جاهايى که فقط قضاى روزه واجب است
مسأله 1696 :
در چند صورت فقط قضاى روزه بر انسان واجب است و کفاره واجب نيست :
( اول ) آن که در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصيلى که در مسألهء " 1638 " گذشت تا اذان صبح از خواب دوم و سوم بيدار نشود .
( دوم ) آن که عملى که روزه را باطل مى کند انجام ندهد ، ولى نيت روزه نکند ، يا ريا کند ، يا قصد کند که روزه نباشد ، يا قصد کند کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد .
( سوم ) آن که در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت يک روز يا چند روز روزه بگيرد .
( چهارم ) آن که در ماه رمضان بدون اين که خودش تحقيق کند صبح شده يا نه ، کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد ، و بعد معلوم شود صبح بوده ، و نيز اگر بعد از تحقيق گمان داشته باشد که صبح شده ، يا شک کند که صبح شده يا نه ، و کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد ، و بعد معلوم شود صبح بوده ، قضاى آن روزه بر او واجب است .
( پنجم ) آن که کسى بگويد صبح نشده و انسان به گفتهء او کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد ، و بعد معلوم شود صبح بوده است .
( ششم ) آن که کسى بگويد صبح شده و انسان به گفتهء او يقين نکند يا خيال کند شوخى مى کند و کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد ، و بعد معلوم شود صبح بوده است .
( هفتم ) آن که کور و مانند او به گفتهء کسى ديگر افطار کند ، و بعد معلوم شود مغرب نبوده است.
( هشتم ) آن که در هواى صاف به واسطهء تاريکى يقين کند که مغرب شده و افطار کند ، و بعد معلوم شود مغرب نبوده است ، ولى اگر در هواى ابر به گمان اين که مغرب شده افطار کند ، و بعد معلوم شود مغرب نبوده قضا لازم نيست .
( نهم ) آن که براى خنک شدن يا بى جهت مضمضه کند - يعنى آب در دهان بگرداند - و بى اختيار فرو رود ، ولى اگر فراموش کند که روزه است و آب را فرو دهد ، يا براى وضوى نماز واجب مضمضه کند و بى اختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .
( دهم ) آن که کسى از جهت اکراه يا اضطرار يا تقيه افطار کند .
مسأله 1697 :
اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد و بى اختيار فرو رود ، يا آب داخل بينى کند و بى اختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .
مسأله 1698 :
استنشاق و مضمضهء زياد براى روزه دار مکروه است ، و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد ، بهتر آن است که سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد .
مسأله 1699 :
اگر انسان بداند که به واسطهء مضمضه يا استنشاق بى اختيار يا از روى فراموشى آب وارد گلويش مى شود ، نبايد مضمضه يا استنشاق کند .
مسأله 1700 :
اگر در ماه رمضان بعد از تحقيق يقين کند که صبح نشده ، و کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد ، و بعد معلوم شود صبح بوده ، قضا لازم نيست .
مسأله 1701 :
اگر انسان شک کند که مغرب شده يا نه ، نمى تواند افطار کند ، ولى اگر شک کند که صبح شده يا نه ، پيش از تحقيق هم مى تواند کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد .