کم و زياد کردن اجزاء و شرايط نماز
مسأله 1272 :
هرگاه چيزى از واجبات نماز را عمدا کم يا زياد کند ، اگر چه يک حرف آن باشد نماز باطل است .
مسأله 1273 :
اگر به واسطهء ندانستن مسأله از روى تقصير ، چيزى از واجبات نماز را کم يا زياد کند ، نماز باطل است ، ولى جاهل قاصر يا کسى که از روى فراموشى واجبات غير رکنى نماز را کم يا زياد کند ، نماز صحيح است . ( و حکم واجب رکنى در مسألهء " 951 " گذشت ) و اگر به واسطهء ندانستن مسأله ، حمد و سوره ء نماز صبح و مغرب و عشاء را آهسته بخواند ، يا حمد و سوره ء نماز ظهر و عصر را بلند بخواند ، يا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشاء را چهار رکعتى بخواند ، هر چند ندانستن او از روى تقصير باشد ، نمازش صحيح است .
مسأله 1274 :
اگر در بين نماز يا بعد از آن بفهمد وضو يا غسلش باطل بوده ، يا بدون وضو يا غسل مشغول نماز شده ، نمازش باطل است ، و بايد دوباره با وضو يا غسل بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد .
مسأله 1275 :
اگر بعد از رسيدن به رکوع يادش بيايد که دو سجده از رکعت پيش فراموش کرده نمازش باطل است ، و اگر پيش از رسيدن به رکوع يادش بيايد ، بايد برگردد و دو سجده را به جا آورد و برخيزد و حمد و سوره يا تسبيحات را بخواند و نماز را تمام کند ، و بعد از نماز براى آنچه زياد کرده از قرائت يا تسبيحات - بنابر احتياط واجب - دو سجده ء سهو به جا آورد ، و همچنين بنابر احتياط مستحب دو سجده ء سهو براى ايستادن بى جا .
مسأله 1276 :
اگر پيش از گفتن " السلام علينا . . . " و يا " السلام عليکم . . . " يادش بيايد که دو سجده ء رکعت آخر را به جا نياورده ، بايد دو سجده را به جا آورد ، و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد ، و براى زيادى تشهد بنابر احتياط واجب دو سجده ء سهو بنمايد .
مسأله 1277 :
اگر پيش از سلام نماز يادش بيايد که يک رکعت يا بيشتر از آخر نماز نخوانده ، بايد مقدارى را که فراموش کرده به جا آورد .
مسأله 1278 :
اگر بعد از سلام نماز يادش بيايد که يک رکعت يا بيشتر از آخر نماز را نخوانده ، چنانچه کارى انجام داده که اگر در نماز عمدا يا سهوا اتفاق بيفتد ، نماز را باطل مى کند - مثلا پشت به قبله کرده - نمازش باطل است ، و اگر چنين کارى انجام نداده ، بايد فورا مقدارى را که فراموش کرده به جا آورد ، و براى سلام زيادى - بنابر احتياط واجب - دو سجده ء سهو بنمايد ، و همچنين دو سجده ء سهو ديگر اگر تشهد زياد کرده باشد .
مسأله 1279 :
هرگاه بعد از سلام عملى انجام دهد که اگر در نماز عمدا يا سهوا اتفاق بيفتد نماز را باطل مى کند - مثلا پشت به قبله نمايد - و بعد يادش بيايد که دو سجده ء آخر را به جا نياورده ، نمازش باطل است ، و اگر پيش از انجام کارى که نماز را باطل مى کند يادش بيايد ، بايد دو سجده اى را که فراموش کرده به جا آورد ، و دوباره تشهد بخواند و سلام دهد ، و بنابر احتياط واجب دو سجده ء سهو براى سلام بى جا به جا آورد و همچنين دو سجده ء سهو ديگر اگر تشهد زياد کرده باشد .
مسأله 1280 :
اگر بفهمد تمام نماز را پيش از وقت خوانده ، بايد دوباره بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد ، و اگر بعضى از نماز را پيش از وقت خوانده ، حکمش در مسألهء " 751 " بيان شده است ، و اگر بفهمد نماز را رو به قبله نخوانده ، در صورتى که منحرف به ما بين راست و چپ باشد نمازش صحيح است ، و در غير اين صورت ، اگر پيش از گذشتن وقت بفهمد بايد اعاده کند ، و اگر بعد از آن بفهمد قضا ندارد ، ولى اگر پشت به قبله کرده باشد بنابر احتياط واجب قضا نمايد . و در هر صورت اگر به جهت ندانستن حکم شرعى به غير قبله نماز بخواند ، نمازش باطل است . نماز مسافر مسافر بايد نماز ظهر و عصر و عشاء را با هشت شرط شکسته به جا آورد ، يعنى دو رکعت بخواند . شرط اول : آن که سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعى نباشد ، و فرسخ شرعى تقريبا کمتر از پنج کيلومتر و نيم است .