشنده بدهد و جنس را به خريدار برساند, يا جنس را به خـريـدار بدهد و پول را به فروشنده برساند اگرچه مميز نباشد معامله صحيح است چون واقعا دو نـفر بالغ با يکديگر معامله کرده اند, ولى بايد فروشنده و خريدار يقين يا اطمينان داشته باشند که طفل جنس يا پول را به صاحب آن مى رساند.

مسأله 2091 :

اگر از بچه نابالغ در صورتى که معامله با آن صحيح نيست چيزى بخرد يا چيزى به او بفروشد, بايد جنس يا پولى را که از اوگرفته در صورتى که مال خود بچه باشد به ولى او, و اگر مال ديگرى بوده به صاحب آن بدهد يا از صاحبش رضايت بخواهد, و اگر صاحب آن را نمى شناسد و بـراى شـناختن او هم وسيله اى ندارد, بايد چيزى را که از بچه گرفته , از طرف صاحب آن بابت مظالم به فقير بدهد.

مسأله 2092 :

اگـر کـسى با بچه مميز در صورتى که معامله با آن صحيح نيست معامله کند و جـنس يا پولى که به بچه داده از بين برود, ظاهراين است که مى تواند از بچه بعد از بلوغ يا ولى او در صورتى که بچه مال داشته باشد مطالبه نمايد, و اگر بچه مميز نباشد حق مطالبه ندارد.

مسأله 2093 :

اگر خريدار يا فروشنده را به معامله مجبور کنند, چنانچه بعد از معامله راضى شود و مـثـلا بـگويد راضى هستم , معامله صحيح است , ولى احتياط مستحب آن است که دوباره صيغه معامله را بخوانند.

مسأله 2094 :

اگر انسان مال کسى را بدون اجازه او بفروشد, چنانچه صاحب مال به فروش آن راضى نشود و اجازه نکند, معامله باطل است .

مسأله 2095 :

پدر و جد پدرى طفل و نيز وصى پدر و جد پدرى مى توانند مال طفل را بفروشند, و مجتهد عادل هم در صورتى که ضرورت اقتضا کند مى تواند مال ديوانه يا طفل يتيم يا مال کسى را که غائب است بفروشد.

مسأله 2096 :

اگر کسى مالى را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش , صاحب مال معامله را اجازه کـنـد, مـعـامله صحيح است , و چيزى را که غصب کننده به مشترى داده و منفعتهاى آن از موقع معامله , ملک مشترى است , و چيزى را که مشترى داده و منفعتهاى آن از موقع معامله ,ملک کسى است که مال او را غصب کرده اند.

مسأله 2097 :

اگر کسى مالى را غصب کند و بفروشد به قصد اينکه پول آن مال خودش باشد, چنانچه صاحب مال , معامله را اجازه بکند,معامله صحيح است ولى پول مال مالک مى شود نه مال غاصب .