احکام مالى که انسان آن را پيدا مى‌کند
مساله 2564 :
مالى که انسان پيدا مى‌کند اگر نشانه‌اى نداشته باشد که به واسطه آن صاحبش معلوم شود احتياط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.
مساله 2565 :
اگر مالى پيدا کند که نشانه دارد و قيمت آن از 6/12 نخود نقره سکه‌دار کمتر است، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضى است‌يا نه،نمى‌تواند بدون اجازه او بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، مى‌تواند به قصد اين که ملک خودش شود بردارد، و در اين صورت اگر تلف شود، نبايد عوض آن را بدهد، بلکه اگر قصد ملک شدن هم نکرده و بدون تقصير او تلف شود، دادن عوض بر او واجب نيست.
مساله 2566 :
هرگاه چيزى که پيدا کرده نشانه‌اى دارد که به واسطه آن مى‌تواند صاحبش را پيدا کند اگر چه صاحب آن کافرى باشد که در امان مسلمانان است در صورتى که قيمت آن چيز به 6/12 نخود نقره سکه‌دار برسد بايد اعلان کند و چنانچه از روزى که آن را پيدا کرده تا يک هفته هر روزى و بعد تا يک سال هفته‌اى يک مرتبه در محل اجتماع مردم اعلان کند کافى است.
مساله 2567 :
اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند، مى‌تواند به کسى که اطمينان دارد بگويد از طرف او اعلان نمايد.
مساله 2568 :
اگر تا يک سال اعلان کند و صاحب مال پيدا نشود مى‌تواند آن را براى خود بردارد به قصد اين که هر وقت صاحبش پيدا شد به او بدهد ولى احتياط مستحب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.
مساله 2569 :
اگر بعد از آن که يک سال اعلان کرد و صاحب مال پيدا نشد، مال را براى صاحبش نگهدارى کند و از بين برود، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده و تعدى يعنى زياده روى هم ننموده، ضامن نيست، ولى اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد يا براى خود برداشته باشد، در هر صورت ضامن است.
مساله 2570 :
کسى که مالى را پيدا کرده اگر عمدا به دستورى که گفته شد اعلان نکند، گذشته از اين که معصيت کرده، باز هم واجب است اعلان کند.
مساله 2571 :
اگر بچه نابالغ چيزى پيدا کند، ولى او بايد اعلان نمايد.
مساله 2572 :
اگر انسان در بين سالى که اعلان مى‌کند از پيدا شدن صاحب مال نااميد شود، احتياط واجب آن است که آن را صدقه بدهد.
مساله 2573 :
اگر در بين سالى که اعلان مى‌کند، مال از بين برود، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى کرده يا تعدى يعنى زياده‌روى کرده باشد، بايد عوض آن را به صاحبش بدهد، و اگر کوتاهى نکرده و زياده روى هم ننموده، چيزى بر او واجب نيست.
مساله 2574 :
اگر مالى را که نشانه دارد و قيمت آن به 6/12 نخود نقره سکه‌دار مى‌رسد در جايى پيدا کند که معلوم است به واسطه اعلان صاحب آن پيدا نمى‌شود، مى‌تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و چنانچه صاحبش پيدا شود و به صدقه دادن راضى نشود، بايد عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه‌اى که داده، مال خود او است.
مساله 2575 :
اگر چيزى را پيدا کند و به خيال اين که مال خود اواست بردارد، بعد بفهمد مال خودش نبوده، بايد تا يک سال اعلان نمايد.
مساله 2576 :
لازم نيست موقع اعلان جنس چيزى را که پيدا کرده بگويد بلکه همين قدر که بگويد چيزى پيدا کرده‌ام، کافى است.
مساله 2577 :
اگر کسى چيزى را پيدا کند و ديگرى بگويد مال من است، در صورتى بايدبه او بدهد که نشانه‌هاى آن را بگويد و يقين پيدا کند که مال او است، ولى اگر ذکر نشانه‌ها فقط موجب گمان مالک بودنش باشد، مخير است که به او بدهد يا ازدادن به او خوددارى نمايد.
مساله 2578 :
اگر قيمت چيزى که پيدا کرده به 6/12 نخود نقره سکه‌دار برسد، چنانچه اعلان نکند و در مسجد يا جاى ديگرى که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چيز از بين برود يا ديگرى آن را بردارد، کسى که آن را پيدا کرده ضامن است.
مساله 2579 :
هرگاه چيزى پيدا کند که اگر بماند فاسد مى‌شود، بايد تا مقدارى که ممکن است آن را نگهدارد، بعد قيمت کند و خودش بردارد يا بفروشد و پولش ر نگهدارد، و احتياط مستحب آن است که در فروش آن به خودش يا به ديگرى از حاکم شرع، در صورت امکان، اجازه بگيرد و در هر صورت بايد تعريف تا يک سال را ادامه دهد تا اگر صاحب آن پيدا شد، پول را به او تسليم کند و اگر صاحب آن پيدا نشد از طرف او صدقه بدهد، و احتياط واجب آن است که براى صدقه دادن از حاکم شرع اجازه بگيرد.
مساله 2580 :
اگر چيزى را که پيدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتى که قصدش اين باشد که صاحب آن را پيدا کند، اشکال ندارد.
مساله 2581 :
اگر کفش او را ببرند و کفش ديگرى به جاى آن بگذارند، چناچه بداند کفشى که مانده مال کسى است که کفش او را برده، در صورتى که از پيدا شدن صاحبش مايوس و يا برايش مشقت داشته باشد، مى‌تواند به جاى کفش خودش بردارد.ولى اگر قيمت آن از کفش خودش بيشتر باشد، بايد هر وقت صاحب آن پيدا شد زيادى قيمت را به او بدهد، و چنانچه از پيدا شدن او نااميد شود، بايد با اجازه حاکم شرع زيادى قيمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد، و اگر احتمال دهد کفشى که مانده،مال کسى نيست که کفش او را برده، بايد با آن معامله مجهول المالک نمايد يعنى از صاحبش تفحص کند و چنانچه از پيدا کردن او مايوس شود، از طرف او به فقير صدقه بدهد.
مساله 2582 :
اگر مالى را که کمتر از 6/12 نخود نقره سکه‌دار ارزش دارد پيدا کند و از آن صرف نظر نمايد و در مسجد يا جاى ديگر بگذارد، چنانچه کسى آن را بردارد، براى او حلال است.