سجود
مسأله 1054 :
نمازگزار بايد در هر رکعت از نمازهاى واجب و مستحب بعد از رکوع دو سجده کند، وسجده آنست که پيشانى را به قصد خضوع به زمين بگذارد و در حال سجده در نماز واجب است که کف دو دست و دو زانو و دو انگشت بزرگ پاها را بر زمين بگذارد.
مسأله 1055 :
دو سجده روى هم يک رکن است، و اگر کسى در نماز واجب عمدا يا از روى فراموشى در يک رکعت هر دو را ترک کند يا دو سجده ديگر به آنها اضافه نمايد، نمازش باطل است.
مسأله 1056 :
اگر عمدا يک سجده کم يا زياد کند، نمازش باطل مىشود و اگر سهوا يک سجده کم يا زياد کند حکم آن بعدا گفته خواهد شد.
مسأله 1057 :
اگر پيشانى را عمدا يا سهوا به زمين نگذارد، سجده نکرده است، اگر چه جاهاى ديگر بزمين برسد، ولى اگر پيشانى را به زمين بگذارد و سهوا جاهاى ديگر را بزمين نرساند، يا سهوا ذکر نگويد سجده صحيح است.
مسأله 1058 :
بهتر آنست که در حال اختيار در سجده سه مرتبه ((سبحان الله)) يا يک مرتبه ((سبحان ربى الأعلى و بحمده)) بگويد، و بايد اين کلمات دنبال هم و به عربى صحيح گفته شود، و ظاهر اين است که گفتن هر ذکرى که به اين مقدار باشد کفايت مىکند و مستحب است ((سبحان ربى الأعلى وبحمده)) را سه يا پنج يا هفت مرتبه يا بيشتر بگويد.
مسأله 1059 :
در حال سجود بايد به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد و موقع گفتن ذکر مستحب هم، آرام بودن بدن با قصد خصوصيت احوط است.
مسأله 1060 :
اگر پيش از آن که پيشانى به زمين برسد وبدن آرام بگيرد عمدا ذکر سجده را بگويد، يا پيش از تمام شدن ذکر عمدا سر از سجده بردارد نماز باطل است.
مسأله 1061 :
اگر پيش از آن که پيشانى به زمين برسد سهوا ذکر سجده را بگويد، و پيش از آن که سر از سجده بردارد، بفهمد اشتباه کرده است، بايد دوباره در حال آرام بودن بدن ذکر را بگويد.
مسأله 1062 :
اگر بعد از آن که سر از سجده برداشت، بفهمد پيش از آن که ذکر سجده تمام شود سر برداشته، نمازش صحيح است.
مسأله 1063 :
اگر موقعى که ذکر سجده را مىگويد، يکى از هفت عضو را عمدا از زمين بردارد، نماز باطل مىشود، ولى موقعى که مشغول گفتن ذکر نيست اگر غير پيشانى جاهاى ديگر را از زمين بردارد و دوباره بگذارد اشکال ندارد.
مسأله 1064 :
اگر پيش از تمام شدن ذکر سجده، سهوا پيشانى را از زمين بردارد نمىتواند دوباره به زمين بگذارد، وبايد آن را يک سجده حساب کند. ولى اگر جاهاى ديگر را سهوا از زمين بردارد، بايد دو مرتبه به زمين بگذارد و ذکر را بگويد.
مسأله 1065 :
بعد از تمام شدن ذکر سجده اول، بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد و دوباره به سجده رود.
مسأله 1066 :
جاى پيشانى نمازگزار بايد از جاى سر انگشتان پاى او بلند تر از چهار انگشت بسته نباشد بلکه واجب آنست که جاى پيشانى او از جاى انگشتان پايش پست تر از چهار انگشت بسته نيز نباشد.
مسأله 1067 :
در زمين سراشيب که سراشيبى آن درست معلوم نيست اگر جاى پيشانى نمازگزار از جاى انگشتهاى پاى او بيش از چهار انگشت بسته بلند تر اشکال ندارد.
مسأله 1068 :
اگر پيشانى را اشتباها بر چيزى بگذارد که از جاى زانوها و انگشتهاى پاى او بلند تر از چهار انگشت بسته است، بايد سر را بردارد و بر چيزى که بلند نيست يا بلنديش به اندازه چهار انگشت بسته يا کمتر است بگذارد وبنابر احتياط بايد نماز را بعد از تمام نمودن دوباره بخواند.
مسأله 1069 :
بايد بين پيشانى و آنچه بر آن سجده مىکند، چيزى فاصله نباشد پس اگر مهر بقدرى چرک باشد که پيشانى به خود مهر نرسد، سجده باطل است ولى اگر مثلا رنگ مهر تغيير کرده باشد اشکال ندارد.
مسأله 1070 :
در سجده بايد دو کف دست را بزمين بگذارد، ولى در حال ناچارى پشت دست هم مانعى ندارد. و اگر پشت دست هم ممکن نباشد بنابر احتياط بايد مچ دست را به زمين بگذارد، و چنانچه آن را هم نتواند، تا آرنج هر جا را که مىتواند به زمين بگذارد، و اگر آن هم ممکن نيست گذاشتن بازو کافيست.
مسأله 1071 :
در سجده بايد دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارد و اگر انگشتهاى ديگر پا، يا روى پا را به زمين بگذارد، يا به واسطه بلند بودن ناخن شصت به زمين نرسد نماز باطل است، و کسى که از روى تقصير و ندانستن مسأله نمازهاى خود را اين طور خوانده، بايد دوباره بخواند.
مسأله 1072 :
کسى که مقدارى از شصت پايش بريده، بايد بقيه آنرا به زمين بگذارد، و اگر چيزى از آن نمانده، يا اگر مانده خيلى کوتاه است، بنابر احتياط بايد بقيه انگشتان را بگذارد، و اگر هيچ انگشت ندارد، هر مقدارى که از پا باقى مانده به زمين بگذارد.
مسأله 1073 :
اگر بطور غير معمول سجده کند، مثلا سينه و شکم را به زمين بچسباند، يا پاها را مقدارى درازا کند، اگر چه هفت عضوى که گفته شد به زمين برسد، بنابر احتياط مستحب بايد نماز را دوباره بخواند، ولى اگر طورى درازا بکشد که سجده صدق ننمايد نماز او باطل است.
مسأله 1074 :
مهر يا چيز ديگرى که بر آن سجده مىکند، بايد پاک باشد ولى اگر مثلا مهر را روى فرش نجس بگذارد، يا يک طرف مهر نجس باشد و پيشانى را به طرف پاک آن بگذارد اشکال ندارد.
مسأله 1075 :
اگر در پيشانى دمل يا زخم ومانند آن باشد، چنانکه ممکن است بايد با جاى سالم پيشانى سجده کند، و اگر ممکن نيست بايد زمين را گود کند و دمل را در گودال و جاى سالم را به مقدارى که براى سجده کافى باشد بر زمين بگذارد.
مسأله 1076 :
اگر دمل يا زخم تمام پيشانى را فرا گرفته باشد، بنابر احتياط بايد به يکى از دو طرف پيشانى و چانه اگر چه به تکرار نماز باشد سجده کند، و اگر ممکن نيست فقط به چانه، و اگر به چانه هم ممکن نيست، بايد براى سجده اشاره کند.
مسأله 1077 :
کسى که نمىتواند پيشانى را به زمين برساند، بايد به قدرى که مىتواند خم شود، و مهر يا چيز ديگرى را که سجده بر آن صحيح است، روى چيز بلندى گذاشته و طورى پيشانى را بر آن بگذارد که بگويند سجده کرده است، ولى بايد کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد.
مسأله 1078 :
اگر چيز بلندى نباشد که مهر يا چيز ديگرى که سجده بر آن صحيح است بگذارد. لازم است که مهر يا چيز ديگر را با دست بلند کرده و بر آن سجده نمايد.
مسأله 1079 :
کسى که هيچ نمىتواند سجده نمايد بايد براى سجده با سر اشاره کند و اگر نتواند بايد با چشمها اشاره نمايد، و اگر با چشمها هم نمىتواند اشاره کند بنابر احتياط مستحب با دست ومانند آن براى سجده اشاره کند و در قلب نيز نيت سجده نمايد.
مسأله 1080 :
اگر پيشانى بىاختيار از جاى سجده بلند شود، چنانچه ممکن باشد بايد نگذارد دوباره به جاى سجده برسد، و اين يک سجده حساب مىشود، چه ذکر سجده را گفته باشد يا نه. و اگر نتواند سر را نگهدارد و بىاختيار دوباره بجاى سجده برسد، روى هم يک سجده حساب مىشود و اگر ذکر نگفته باشد بنابر احتياط بايد بگويد.
مسأله 1081 :
جائى که انسان بايد تقيه کند مىتواند بر فرش و مانند آن سجده نمايد، و لازم نيست براى نماز به جاى ديگر برود، ولى اگر بتواند بر حصير يا چيزى که سجده بر آن صحيح مىباشد، طورى سجده کند که به زحمت نيفتد، نبايد بر فرش و مانند آن سجده نمايد.
مسأله 1082 :
اگر روى تشک پر و مانند آن سجده کند، در صورتى که بدن روى آن آرام نگيرد باطل است.
مسأله 1083 :
اگر انسان ناچار شود که در زمين گل نماز بخواند، چنانچه آلوده شدن بدن ولباس براى او مشقت ندارد، بايد سجده و تشهد را به طور معمول بجا آورد، و اگر مشقت دارد، در حالى که ايستاده، براى سجده با سر اشاره کند و تشهد را ايستاده بخواند و نمازش صحيح است.
مسأله 1084 :
در رکعت اول و رکعت سومى که تشهد ندارد، مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر وعشا احتياط واجب اين است که بعد از سجده دوم قدرى بىحرکت بنشيند و بعد برخيزد.