احکام وديعه (امانت)
مساله 2327 :
اگر انسان مال خود را به کسى بدهد و بگويد نزد تو امانت باشد واو هم قبول کند، يا بدون اين که حرفى بزنند صاحب مال بفهماند که مال را براى نگهدارى به او مى‌دهد و او هم به قصد نگهدارى کردن بگيرد، بايد به احکام وديعه و امانتدارى که بعدا گفته مى‌شود عمل نمايد.
مساله 2328 :
امانت دار و کسى که مال را امانت مى‌گذارد بايد هر دو بالغ و عاقل باشند پس اگر انسان مالى را پيش بچه يا ديوانه امانت بگذارد، يا ديوانه و بچه مالى را پيش کسى امانت بگذارند صحيح نيست.
مساله 2329 :
اگر از بچه يا ديوانه چيزى را به طور امانت قبول کند، بايد آن را به صاحبش بدهد و اگر آن چيز مال خود بچه يا ديوانه است بايد به ولى او برساند و چنانچه مال تلف شود، بايد عوض آن را بدهد ولى اگر براى اين که مال از بين‌نرود آن را از بچه گرفته، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده باشد، ضامن نيست.
مساله 2330 :
کسى که نمى‌تواند امانت را نگهدارى نمايد، بنابر احتياط واجب بايد قبول نکند ولى اگر صاحب مال در نگهدارى آن عاجزتر باشد و کسى هم که بهتر حفظ کند نباشد اين احتياط واجب نيست.
مساله 2331 :
اگر انسان به صاحب مال بفهماند که براى نگهدارى مال او حاضر نيست ،چنانچه او مال را بگذارد و برود و اين شخص مال را بر ندارد و آن مال تلف شود کسى که امانت را قبول نکرده ضامن نيست، ولى احتياط مستحب آن است که اگر ممکن باشد آن را نگهدارى نمايد.
مساله 2332 :
کسى که چيزى را امانت مى‌گذارد، هر وقت بخواند مى‌تواند آن را پس بگيرد، و کسى هم که امانت را قبول مى‌کند، هر وقت بخواهد مى‌تواند آن را به صاحبش برگرداند.
مساله 2333 :
اگر انسان از نگهدارى امانت منصرف شود و وديعه را به هم بزند بايد هر چه زودتر مال را به صاحب آن يا وکيل يا ولى صاحبش برساند يا به آنان خبر دهد که به نگهدارى حاضر نيست و اگر بدون عذر، مال را به آنان نرساند و خبر هم ندهد چنانچه مال تلف شود بايد عوض آن را بدهد.
مساله 2334 :
کسى که امانت را قبول مى‌کند، اگر براى آن، جاى مناسبى ندارد، بايد جاى مناسب تهيه نمايد. و طورى آن را نگهدارى کند که مردم نگويند در امانت‌خيانت کرده و در نگهدارى آن کوتاهى نموده است و اگر در جايى که مناسب نيست بگذارد و تلف شود بايد عوض آن را بدهد.
مساله 2335 :
کسى که امانت را قبول مى‌کند اگر در نگهدارى آن کوتاهى نکند و تعدى يعنى زياده روى هم ننمايد و اتفاقا آن مال تلف شود ضامن نيست ولى اگر به اختيار خودش آن را در جايى بگذارد که گمان مى رود ظالمى بفهمد و آن را ببرد چنانچه تلف شود بايد عوض آن را به صاحبش بدهد مگر آن که جايى محفوظ تر از آن نداشته باشد و نتواند مال را به صاحبش يا به کسى که بهتر حفظ کند برساند که در اين صورت ضامن نيست.
مساله 2336 :
اگر صاحب مال براى نگهدارى مال خود جايى را معين کند و به کسى که امانت را قبول کرده بگويد: که بايد مال را در اين جا حفظ کنى و اگر احتمال هم بدهى که از بين برود، نبايد آن را به جاى ديگرى ببرى، چنانکه امانت دار احتمال دهد که در آن جا از بين برود و بداند چون آن جا در نظر صاحب مال براى حفظ بهتر بوده، گفته است که نبايد از آن جا بيرون ببرى، مى‌تواند آن را به جاى ديگر ببرد و اگر در آن جا ببرد و تلف شود ضامن نيست ولى اگر نداند به چه جهت گفته که به جاى ديگر نبر، چنانچه به جاى ديگر ببرد و تلف شود احتياط واجب آن است که عوض آن را بدهد.
مساله 2337 :
اگر صاحب مال براى نگهدارى مال خود جايى را معين کند ولى به کسى که امانت را قبول کرده نگويد که آن را به جاى ديگر نبر، چنانکه امانت دار احتمال دهد که در آن جا از بين مى رود، و چنانچه مال در آن جاى اول تلف شود ضامن است مگر آن که صاحب مال هم احتمال تلف شدن مال را در آن جا بدهد در اين صورت کسى که امانت را قبول کرده، ضامن نيست.
مساله 2338 :
اگر صاحب مال ديوانه شود، کسى که امانت را قبول کرده بايد فورا امانت را به ولى او برساند، و يا به ولى او خبر دهد و اگر بدون عذر شرعى مال را به ولى او ندهد و از خبر دادن هم کوتاهى کند و مال تلف شود بايد عوض آن را بدهد.
مساله 2339 :
اگر صاحب مال بميرد، امانت دار بايد مال را به وارث او برساند، يا به وارث او خبر دهد، و چنانچه مال را به وارث او ندهد و از خبر دادن هم کوتاهى کند و مال تلف شود ضامن است، ولى اگر براى آن که مى‌خواهد بفهمد کسى که مى‌گويد من وارث ميتم راست مى‌گويد يا نه، يا ميت وارث ديگرى دارد يا نه، مال را ندهد و از خبر دادن هم کوتاهى کند و مال تلف شود ضامن نيست.
مساله 2340 :
اگر صاحب مال بميرد و چند وارث داشته باشد، کسى که امانت را قبول کرده بايد مال را به همه ورثه بدهد، يا به کسى بدهد که همه آنان گرفتن مال را به او واگذار کرده‌اند، پس اگر بدون اجازه ديگران تمام مال را به يکى از ورثه بدهد ضامن سهم ديگران است.
مساله 2341 :
اگر کسى که امانت را قبول کرده بميرد، يا ديوانه شود، وارث يا ولى او بايد هر چه زودتر به صاحب مال اطلاع دهد يا امانت را به او برساند.
مساله 2342 :
اگر امانت دار نشانه‌هاى مرگ را در خود ببيند چنانچه ممکن است،بايد امانت را به صاحب آن يا وکيل او برساند و اگر ممکن نيست بايد آن را به حاکم شرع بدهد و چنانچه به حاکم شرع دسترسى ندارد در صورتى که وارث او امين است و از امانت اطلاع دارد، لازم نيست وصيت کند وگرنه بايد وصيت کند و شاهد بگيرد و به وصى و شاهد، اسم صاحب مال و جنس و خصوصيات مال و محل آن را بگويد.
مساله 2343 :
اگر امانت دار نشانه‌هاى مرگ را در خود ببيند و به وظيفه‌اى که در مسأله پيش گفته شد عمل نکند چنانچه آن امانت از بين برود، بايد عوضش را بدهد، اگر چه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده باشد و مرض او خوب شود يا بعد از مدتى پشيمان شود و وصيت کند.