مسأله ۶۹۳.:
فروشنده و خریدار باید دارای اوصاف زیر باشند: ۱. بالغ باشند. ۲- عاقل باشند، نه دیوانه. ۳. رشید باشند، نه سفيه. ۴. قصد جدی نسبت به معامله داشته باشند، نه شوخی. ۵. مجبور دیگری نباشند، بلکه مختار باشند. ۶. مالک یا ولی یا وصی، یا قیم و یا وکیل مالك عوض یا معوض باشند. ۷- حق تصرف در مال خود را داشته باشند، پس ورشکسته ای که بر اثر حکم حاکم شرع از تصرف در اموال خود ممنوع است، نمی تواند نسبت به مال خویش معامله کند، هرچند می تواند مال دیگران را با اذن آنها بفروشد یا با آن چیزی بخرد.
مسأله ۶۹۴.:
هر گاه خریدار یا فروشنده، یکی از اوصاف یادشده در مسئله را نداشت، معامله باطل است و در این صورت، کالا یا پول باید به صاحب اصلی برسد یا از او رضایت گرفته شود و اگر صاحب آن شناخته نشد، باید با اذن حاكم شرع به مصرف خود برسد و اگر از نابالغ گرفته شد، باید به ولی او برگردد.
مسأله ۶۹۵.:
خرید و فروش بچه های نابالغ با یکدیگر و نیز معامله بالغ با نابالغ باطل است، مگر آنکه داد و ستد بين بالغها باشد و نابالغ وسیله نقل و انتقال قرار گیرد یا فقط صیغه عقد را در صورت اطلاع کافی، اجرا نماید. معامله نابالغی که به رشد و تمییز رسیده است، در اشیای کم ارزش با اذن ولی میتواند صحیح باشد.
مسأله ۶۹۶.:
اگر کسی با نابالغ یا شخصی که معامله با او باطل است داد و ستد کند و بداند که معامله با او باطل است، کالا یا پولی که به او داده است تا از بین نرفته، می تواند آن را طلب کند، نیز اگر آن مال به دست او رسیده، می تواند آن را بگیرد و اگر از بین رفته، حق مطالبه ندارد.
مسأله ۶۹۷.:
اگر کسی با نابالغ یا شخصی که معامله با او باطل است داد و ستد کند و نداند که معامله با او باطل است، کالا یا پولی که به او داده است تا از بین نرفته، می تواند آن را طلب نماید و اگر در دسترس او قرار گرفته، می تواند آن را بگیرد و اگر از بین رفته، می تواند از آن افراد، پس از برطرف شدن مانع، طلب کند؛ برای مثال، از نابالغ بعد از بلوغ بخواهد، یا پیش از بلوغ از ولی او بخواهد که عوض مال تلف شده را از مال نابالغ (اگر مال دارد) بپردازد.
مسأله ۶۹۸.:
هرگاه خریدار یا فروشنده را به معامله مجبور کنند، به صورتی که وی در اصل عقد، قصد جدی به داد و ستد کرد، ولی راضی نبود و پس از آن ابراز رضایت نمود، آن داد و ستد صحیح است و نیازی به عقد جدید نیست و اگر وی در اصل معامله قصد جدی نداشت و فقط با زبان یا فعل، بدون قصد، کاری را انجام داد، اظهار رضایت بعدی کافی نیست، بلکه باید عقد قولی (صیغه) یا فعلی (معاطات) برقرار شود.
مسأله ۶۹۹.:
اگر کسی مال دیگری را بدون اذن او بفروشد یا با آن چیزی بخرد، این داد و ستد صحیح نیست و اگر صاحب آن اجازه دهد معامله صحیح است و اگر آن را رد کند، معامله باطل است، هرچند پس از رد نمودن، اجازه دهد.
مسأله ۷۰۰.:
پدر و جد پدری، در صورتی می توانند با مال طفل داد و ستد کنند که برای او مفسده نداشته باشد، هرچند رعایت مصلحت بهتر است. وصی پدر، نیز وصی جد و حاکم شرع، فقط در صورت مصلحت طفل، می توانند با مال وی معامله کنند.
مسأله ۷۰۱.:
اگر کسی مال غصبی را برای خود بفروشد یا با آن چیزی را برای خود بخرد - خودش غصب کرده باشد یا دیگری - و پس از آن، صاحب مال، معامله را برای خود اجازه دهد، آن داد و ستد صحیح است و در این صورت، عين مال و همه منفعتهای آن، ملک صاحب مال است و چیزی به فروشنده یا خریدار مال غصبی نمی رسد.
مسأله ۷۰۲.:
اگر کسی مال غصبی را برای خود بفروشد یا با آن، چیزی را برای خود بخرد و صاحب مال، آن معامله را اجازه ندهد، یا برای فروشنده غصبی یا خریدار آن، اجازه دهد، در هر دو صورت، آن داد و ستد باطل است.