راه ثابت شدن اوّل ماه
مسأله 1800 :
اوّل ماه به پنج چيز ثابت مى‌شود:
اوّل: آن که خود انسان ماه را ببيند.
دوم: عدّه‌اى که از گفته آنان يقين پيدا مى‌شود، بگويند ماه را ديده ايم و همچنين است هر چيزى که بواسطه آن يقين پيدا شود.
سوم: دو مرد عادل بگويند که در شب ماه را ديده ايم ولى اگر صفت ماه را برخلاف يکديگر بگويند يا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اين که بگويند داخل دايره ماه طرف افق بود اوّل ماه ثابت نمى‌شود. امّا اگر در تشخيص بعض خصوصيات اختلاف داشته باشند مثل آن که يکى بگويد ماه بلند بود و ديگرى بگويد نبود، به گفته آنان اوّل ماه ثابت مى‌شود.
چهارم: سى روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که بواسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت مى‌شود و سى روز از اوّل رمضان بگذرد که بواسطه آن، اوّل ماه شوّال ثابت مى‌شود.
پنجم: حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
مسأله 1801 :
اگر حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است، کسى هم که تقليد او را نمى‌کند، بايد به حکم او عمل نمايد. ولى کسى که مى‌داند حاکم شرع اشتباه کرده، نمى‌تواند به حکم او عمل نمايد.
مسأله 1802 :
اوّل ماه با پيشگويى منجّمين ثابت نمى‌شود. ولى اگر انسان از گفته آنان يقين پيدا کند، بايد به آن عمل نمايد.
مسأله 1803 :
بلند بودن ماه يا دير غروب کردن آن، دليل نمى‌شود که شب پيش، شب اوّل ماه بوده است.
مسأله 1804 :
اگر اوّل ماه رمضان براى کسى ثابت نشود و روزه نگيرد، چنانچه دو مرد عادل بگويند که شب پيش ماه را ديده ايم بايد روزه آن روز را قضا نمايد.
مسأله 1805 :
اگر در شهرى اوّل ماه ثابت شود، براى مردم شهر ديگر فايده ندارد، مگر آن دو شهر با هم نزديک باشند، يا انسان بداند که افق آنها يکى است.
مسأله 1806 :
روزى را که انسان نمى‌داند آخر رمضان است يا اوّل شوّال، بايد روزه بگيرد. ولى اگر پيش از مغرب بفهمد که اوّل شوّال است بايد افطار کند.
مسأله 1807 :
اگر زندانى نتواند به ماه رمضان يقين کند، بايد به گمان عمل نمايد. و اگر آن هم ممکن نباشد، هر ماهى را که روزه بگيرد صحيح است و بنابر احتياط واجب بايد بعد از گذشتن يازده ماه از ماهى که روزه گرفته، دوباره يک ماه روزه بگيرد ولى اگر بعد، گمان پيدا کرد بايد به آن عمل نمايد. و اگر بعد معلوم شد روزه‌هايى که گرفته در ماه رمضان نبوده روزه او صحيح است، و اگر ثابت شود که هنوز ماه رمضان نرسيده، بايد دوباره روزه بگيرد.