احکام حج (آیت الله حسین وحید خراسانی)

احکام حج

مسأله 2053 :

حج زيارت کردن خانهء خدا و انجام اعمالى است که دستور داده اند به جا آورده شود ، و در تمام عمر بر کسى که شرايط ذيل را دارا باشد يک مرتبه واجب مى شود :

( اول ) آن که بالغ باشد .

( دوم ) آن که عاقل باشد .

( سوم ) آن که آزاد باشد .

( چهارم ) آن که به واسطهء رفتن به حج ، مجبور نشود کار حرامى را که ترک آن از حج مهم تر است انجام دهد ، يا عمل واجبى را که از حج مهم تر است ترک نمايد .

( پنجم ) آن که مستطيع باشد ، و مستطيع بودن به چند چيز است :

1 - آن که توشهء راه و مرکب سوارى ، يا مالى که بتواند با آن مال آنها را تهيه کند داشته باشد .

2 - سلامت مزاج و توانايى آن را داشته باشد که به مکه رود و حج را به جا آورد .

3 - در راه مانعى از رفتن نباشد ، و اگر راه بسته باشد يا انسان بترسد که در راه يا هنگام انجام اعمال جان يا عرض او از بين برود يا مال او را ببرند ، حج بر او واجب نيست ، ولى اگر از راه ديگرى بتواند برود ، اگر چه دور تر باشد بايد از آن راه برود .

4 - به قدر به جا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد .

5 - مخارج کسانى را که خرجى آنان بر او واجب است ، مثل زن و بچه ، و مخارج کسانى را که مردم خرجى دادن به آنها را لازم مى دانند ، مانند نوکر و کلفتى که به آنها حاجت دارد داشته باشد . 6 - بعد از برگشتن ، کسب يا زراعت يا عايدى ملک يا راه ديگرى براى معاش خود و عائله اش به حسب شأنش داشته باشد که در زندگى به مشقت نيفتد .

مسأله 2054 :

کسى که خانهء ملکى براى او ضرورى است که با نداشتن آن در حرج و مشقت مى افتد ، وقتى حج بر او واجب است که پول خانه را هم داشته باشد .

مسأله 2055 :

زنى که مى تواند مکه برود ، اگر بعد از برگشتن از خودش مال نداشته باشد و شوهرش هم خرجى او را ندهد ، و در زندگى به حرج و مشقت بيفتد ، حج بر او واجب نيست . مسأله 2056 - اگر کسى توشهء راه و مرکب سوارى نداشته باشد و ديگرى به او بگويد : ( حج برو و من خرج تو و عيالات تو را در موقعى که در سفر حج هستى مى دهم ) در صورتى که اطمينان داشته باشد که خرج او را مى دهد ، حج بر او واجب مى شود .

مسأله 2057 :

اگر خرجى رفتن و برگشتن و خرجى عيالات کسى را در مدتى که مکه مى رود و بر مى گردد به او ببخشند و با او شرط کنند که حج کند ، واجب است قبول کند و حج بر او واجب مى شود ، اگر چه در موقع برگشتن مالى که بتواند با آن زندگى کند نداشته باشد ، و يا قرض داشته باشد ، مگر در صورتى که وقت پرداخت قرض رسيده باشد و طلبکار هم مطالبه کند و بدهکار اگر حج نکند متمکن از دادن بدهى باشد ، يا قرض مدت دار باشد و بدهکار بداند که اگر حج کند متمکن از پرداخت بدهى در سر رسيد قرض نخواهد بود .

مسأله 2058 :

اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عيالات کسى را در مدتى که مکه مى رود و بر مى گردد به او بدهند ، و بگويند : ( حج برو ) وملک او نکنند ، در صورتى که اطمينان داشته باشد که از او پس نمى گيرند حج بر او واجب مى شود .

مسأله 2059 :

اگر مقدارى مال که براى حج کافيست به کسى بدهند و با او شرط کنند که در راه مکه به کسى که مال را داده خدمت نمايد ، حج بر او واجب نمى شود .

مسأله 2060 :

اگر مقدارى مال به کسى بدهند و حج بر او واجب شود ، چنانچه حج نمايد هر چند بعد مالى از خود پيدا کند ، ديگر حج بر او واجب نيست .

مسأله 2061 :

اگر براى تجارت مثلا تا جده برود و مالى به دست آورد که اگر بخواهد از آن جا به مکه رود ، آنچه در استطاعت معتبر است داشته باشد ، بايد حج کند ، و در صورتى که حج نمايد اگر چه بعد مالى پيدا کند که بتواند از وطن خود به مکه رود ، ديگر حج بر او واجب نيست . مسأله 2062 - اگر انسان اجير شود که خودش از طرف کسى ديگر حج کند ، چنانچه نتواند برود و بخواهد ديگرى را از طرف خودش بفرستد ، بايد از کسى که او را اجير کرده اجازه بگيرد . مسأله 2063 - اگر کسى مستطيع شود و مکه نرود و فقير شود ، بايد اگر چه به زحمت باشد بعد حج کند ، و اگر به هيچ قسم نتواند حج برود ، چنانچه کسى او را براى حج اجير کند ، بايد به مکه رود و حج کسى را که براى او اجير شده به جا آورد ، و اگر بتواند تا سال بعد در مکه بماند و براى خود حج نمايد ، ولى اگر ممکن باشد که اجير شود و اجرت را نقد بگيرد و کسى که او را اجير کرده راضى شود که حج او در سال بعد به جا آورده شود ، بايد سال اول براى خود و سال بعد براى کسى که اجير شده حج نمايد .

مسأله 2064 :

اگر در سال اولى که مستطيع شده به مکه رود و در وقت معينى که دستور داده اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد و طورى نباشد که مى توانسته زودتر برود و برسد ، چنانچه در سالهاى بعد مستطيع نباشد حج بر او واجب نيست ، ولى اگر طورى بوده که مى توانسته زودتر برود و برسد ، يا از سالهاى پيش مستطيع بوده و نرفته ، اگر چه به زحمت باشد بايد حج کند . مسأله 2065 - اگر در سال اولى که مستطيع شده حج نکند و بعد به واسطهء پيرى يا مرض يا ناتوانى نتواند حج نمايد و يا بر او حرجى باشد و نااميد باشد از اين که بعد خودش بدون حرج حج را به جا آورد ، بايد ديگرى را از طرف خود فورا بفرستد ، بلکه اگر در سال اولى که به قدر رفتن حج مال پيدا کرده ، به واسطهء پيرى يا مرض يا ناتوانى نتواند حج کند و يا بر او حرجى باشد و نااميد باشد از اين که بعد خودش حج کند ، احتياط واجب آن است که کسى را از طرف خود بفرستد که حج نمايد ، و احتياط مستحب آن است که چنانچه منوب عنه مرد باشد کسى را نايب بگيرد که اولين مرتبهء حج رفتن او باشد .

مسأله 2066 :

کسى که از طرف ديگرى حج به جا آورد ، بايد طواف نساء را نيز از طرف او به جا آورد ، و اگر به جا نياورد زن بر آن اجير حرام مى شود .

مسأله 2067 :

اگر طواف نساء را از روى نادانى به جا نياورد ، يا درست به جا نياورد يا فراموش کند ، بنابر احتياط واجب خودش به جا آورد ، و در صورت عدم تمکن يا حرج مى تواند نايب بگيرد ، ولى در صورتى که عمدا با علم به حکم به جا نياورده باشد ، بايد برگردد و به جا آورد ، مگر در صورتى که نتواند يا برايش حرجى باشد که مى تواند نايب بگيرد . " و تفصيل مسائل حج در مناسک ذکر شده است " .