قرض، حقوق ماهيانه، بيمه، و بازنشستگى
سوال 865 :
آيا بر کارمندانى که گاهى مقدارى مال از مخارج سالانه آنها زياد مى‌آيد، با توجه به اينکه بدهى‌هاى نقدى و قسطى دارند، خمس واجب است؟ ج: اگر بدهى بر اثر قرض کردن در طول سال براى مخارج همان سال يا خريد بعضى از مايحتاج سال به صورت نسيه باشد، در صورتى که بخواهد دين خود را از منافع همان سال ادا نمايد، مقدار دين از باقيمانده درآمد آن سال استثنا مى‌شود، و در غير اين صورت، تمام درآمد باقيمانده خمس دارد.
سوال 866 :
آيا قرضى که براى حج تمتع گرفته مى‌شود بايد خمس آن داده شده باشد و بعد از پرداخت خمس، باقيمانده آن براى مخارج حج پرداخت شود؟ ج: مالى که قرض گرفته مى‌شود، خمس ندارد.
سوال 867 :
من در خلال پنج سال مبلغى را به بنياد مسکن جهت گرفتن زمينى به اميد تأمين مسکن پرداخت کردم، ولى تاکنون تصميمى براى واگذارى زمين گرفته نشده است، لذا تصميم دارم، آن مبالغ را از بنياد مسکن باز پس بگيرم، با توجه به اينکه قسمتى از آن را قرض گرفته‌ام و قسمتى را هم از فروش فرش خانه‌ام و باقيمانده آن را هم از حقوق همسرم که معلّم است، تهيه کرده‌ام، اميدوارم به دو سوال ذيل پاسخ فرمائيد. 1 - اگر بتوانم مبلغ مزبور را پس بگيرم و آن را فقط براى تهيه مسکن (زمين يا خانه) مصرف کنم، آيا خمس به آن تعلق مى‌گيرد؟
2 - چه مقدار خمس به آن تعلق مى‌گيرد؟
ج: در فرض مرقوم که پول از راه هديه يا قرض يا فروش لوازم زندگى تهيه شده، خمس آن واجب نيست.
سوال 868 :
چند سال پيش از بانک وام گرفته و آن را به مدت يک سال به حساب بانکى‌ام واريز کردم، و بدون آنکه موفق به استفاده از آن وام شوم، هر ماه قسط آن را مى‌پردازم، آيا به اين وام، خمس تعلق مى‌گيرد؟ ج: خمس آن مقدار از وام مزبور که اقساط آن را تا سر سال خمسى از منفعت کسب خود پرداخت کرده‌ايد، واجب است.
سوال 869 :
اينجانب مبالغى به خاطر ساختمان منزل بدهکار هستم و اين بدهکارى تا دوازده سال طول خواهد کشيد، خواهشمندم مرا در رابطه با موضوع خمس راهنمائى فرمائيد که آيا اين بدهى از درآمد سال استثناء مى‌شود؟ ج: اقساط بدهى ساخت مسکن و مانند آن را هر چند مى‌توان از درآمد کسب همان سال پرداخت نمود، ولى در صورت عدم پرداخت، از در آمد آن سال استثنا نمى‌شود، بلکه به باقيمانده درآمد سر سال خمسى، خمس تعلق مى‌گيرد.
سوال 870 :
کتابهايى که دانشجو از مال پدر خود يا از وامى که دانشگاه به دانشجويان مى‌دهد، مى‌خرد و منبع درآمدى هم ندارد، آيا خمس دارد؟ در صورتى که بداند پدر خمس پول کتابها را نداده، آيا پرداخت خمس آن واجب است؟ ج: کتابهايى که با پول وام و يا با پولى که پدر به او بخشيده، خريده شده است، خمس ندارد مگر آنکه يقين داشته باشد که عين پولى که پدر به او بخشيده، متعلق خمس است که در اين صورت پرداخت خمس آن واجب است.
سوال 871 :
اگر شخصى مبلغى را قرض بگيرد و نتواند آن را قبل از آن سال ادا کند، آيا پرداخت خمس آن بر عهده قرض دهنده است يا قرض گيرنده؟ ج: بر قرض گيرنده خمس مال قرضى واجب نيست، ولى قرض دهنده اگر مال قرضى را از درآمد ساليانه کارش و قبل از پرداخت خمس آن قرض داده است، در صورتى که بتواند تا آخر سال قرضش را از بدهکار بگيرد، واجب است که هنگام رسيدن سال خمسى‌اش خمس آن را بپردازد، و اگر نتواند قرض خود را تإ؛ه‌ه پايان سال بگيرد، فعلا پرداخت خمس آن واجب نيست، ليکن هر وقت آن را وصول کرد بايد خمس آن را بدهد.
سوال 872 :
افراد بازنشسته که همچنان حقوق ماهيانه دريافت مى‌کنند، آيا بايد خمس حقوقى را که در طول سال دريافت مى‌کنند، بپردازند؟ ج: مبالغى که از حقوق زمان اشتغال کسر نموده‌اند و پس از بازنشستگى، ماهانه مى‌پردازند، درصورتى که از مخارج سال اضافه‌بيايد، پرداخت خمس آن واجب‌است.
سوال 873 :
اسيرانى که به پدر و مادر آنان از طرف جمهورى اسلامى در طول مدت اسارت، حقوق ماهيانه پرداخت شده و در بانک پس انداز گشته است، آيا با توجه به اينکه آقايان اسراء اگر دسترسى به آن پول داشتند، آن را مصرف مى‌کردند، به مال مزبور خمس تعلق مى‌گيرد يا خير؟ ج: پول مذکور خمس ندارد.
سوال 874 :
من به شخصى مبلغى پول بدهکارم، اگر سر سال برسد وطلبکار قرض خود را مطالبه نکند و مقدارى از درآمد سالانه که با آن مى‌توانم قرض خود را ادا کنم، نزد من موجود باشد، آيا اين بدهى از درآمد سالانه استثناء مى‌شود يا خير؟ ج: بدهى اعم از اينکه بر اثر قرض گرفتن باشد و يا بر اثر خريد نسيه لوازم خانگى، اگر به خاطر تأمين مخارج سالانه زندگى همان سال درآمد باشد اگر بخواهد پرداخت نمايد، از درآمد سال کسر مى‌شود، ولى اگر براى بدهى‌هاى سالهاى قبل باشد، هر چند مصرف در آمد سالانه براى پرداخت آن جايز است، ولى اگر تا پايان سال پرداخت نشود از درآمد سالانه استثنا نمى‌شود.
سوال 875 :
آيا خمس بر کسى که مالى در حساب سالانه‌اش باقى مانده، و در حالى سال خمسى‌اش رسيده که بدهکار است، با توجه به اينکه چند سال براى پرداخت قرضش فرصت دارد، واجب است؟ ج: بدهى پرداخت نشده چه بدون مدت باشد و چه مدت دار، از درآمد سالانه استثنا نمى‌شود، مگر اين که براى تأمين هزينه‌هاى سال درآمد باشد که از درآمد آن سال مقدارى را که مى‌خواهد صرف بدهى خود کند، استثنا مى‌شود و به معادل آن از درآمد سالانه، خمس تعلق نمى‌گيرد.
سوال 876 :
آيا به مالى که شرکتهاى بيمه بر اساس قرارداد براى جبران خسارت به بيمه شده پرداخت مى‌کنند، خمس تعلق مى‌گيرد؟ ج: پولى که شرکتهاى بيمه به فرد بيمه شده پرداخت مى‌کنند، خمس ندارد.
سوال 877 :
در سال گذشته مبلغى را قرض گرفته و با آن زمينى خريدم به اين اميد که افزايش قيمت پيدا کند و بعد از فروش آن و خانه مسکونى فعلى ام، مشکل مسکن خود را در آينده حل کنم، اکنون سال خمسى من فرا رسيده، سوال من اين است که آيا مى‌توانم آن بدهى را از منفعت کسب سال گذشته‌ام که خمس به آن تعلق گرفته، استثنا کنم يا خير؟ ج: با فرض اين که قرض مزبور جهت خريد زمين براى فروش آن در آينده بوده است، از منفعت کسب سالى که در آن قرض گرفته‌ايد، استثناء نمى‌شود، و پرداخت خمس درآمد سالانه کسب که از مخارج آن سال زياد آمده، واجب است.
سوال 878 :
من از بانک مقدارى وام گرفتم که وقت پرداخت آن بعد از تاريخ سال خمسى‌ام فرا مى‌رسد و مى‌ترسم که اگر آن مبلغ را امسال نپردازم، سال آينده قادر به اداى آن نباشم، تکليف من هنگام رسيدن سال خمسى ام در رابطه با پرداخت خمس چيست؟ ج: اگر درآمد سال را پيش از پايان آن در پرداخت قرض خود مصرف کنيد و قرض هم براى افزايش سرمايه نباشد، خمس ندارد، ولى اگر قرض براى افزايش سرمايه باشد و يا قصد پس انداز درآمد سالانه را داشته باشيد، پرداخت خمس آن بر شما واجب است.
سوال 879 :
معمول است که براى اجاره خانه مقدارى پولِ پيش پرداخت مى‌کنند، اگر اين پول از منابع کسب باشد، و چند سال در نزد صاحب خانه بماند آيا پس از دريافت بلافاصله بايد خمس آن پرداخت شود و در صورتى که بخواهد با همان پول در جاى ديگر منزل اجاره کند، چطور؟ ج: مادامى که به اين پول براى اجاره منزل نياز دارد خمس ندارد.