جاهايى که فقط قضاى روزه واجب است
مسأله 1697 :
در چـند مورد - غير از مواردى که قبلا به آنها اشاره شد - فقط قضاى روزه بر انسان واجب است و کـفاره واجب نيست : اول آن که در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصيلى که در مسأله ( 1639 ) گفته شد تا اذان صبح از خواب دوم بيدار نشود.
دوم عملى که روزه را باطل مى کند بجا نياورد , ولى نيت روزه نکند يا ريا کند , يا قصد کند که روزه نباشد , و هم چنين اگر قصد کند کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد , بايد بنابر احتياط لازم روزه آن روز را قضا کند.
سوم آن که در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت يک روز يا چند روز روزه بگيرد.
چـهـارم آن کـه در مـاه رمضان بدون اين که تحقيق کند صبح شده يا نه , کارى که روزه را باطل مى کند انـجام دهد , بعد معلوم شود صبح بوده , و در اين صورت بايد بنابر احتياط در آن روز به قصد قربت مطلقه از چيزهايى که روزه را باطل مى کند اجتناب نمايد و روزه آن روز را نيز قضا کند.
پـنجم آن که کسى بگويد صبح نشده و انسان به گفته او کارى که روزه را باطل مى کند , انجام دهد , بعد معلوم شود صبح بوده است .
شـشـم آن که کسى بگويد صبح شده و انسان به گفته او يقين نکند , يا خيال کند شوخى مى کند , و خود هم تحقيق نکند , و کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد , بعد معلوم شود صبح بوده است .
هـفتم آن که کور و مانند آن به گفته کس ديگرى که گفته او شرعا برايش حجت است , افطار کند , بعد معلوم شود مغرب نبوده است .
هشتم آن که يقين يا اطمينان کند که مغرب شده و افطار کند , بعد معلوم شود مغرب نبوده است .
ولى اگر در هواى ابر به گمان اين که مغرب شده افطار کند بعد معلوم شود مغرب نبوده , وجوب قضا در اين صورت بنابر احتياط است .
نهم آن که از جهت تشنگى مضمضه کند , يعنى آب در دهن بگرداند و بى اختيار فرو رود و هم چنين است بـنـابـر احتياط مستحب اگر مضمضه براى وضوى غير نماز واجب باشد , ولى اگر فراموش کند که روزه اسـت و آب را فرو دهد , يا براى غير جهت تشنگى مثل مواردى که مضمضه در آنجاها مستحب است مانند وضو , مضمضه کند و بى اختيار فرو رود , قضا ندارد.
دهم آن که کسى از جهت اکراه يا اضطرار يا تقيه افطار کند لازم است قضا نمايد و کفاره واجب نيست .
مسأله 1698 :
اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد و بى اختيار فرو رود يا آب داخل بينى کند و بى اختيار فرو رود , قضا بر او واجب نيست .
مسأله 1699 :
مضمضه زياد براى روزه دار مکروه است و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد , بهتر آن است که سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد.
مسأله 1700 :
اگر انسان بداند , يا احتمال بدهد که به واسطه مضمضه بى اختيار آب وارد گلويش مى شود , نبايد مـضـمـضـه کـنـد , و هم چنين است بنابر احتياط لازم اگر بداند که از روى فراموشى آب وارد گلويش مى شود.
مسأله 1701 :
اگـر در مـاه رمضان , بعد از تحقيق , براى او معلوم نشود که صبح شده , و کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد , بعد معلوم شود صبح بوده , قضا لازم نيست .
مسأله 1702 :
اگر انسان شک کند که مغرب شده يا نه , نمى تواند افطار کند , ولى اگر شک کند که صبح شده يا نه , پيش از تحقيق هم مى تواند کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد.