احکام اذان و اقامه
مسأله 944 :
بين جمله هاي اذان و اقامه بايد خيلي فاصله نشود و اگر بين آنها بيشتر از معمول فاصله بيندازد بايد دوباره آن را از سر بگيرد.
مسأله 945 :
اگر در اذان و اقامه صدا را در گلو بيندازد چنانچه غنا شود، يعني به طور آوازه خواني که در مجالس لهو و بازيگري معمول است، اذان و اقامه را بگويد حرام و باطل است و اگر غنا نشود مکروه است.
مسأله 946 :
هر نمازي که با نماز قبل همراه خوانده شود اذان آن ساقط مي شود چه همراه خواندن مستحب باشد يا نباشد، بنابراين در موارد زير اذان ساقط مي شود و بنابر احتياط واجب بايد آن را ترک کرد:
ـ اذان نماز عصر روز جمعه هنگامي که با نماز جمعه يا ظهر همراه خوانده شود.
ـ نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذي الحجة است اگر همراه ظهر خوانده شود.
ـ نماز عشاي شب عيد قربان براي کسي که در مشعرالحرام است و آن را با مغرب همراه مي خواند، همراه خواندن و جمع کردن بين دو نماز در سه مورد مذکور مستحبّ است.
ـ نماز عصر و عشاي زن مستحاضه که بايد آن را بلافاصله بعد از نماز ظهر يا مغرب بخواند.
ـ نماز عصر و عشاي کسي که نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري کند.
در اين پنج نماز در صورتي اذان ساقط مي شود که با نماز قبلي فاصله نشود يا فاصله کمي بين آنها باشد ولي ظاهراً با خواندن نافله فاصله حاصل مي شود. امّا اگر نمازها را جدا از هم هريک را در وقت فضيلت خود به جا آورند اذان و اقامه هردو مستحبّ است.
مسأله 947 :
اگر براي نماز جماعتي اذان و اقامه گفته باشند کسي که با آن جماعت نماز مي خواند نبايد براي نماز خود اذان و اقامه بگويد گرچه اذان و اقامه را نشنيده باشد و يا موقع گفتن آن در جماعت حاضر نباشد.
مسأله 948 :
اگر براي خواندن نماز به مسجد برود و ببيند نماز جماعتي که در مسجد تشکيل شده بود تمام شده تا وقتي که صفها بهم نخورده و جمعيّت متفرّق نشده، در صورتي که براي نماز جماعت اذان و اقامه گفته شده باشد، نمي تواند براي
[163]
نماز خود اذان و اقامه بگويد.
مسأله 949 :
در جائي که عدّه اي مشغول نماز جماعتند يا نماز آنان تازه تمام شده و صفها بهم نخورده است اگر انسان بخواهد فرادي يا با جماعت ديگري که برپا مي شود نماز بخواند با پنج شرط اذان و اقامه از او ساقط مي شود:
ـ براي نماز جماعت اوّل اذان و اقامه گفته باشند.
ـ آن نماز جماعت باطل نباشد.
ـ نماز او و نماز جماعت در يک مکان باشد پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و بخواهد در بام مسجد نماز بخواند مستحب است اذان و اقامه بگويد.
ـ نماز او و نماز جماعت هردو اداء باشد.
ـ وقت نماز او و نماز جماعت مشترک باشد مثلاً هردو نماز ظهر يا هردو نماز عصر بخوانند يا نمازي که به جماعت خوانده مي شود نماز ظهر باشد و او نماز عصر بخواند يا او نماز ظهر بخواند و نماز جماعت نماز عصر باشد.
مسأله 950 :
اگر در شرط دوّم از شرطهائي که در مسأله پيش گفته شد شک کند يعني شک کند که نماز جماعت صحيح بوده يا نه، اذان و اقامه از او ساقط است ولي اگر در چهار شرط ديگر شک کند بهتر است به قصد رجاء اذان و اقامه را بگويد.
مسأله 951 :
کسي که اذان و اقامه ديگري را مي شنود مستحب است هر قسمتي را که مي شنود بگويد ولي از "حَي علي الصّلوة" تا "حَي عَلَي خَيرِ العَمل" را به اميد ثواب بگويد.
مسأله 952 :
کسي که اذان و اقامه ديگري را شنيده چه با او گفته باشد يا نه، در صورتي که بين آن اذان و اقامه و نمازي که مي خواهد بخواند زياد فاصله نشده باشد مي تواند براي نماز خود اذان و اقامه نگويد.
مسأله 953 :
اگر مرد اذان زن را با قصد لذّت بشنود اذان از او ساقط نمي شود بلکه اگر قصد لذّت هم نداشته باشد بنابر احتياط واجب اذان از او ساقط نمي شود، ولي اگر زن اذان مرد را بشنود اذان از او ساقط مي شود.
مسأله 954 :
در نماز جماعتي که مردان و زنان شرکت دارند اذان و اقامه نماز جماعت را بايد مرد بگويد.
مسأله 955 :
اقامه بايد بعد از اذان گفته شود و اگر قبل از اذان بگويند صحيح نيست.
[164]
مسأله 956 :
اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتيب بگويد، مثلاً "حَي علي الفلاح" را پيش از "حَي عَلي الصَّلاة" بگويد بايد برگردد و از جائي که ترتيب بهم خورده دوباره بگويد.
مسأله 957 :
بايد بين اذان و اقامه فاصله ندهد و اگر بين آنها به قدري فاصله دهد که اذاني را که گفته اذان اين اقامه حساب نشود مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگويد و نيز اگر بين اذان و اقامه و نماز به قدري فاصله دهد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود مستحب است دوباره براي آن نماز، اذان و اقامه بگويد.
مسأله 958 :
اذان و اقامه بايد به عربي صحيح گفته شود پس اگر به عربي غلط بگويد يا به جاي يک حرف حرف ديگري بگويد يا مثلاً ترجمه آنها را به فارسي يا زبان ديگر بگويد صحيح نيست.
مسأله 959 :
اذان و اقامه بايد بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود و اگر عمداً يا از روي فراموشي پيش از وقت بگويد باطل است.
مسأله 960 :
اگر پيش از گفتن اقامه شک کند که اذان گفته يا نه بايد اذان را بگويد، ولي اگر مشغول اقامه شود و شک کند که اذان گفته يا نه، گفتن اذان لازم نيست.
مسأله 961 :
اگر در بين اذان يا اقامه پيش از آنکه قسمتي را بگويد شک کند که قسمت پيش از آن را گفته يا نه، بايد قسمتي را که در گفتن آن شک کرده بگويد ولي اگر در حال گفتن قسمتي از اذان يا اقامه شک کند که آنچه پيش از آن است گفته يا نه گفتن آن لازم نيست.
مسأله 962 :
مستحبّ است انسان در موقع گفتن اذان رو به قبله بايستد و با وضو يا غسل باشد و دستها را به گوش بگذارد و صدا را بلند نمايد و بکشد و بين جمله هاي اذان کمي فاصله دهد و بين آنها حرف نزند.
مسأله 963 :
مستحبّ است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته تر بگويد و جمله هاي آن را به هم نچسباند ولي به اندازه اي که بين جمله هاي اذان فاصله مي دهد بين جمله هاي اقامه فاصله ندهد.
مسأله 964 :
مستحبّ است بين اذان و اقامه يک قدم بردارد، يا قدري بنشيند يا سجده کند يا ذکر بگويد يا دعا بخواند يا قدري ساکت باشد يا حرفي بزند يا دو رکعت نماز بخواند، ولي حرف زدن بين اذان و اقامه نماز صبح و نماز خواندن بين
[165]
اذان و اقامه نماز مغرب مستحب نيست.
مسأله 965 :
مستحب است کسي را که براي گفتن اذان معيّن مي کنند عادل و وقت شناس و صدايش بلند باشد و اذان را در جاي بلند بگويد. و در صورتي که از بلندگوها استفاده شود مانعي ندارد گوينده اذان در محلّ پائين قرار گيرد.
مسأله 966 :
شنيدن اذان از راديو و ضبط صوت و مانند آن براي نماز کافي نيست بلکه خود نمازگزاران بايد اذان بگويند.
مسأله 967 :
احتياط واجب آن است که اذان را هميشه به قصد نماز بگويند و گفتن اذان براي اعلام دخول وقت بدون قصد نماز بعد از آن، مشکل است.
مسأله 968 :
اگر اذان و اقامه را به قصد نماز فرادي بگويد، بعد جماعتي از او تقاضا کنند تا امام جماعت آنان شود يا بخواهد به عنوان مأموم نمازش را به جماعت بخواند آن اذان و اقامه کافي نيست و مستحب است دوباره بگويند.