احکام مکان نمازگزار (آیت الله سید محمد علوی گرگانی)

مکان نمازگزار

مکان نمازگزار ده شرط دارد:

شرط اوّل : آن که مباح باشد.

مسأله 875 :

کسي که در ملک غصبي که فضاي آن مباح باشد نماز مي‌خواند، اگرچه روي فرش وپتو و تخت و مانند اينها باشد که متأثّر به حرکات نمازگزار مي‌شود، نمازش باطل است، ولي نماز خواندن در زير سقف غصبي وخيمه غصبي، مانعي ندارد.

مسأله 876 :

نماز خواندن در ملکي که منفعت آن مال ديگري است، بدون اجازه کسي که منفعت ملک، مال او مي‌باشد باطل است، مثلاً در خانه اجاره‌اي اگر صاحب خانه يا ديگري بدون اجازه کسي که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند، نماز باطل است و همچنين است اگر در ملکي که ديگري در آن حقّي دارد نماز بخواند، مثلاً اگر ميّت وصيّت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفي برسانند، تا وقتي ثلث را جدا نکنند، نمي‌شود در ملک او نماز خواند.

مسأله 877 :

کسي که در مسجد نشسته، اگر ديگري جاي او را غصب کند و در آنجا نماز بخواند، نمازش باطل است.

مسأله 878 :

اگر در جايي که نمي‌داند غصبي است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد يا در جايي که غصبي بودن آن را فراموش کرده، نماز بخواند و بعد از نماز يادش بيايد، نماز او صحيح است ولي کسي که خودش جايي را غصب کرده، اگر فراموش کند و در آنجا نماز بخواند نمازش صحيح نيست و بنابر احتياط واجب اعاده نمايد.

مسأله 879 :

اگر بداند جايي غصبي است ولي نداند که در جاي غصبي نماز باطل است و در آنجا نماز بخواند، نماز او باطل مي‌باشد در صورتي که جاهل مقصّر باشد.

مسأله 880 :

کسي که ناچار است نماز واجب را سواره بخواند چنانچه حيوان سواري يا زين آن غصبي باشد نماز او باطل است و همچنين است اگر بخواهد بر آن حيوان نماز مستحبّي بخواند.

مسأله 881 :

کسي که در ملکي با ديگري شريک است اگر سهم او جدا نباشد بدون اجازه شريکش نمي‌تواند در آن ملک تصرّف کند ونماز بخواند.

مسأله 882 :

اگر با عين پولي که خمس آن را نداده ملکي بخرد، تصرّف او در آن ملک حرام ونمازش هم در آن بـاطل است در صورتي که با امکـان و دسترسي بحاکم شرع جهت کسب اذن، اجازه نگرفته باشد وقصد اداء خمس را هم نداشته باشد ولي در زکاة بعيد نيست معامله صحيح باشد‌و‌خواندن نماز در آن ملک بلا اشکال ولي گناه بزرگي مرتکب شده‌است.

مسأله 883 :

اگر صاحب ملک به زبان، اجازه نماز خواندن بدهد وانسان بداند که قلباً راضي نيست، نماز خواندن در ملک او باطل است، و اگر اجازه ندهد وانسان يقين کند که قلباً راضي است، نماز صحيح است.

مسأله 884 :

تصرّف در ملک ميّتي که خمس يا زکاة بدهکار است حرام ونماز در آن باطل است ولي اگر بدهي او را بدهند يا ضامن شوند که ادا نمايند تصرّف ونماز در ملک او اشکال ندارد.

مسأله 885 :

تصرّف در ملک ميّتي که به مردم بدهکار است، حرام ونماز در آن باطل است، ولي اگر طلبکار ووصي ميّت يا حاکم شرع اجازه بدهند، تصرّف ونماز در ملک او مانعي ندارد.

مسأله 886 :

اگر ميّت قرض نداشته باشد ولي بعضي از ورثه او صغير يا ديوانه يا غائب باشند، تصرّف در ملک او حرام ونماز در آن باطل است.

مسأله 887 :

نماز خواندن در مسافرخانه وحمّام ومانند اينها که براي واردين آماده است، اگر قرائني بر اجازه مالک به نماز خواندن باشد اشکال ندارد، ولي در غير اين قبيل جاها، در صورتي مي‌شود نماز خواند که مالک آن اجازه بدهد، يا حرفي بزند که معلوم شود براي نماز خواندن اذن داده است، مثل اين که به کسي اجازه دهد در ملک او بنشيند وبخوابد، که از اينها فهميده مي‌شود براي نماز خواندن هم اذن داده است.

مسأله 888 :

در زمين بسيار وسيعي که براي بيشتر مردم مشکل است، موقع نماز از آنجا به جاي ديگر بروند، بي اجازه مالک مي‌شود نماز خواند.

شرط دوم:

مسأله 889 :

مکان نمازگزار بايد بي‌حرکت باشد، و اگر به واسطه تنگي وقت يا جهت ديگر ناچار باشد در جايي که حرکت دارد، مانند اتومبيل و کشتي و‌ترن نماز بخواند، به قدري که ممکن است بايد در حال حرکت چيزي‌نخواند و اگر آنها از قبله به طرف ديگر حرکت کنند، به طرف قبله برگردد.

مسأله 890 :

نماز خواندن در اتومبيل وترن ومانند اينها، وقتي ايستاده‌اند، مانعي ندارد.

مسأله 891 :

روي خرمن گندم وجو ومانند اينها که نمي‌شود بي‌حرکت ماند،نماز باطل است.

شرط سوم:

مسأله 892 :

شروع نکردن به نماز در جايي که اطمينان نداشته که نماز را در آنجا تمام کند مثل نماز خواندن در باد و يا باران وزيادي جمعيّت ولي اگر برجاء اتمام نمودن، تمام کند جائز است.

شرط چهارم :

آن که در جايي که ماندن در آن حرام است مثلاً در زير سقفي که نزديک است خراب شود، نماز نخواند.

شرط پنجم :

آن که روي چيزي که ايستادن ونشستن روي آن حرام است، مثل فرشي که اسم خدا بر آن نوشته شده، نماز نخواند.

شرط ششم :

آن که در جايي که سقف آن کوتاه است ونمي‌تواند در آنجا راست بايستد، يا به اندازه‌اي کوچک است که جاي رکوع وسجود ندارد، نماز نخواند اگر ناچار شود که در چنين جايي نماز بخواند، بايد به قدري که ممکن است قيام ورکوع وسجود را بجا آورد.

شرط هفتم:

مسأله 893 :

بنابر احتياط واجب بايد جلوتر از قبر پيغمبر وامام & نماز نخواند.

مسأله 894 :

اگر در نماز چيزي مانند ديوار بين او وقبر مطهّر باشد که بي احترامي نشود اشکال ندارد، ولي فاصله شدن صندوق شريف وضريح وپارچه‌اي که روي آن افتاده، کافي نيست.

شرط هشتم:

آن که مکان نمازگزار اگر نجس است به طوري تر نباشد که رطوبت آن به بدن يا لباس او برسد، ولي جايي که پيشاني را بر آن مي‌گذارد اگر نجس باشد، در صورتي که خشک هم باشد، نماز باطل است و احتياط مستحبّ آن است که مکان نمازگزار اصلاً نجس نباشد.

شرط نهم:

مسأله 895 :

بنابر احتياط مستحبّ بايد زن عقبتر از مرد بايستد وجاي سجده او از جاي ايستادن مرد کمي عقبتر باشد.

مسأله 896 :

اگر زن برابر مرد يا جلوتر بايستد و با هم وارد نماز شوند، نماز آنان صحيح است اگرچه مکروه مي‌باشد، در صورتي که فاصله کمتر از يک وجب نباشد و اگر کمتر باشد، بطلان نماز بعيد نيست.

مسأله 897 :

اگر بين مرد و زن، ديوار يا پرده يا چيز ديگري باشد که يکديگر را نبينند، يا بين آنان اقلاًّ ده ذراع که تقريباً پنج ذرع مي‌شود، فاصله باشد چنانچه زن برابر مرد يا جلوتر از او باشد کراهت مرتفع مي‌شود و همچنين است اگر مکان يکي از آنان به قدري بلند باشد که نگويند زن جلوتر از مرد يا برابر او ايستاده است.

شرط دهم :

آن که جاي پيشاني نمازگزار از جاي زانوها وسر انگشتان پاي او، بيش از چهار انگشت بسته پست‌تر يا بلندتر نباشد، وتفصيل اين مسأله در احکام سجده گفته مي‌شود.

مسأله 898 :

بودن مرد و زن نامحرم در جايي که کسي در آنجا نيست و کسي هم نمي‌تواند وارد شود، حرام است و نيز در آنجا نماز خواندن خالي از اشکال نيست ولي اگر يکي از آنها مشغول نماز باشد وديگري که با او نامحرم است وارد شود نماز او اشکال ندارد.

مسأله 899 :

در جايي که تار ومانند آن استعمال مي‌کنند ماندنش حرام و بنابر احتياط، نماز در آنجا باطل است.

مسأله 900 :

احتياط واجب آن است که در خانه کعبه وبر بام آن نماز واجب نخوانند، ولي در حال ناچاري اشکال ندارد.

مسأله 901 :

خواندن نماز مستحبّ در خانه کعبه وبر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحبّ است در داخل خانه مقابل هر رکني دو رکعت نماز بخواند.

جاهايي که نماز خواندن در آنها مستحبّ است

مسأله 902 :

در شرع مقدّس اسلام بسيار سفارش شده است، که نماز را در مسجد بخوانند و بهتر از همه مسجدها، مسجد الحرام است و بعد از آن مسجد پيغمبر و بعد مسجد کوفه ومسجد بيت المقدّس و بعد مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محلّه و بعد از مسجد محلّه، مسجد بازار است.

مسأله 903 :

براي زنها نماز خواندن در خانه، بلکه در صندوقخانه واطاق عقب بهتر است، ولي اگر بتواند کاملاً خود را از نامحرم حفظ کند، بهتر آن است در مسجد نماز بخواند.

مسأله 904 :

نماز در حرم امامان مستحبّ بلکه بهتر از مسجد است ونماز در حرم مطهّر حضرت امير المؤمنين برابر با دويست هزار نماز است.

مسأله 905 :

زياد رفتن به مسجد ورفتن در مسجدي که نمازگزار ندارد، مستحبّ است وهمسايه مسجد اگر عذري نداشته باشد، مکروه است در غير مسجد نماز بخواند.

مسأله 906 :

مستحبّ است انسان با کسي که در مسجد حاضر نمي‌شود غذا نخورد و در کارها با او مشورت نکند وهمسايه او نشود و از او زن نگيرد و به او زن ندهد.

جاهايي که نماز خواندن در آنها مکروه است

مسأله 907 :

نماز خواندن در چند جا مکروه است و از آن جمله است: حمّام، زمين نمکزار، مقابل دري که باز است، در جادّه وخيابان وکوچه اگر براي کساني که عبور مي‌کنند زحمت نباشد، و چنانچه زحمت باشد حرام ونماز باطل است، مقابل آتش وچراغ، در آشپزخانه و هر جا که کوره آتش باشد، مقابله چاه وچاله‌اي که محل بول باشد، روبروي عکس ومجسمه چيزي که روح دارد، مگر آن که روي آن پرده بکشند، در اطاقي که جنب در آن باشد، در جايي که عکس باشد اگرچه روبروي نمازگزار نباشد، مقابل قبر، روي قبر، بين دو قبر، در قبرستان.

مسأله 908 :

کسي که در محلّ عبور مردم نماز مي‌خواند يا کسي روبروي اوست، مستحبّ است جلوي خود چيزي بگذارد و اگر چوب يا ريسماني هم باشد کافي است.