مکان نمازگزار
مسأله 792 :
مکان نمازگزار بايد داراى شرايط زير باشد:
[154]
شرط اوّل ـ مباح بودن
احتياط واجب آنست که مکان نمازگزار مباح باشد، بنابراين کسى که درملک غصبى يا روى فرش يا تخت غصبى نماز مى خواند نمازش اشکال دارد، همچنين نماز در ملکى که منفعت آن متعلّق به ديگرى است (مثل اين که در اجاره اوست) که نماز خواندن در آن بدون اجازه مستأجر اشکال دارد، همچنين در ملکى که مورد تعلّق حقّ ديگرى است، مثل اين که ميّت وصيّت کرده که ثلث مال او را به مصرفى برسانند تا وقتى که ثلث را جدا نکنند نمى توان در آن ملک نماز خواند.
مسأله 793 :
کسى که در مسجد نشسته اگر ديگرى جاى او را غصب کند و در آن نماز بخواند بنابر احتياط واجب بايد نمازش را اعاده کند.
مسأله 794 :
هرگاه در جايى نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد غصبى است نمازش صحيح است، همچنين اگر غصبى بودن جايى را مى دانست امّا فراموش کرد و بعداً به خاطرش آمد، ولى اگر خود غاصب فراموش کند و نماز بخواند نمازش اشکال دارد.
مسأله 795 :
هرگاه بداند مکانى غصبى است، امّا اين مسأله را که نبايد در جاى غصبى نماز بخواند نمى دانست، هرگاه در آنجا نماز بخواند بنابر احتياط واجب نمازش را اعاده کند.
مسأله 796 :
کسى که ناچار است نماز واجب را سواره بخواند چنانچه مرکب يا صندلى و زين آن غصبى باشد و مجبور نباشد بر آن مرکب نماز بخواند نماز او اشکال دارد، همچنين است اگر بخواهد در حال اختيار نماز مستحبّى را سواره بخواند.
مسأله 797 :
کسى که با ديگرى در ملکى شريک است اگر سهم او جدا نباشد بدون اجازه شريکش نمى تواند در آن ملک تصرّف کند و نماز بخواند.
مسأله 798 :
اگر با پولى که خمس و زکات آن را نداده ملکى بخرد، تصرّف او در آن ملک حرام است و نمازش هم در آن اشکال دارد، همچنين است اگر به ذمّه بخرد امّا هنگام خريدن قصدش اين باشد از مالى که خمس يا زکاتش را نپرداخته پول آن را بپردازد که بنابر احتياط واجب بايد از آن اجتناب کند.
[155]
مسأله 799 :
هرگاه رضايت صاحب ملک از قرائن روشن و قطعى باشد نماز خواندن در آن ملک اشکالى ندارد، هرچند به زبان نگويد و بعکس اگر با زبان اجازه دهد امّا بداند قلباً راضى نيست نمى تواند نماز بخواند.
مسأله 800 :
تصرّف و نماز خواندن در ملک ميّتى که خمس يا زکات بدهکار است حرام است، مگر آن که بدهى او را بدهند.
مسأله 801 :
تصرّف و نماز خواندن در ملک ميّتى که به مردم بدهکار است با اجازه ورثه مانعى ندارد، مگر اين که آن تصرّف مزاحم حقّ طلبکاران گردد.
مسأله 802 :
هرگاه بعضى از ورثه ميّت، صغير يا ديوانه يا غايب باشند تصرّف در ملک آنها و نماز در آن حرام است، ولى تصرّفات جزيى که براى برداشتن ميّت معمول است اشکال ندارد.
مسأله 803 :
نماز خواندن در مسافرخانه ها و حمّامها و مانند آن براى مسافران و مشتريان که طبق متعارف وارد آنجا مى شوند اشکال ندارد، ولى در اماکن خصوصى بدون اجازه مالک جايز نيست، مگر آن که اجازه تصرّفى بدهد که معلوم شود براى نماز خواندن نيز راضى است مثل اين که کسى را به ناهار يا شام يا استراحت دعوت کند که مسلّماً براى نماز نيز رضايت دارد.
مسأله 804 :
در زمينهاى بزرگ زراعتى و غير زراعتى که ديوار ندارد و زراعتى فعلاً در آن نيست نماز خواندن و نشستن و خوابيدن و تصرّفات جزئى اشکال ندارد، خواه نزديک شهر و روستا باشد يا دور از آن و خواه مالکين آن صغير باشند يا کبير، ولى اگر صاحبش صريحاً بگويد راضى نيستم يا بدانيم قلباً راضى نيست تصرّف در آن حرام و نماز نيز اشکال دارد.
شرط دوم ـ استقرار
مسأله 805 :
اگر مکان نمازگزار متحرّک باشد بطورى که نتواند کارهاى نماز را بطور عادى انجام دهد، نماز او باطل است بنابراين، نماز خواندن در کشتى و قطار و مانند
[156]
آن اگر بتواند کارهاى نماز را صحيح انجام دهد اشکال ندارد و اگر از جهت تنگى وقت يا ضرورت ديگرى ناچار باشد نماز را در کشتى و اتومبيل و مانند آن بخواند و قبله دائماً در حال تغيير باشد بايد تا آنجا که مى تواند به طرف قبله برگردد و در حال برگشتن به سوى قبله چيزى نخواند.
مسأله 806 :
نماز خواندن روى خرمن گندم و جو و مانند اينها که مقدارى حرکت دارد جايز است به شرط اين که بتواند واجبات نماز را انجام دهد.
مسأله 807 :
در جايى که به واسطه احتمال باد و باران يا فشار جمعيّت و مانند آن اطمينان ندارد که بتواند نماز را تمام کنداگر به اميد تمام کردن شروع کند و به مانعى برخورد ننمايد نمازش صحيح است.
مسأله 808 :
در جايى که ماندن در آن حرام است (مثلاً جايى که خطر خراب شدن سقف، يا ريزش کوه و آمدن سيلاب دارد) بايد نماز نخواند و اگر بخواند احتياط واجب اعاده آن است، همچنين روى چيزى که ايستادن و نشستن بر آن حرام است مانند فرشى که نام خدا بر آن نوشته شده است.
شرط سوم ـ توانائى انجام واجبات در آن محل
مسأله 809 :
بايددر جايى نماز بخواندکه بتواند واجبات راانجام دهد، پس در جايى که سقف آن کوتاه است ونمى تواند بايستد ياجاى رکوعوسجود ندارد نمازباطل است.
مسأله 810 :
شايسته است انسان رعايت ادب کند و جلوتر از قبر پيغمبر(صلى الله عليه وآله) و امام(عليه السلام)، نماز نخواند و در صورتى که نماز خواندن هتک و بى احترامى باشد حرام است و نماز هم اشکال دارد، در غير اين صورت نماز باطل نيست.
شرط چهارم ـ تقدّم مرد بر زن
مسأله 811 :
بايد در نماز، زن عقب تر از مرد بايستد و جاى سجده او از جاى
[157]
سجده مرد کمى عقب تر باشد و الاّ نماز باطل است در اين حکم محرم و غير محرم تفاوتى ندارند، ولى اگر ميان مرد و زن ديوار يا پرده و مانند آن باشد، يا به اندازه ده ذراع (تقريباً 5 متر) فاصله باشد اشکال ندارد.
مسأله 812 :
اگر زن در کنار مرد يا جلوتر بايستد و باهم وارد نماز شوند نماز
هر دو باطل است، امّا اگر يکى قبلاً وارد نماز شده، نماز او صحيح و نماز
دومى باطل است.
شرط پنجم ـ بلندتر نبودن محلّ پيشانى از جاى ايستادن
مسأله 813 :
بايد محلّ پيشانى نمازگزار از جاى ايستادن او به اندازه اى بلند نباشد که از صورت سجده بيرون رود و احتياط واجب آن است بيش از چهار انگشت بسته بلند تر يا پست تر نباشد.
مسأله 814 :
بودن مرد با زن نامحرم در جاى خلوت که ديگرى نمى تواند به آنجا وارد شود اشکال دارد و احتياط واجب ترک آن است و نماز خواندن در آنجا نيز اشکال دارد، همچنين نماز خواندن در محلّى که مجلس گناه است مثلاً در آنجا شراب مى نوشند، قمار مى زنند يا غيبت مى کنند.
مسأله 815 :
احتياط واجب آن است که نماز واجب را در خانه کعبه نخوانند، ولى نماز مستحب اشکال ندارد، بلکه مستحبّ است در داخل خانه کعبه در مقابل هر زاويه اى دو رکعت نماز بخوانند، ولى نماز بر پشت بام کعبه خواه واجب يا مستحب اشکال دارد.
مکانهايى که نماز خواندن در آنها مستحب يا مکروه است
مسأله 816 :
مستحبّ است انسان نماز را در مسجد بخواند و بسيار روى آن تاکيد شده و بهتر از همه مساجد، مسجدالحرام است، سپس مسجد پيغمبر(صلى الله عليه وآله) و بعد
[158]
مسجد کوفه و بعد از آن مسجد بيت المقدّس است و در درجه بعد مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محلّه و مسجد بازار است.
مسأله 817 :
براى زنها در صورتى که خود را از نامحرم بخوبى حفظ کنند بهتر است نماز را در مسجد بخوانند و اگر راهى براى ياد گرفتن مسائل اسلامى جز از طريق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.
مسأله 818 :
نماز در حرم امامان(عليهم السلام) مستحبّ است، بلکه در حديث آمده نماز در حرم مطهّر حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) برابر با دويست هزار نماز است.
مسأله 819 :
رفتن به مسجدى که نمازگزار ندارد مستحبّ است و همسايگان مسجد تا عذرى نداشته باشند نماز در مسجد را ترک نکنند.
مسأله 820 :
شايسته است انسان با کسانى که از روى بى اعتنايى، به مسجد مسلمانها حاضر نمى شوند رابطه دوستى برقرار نکند، با آنها غذا نخورد و در کارها با آنها مشورت ننمايد و از آنها زن نگيرد و به آنها زن ندهد.
مسأله 821 :
شايسته است نماز را در اين چند جا نخوانند: حمّام، زمين
نمک زار، مقابل انسانى که نشسته يا ايستاده است، مقابل درى که باز است و در جادّه ها، و کنار خيابانها، در صورتى که مزاحم عبور و مرور مردم نباشد، و اگر
مزاحم باشد حرام است; همچنين نماز خواندن در مقابل آتش، چراغ،
داخل آشپزخانه و هرجا که کوره آتش باشد، مقابل چاه و چاله اى که محلّ
فاضلاب است و روبه روى عکس و مجسّمه چيزى که روح دارد، مگر آن که روى
آن پرده بکشند و در جايى که عکس باشد هرچند مقابل نمازگزار نيست و
در مقابل قبر و روى قبر و در قبرستان و در اطاقى که شخص جُنُب در
آن باشد.
مسأله 822 :
هرگاه انسان در جايى نماز مى خواند که مردم از جلو او عبور مى کنند مستحبّ است جلو خود چيزى بگذارد که ميان او و آنها حايل گردد، حتّى اگر عصا و تسبيح و ريسمانى هم باشد کافى است.
[159]