تعيين سال مالى
سوال 994 :
کسى که اطمينان دارد به اينکه چيزى از درآمد سالانه‌اش تا پايان سال باقى نمى‌ماند، بلکه تمامى درآمد و منفعت او در خلال سال خرج هزينه‌هاى زندگى او مى‌شود، آيا واجب است براى خود سال خمسى تعيين کند؟ کسى که بر اثر اطمينان به اينکه چيزى از درآمدش زياد نمى‌آيد، سال خمسى تعيين نکرده، چه حکمى دارد؟ ج: ابتداى سال خمسى با تعيين از جانب مکلّف مشخص نمى‌شود، بلکه يک امر واقعى است که براى کسى که شغل او کاسبى است با شروع کاسبى و براى کشاورز با رسيدن وقت برداشتِ محصول و براى کارگر و کارمند با دستيابى به اولين درآمد، آغاز مى‌شود. حساب سر سال خمسى و محاسبه درآمد سالانه واجب مستقلى نيست، بلکه راهى براى شناخت مقدار خمس است و وقتى محاسبه واجب مى‌شود که بداند خمسى به او تعلق گرفته، ولى مقدار آن را نمى‌داند و اگر از منفعت کسب چيزى نزد او نماند و همه آن در مؤونه زندگى مصرف شود، خمس هيچکدام از آنها بر او واجب نيست.
سوال 995 :
آيا ابتداى سال مالى همان ماه اول کار است يا اولين ماهى که حقوق دريافت مى‌کند؟ ج: شروع سال خمسى حقوق بگيران اعم از کارگران و کارمندان و غيره همان روز اولى است که مزد يا حقوق خود را دريافت مى‌کنند و يا مى‌توانند دريافت نمايند.
سوال 996 :
تعيين ابتداى سال براى پرداخت خمس چگونه است؟ ج: شروع سال خمسى نياز به تعيين از سوى خود مکلف ندارد، بلکه خود بخود بر اساس چگونگى حصول درآمد سالانه متعيّن مى‌شود. بنابراين ابتداى سال خمسى امثال کارگران و کارمندان از اولين روز امکان دريافت اولين درآمد از درآمدهاى کار و کارمندى است، و سال خمسى تجّار و مغازه داران از تاريخ شروع به خريد و فروش و سال خمسى امثال کشاورزان از تاريخ برداشت اولين محصول کشاورزى سال شروع مى‌شود.
سوال 997 :
آيا تعيين سال خمسى بر جوانان مجردى که با پدر و مادر خود زندگى مى‌کنند، واجب است؟ ابتداى سال خمسى آنان از چه زمانى است و چگونه بايد آن را حساب کنند؟ ج: اگر جوان مجرد درآمد شخصى هر چند به مقدار کم داشته باشد، واجب است که سال خمسى تعيين نموده و درآمد سالانه خود را محاسبه کند تا در صورتى که چيزى از درآمد تا پايان سال باقى ماند، خمس آن را بپردازد و ابتداى سال خمسى او هنگام حصول اولين درآمد است.
سوال 998 :
آيا زن و شوهرى که حقوق خود را به طور مشترک در امور منزل مصرف مى‌کنند، مى‌توانند سال خمسى مشترک داشته باشند؟ ج: هر يک از آنان سال خمسى مستقلى به حساب درآمد خودش دارد، و واجب است، هر کدام خمس باقيمانده حقوق و درآمد سالانه خود را در پايان سال خمسى بپردازد.
سوال 999 :
من زنى خانه‌دار و مقلد حضرت امام «قدس سره» هستم و همسرم سال خمسى دارد که در آن هنگام خمس اموال خود را مى‌پردازد و من نيز گاهى درآمدى دارم، آيا مى‌توانم براى خودسال خمسى جهت پرداخت خمس قرار دهم و ابتداى آن را زمان دستيابى به اولين سودى که خمس آن را نداده‌ام، قرار دهم و در پايان سال خمس باقيمانده را بعد از کم کردن مؤونه بپردازم؟ آيا به آنچه در طول سال خرج زيارت، هديه و مانند آن کرده‌ام، خمس تعلق مى‌گيرد؟ ج: بر شما واجب است که زمان دستيابى به اولين درآمد سال را ابتداى سال خمسى خود قرار دهيد، و هر چه را در طول سال از منفعت کسب خرج مصارف شخصى خود از قبيل آنچه ذکر کرده‌ايد، مى‌کنيد خمس ندارد و هر چه از منفعت کسب سال، از مؤونه و مخارج سالانه‌تان تا سر سال زياد بيايد، واجب است که خمس آن را بپردازيد.
سوال 1000 :
آيا سال خمسى بايد شمسى باشد يا قمرى؟ ج: مکلّف در اين مورد مخيّر است.
سوال 1001 :
شخصى مى‌گويد که سر سال خمسى‌اش ماه يازدهم سال بوده است، ولى بر اثر فراموش کردن آن، قبل از پرداخت خمس در ماه دوازدهم براى خانه‌اش فرش و ساعت و موکت خريده است و در حال حاضر تصميم گرفته که سال خمسى اش را به ماه رمضان تغيير دهد، اشاره به اين نکته لازم است که اين شخص مبلغ هشتاد و سه هزار تومان سهمين مربوط به سال گذشته و امسال بدهکار است که آن را به صورت قسطى مى‌پردازد، نظر شريف حضرتعالى راجع به سهم امام و سادات کالاهاى مذکور چيست؟ ج: تقديم و تأخير سال خمسى جايز نيست مگر با اجازه ولى امر خمس و بعد از حساب مدت گذشته و مشروط است به اينکه موجب وارد شدن ضرر به صاحبان خمس نشود، و در مورد اجناسى که پول پرداختى بابت خريد آن از درآمد سال قبل بوده است، بايد خمس آن پول‌ها پرداخت شود.
سوال 1002 :
آيا انسان مى‌تواند خودش خمس مالش را حساب نموده و سپس آنچه را بر او واجب است به وکلاى جنابعالى بپردازد؟ ج: اشکال ندارد.