نمازهاى مستحب
مسأله 791 :
تعداد نمازهاى مستحبّى زياد است و آنها را «نافله» مى‌گويند و از ميان نمازهاى مستحبّى، خواندن نافله‌هاى شبانه‌روزى بيشتر سفارش شده و تعداد آنها در غير روز جمعه، سى و چهار رکعت است که دو رکعت آن نافله صبح، هشت رکعت نافله ظهر، هشت رکعت نافله عصر، چهار رکعت نافله مغرب، دو رکعت نافله عشاء و يازده رکعت نافله شب مى‌باشد و چون دو رکعت نافله عشاء را بنابر احتياط واجب بايد نشسته خواند، يک رکعت حساب مى‌شود، ولى در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه مى‌شود.
مسأله 792 :
از يازده رکعت نافله شب، هشت رکعت آن بايد به نيّت نافله شب، دو رکعت به نيّت نماز شَفْع و يک رکعت به نيّت نماز وَتْر خوانده شود. دستور کامل نافله شب در کتابهاى ادعيه گفته شده است.
مسأله 793 :
نمازهاى نافله را بجز نماز وَتْر که يک رکعت مى‌باشد، بايد دو رکعتى بجا آورد و مستحب است در رکعت دوم نمازهاى نافله و نيز در نماز وتر قنوت را بخوانند، ولى در نماز شفع اگر بخواهند قنوت را بجا آورند، احتياطا آن را به اميد ثواب انجام دهند.
مسأله 794 :
نمازهاى نافله را مى‌توان نشسته خواند، ولى بهتر است دو رکعت نماز نافله نشسته را يک رکعت حساب کند؛ مثلاً کسى که مى‌خواهد نافله ظهر را که هشت رکعت است نشسته بخواند، بهتر است شانزده رکعت بخواند و اگر بخواهد نماز وتر را نشسته بخواند، دو نماز يک رکعتى نشسته بخواند.
مسأله 795 :
نافله ظهر و عصر را در سفر نبايد خواند، ولى نافله عشاء را به نيّت اين
(151)
که شايد مطلوب خداوند باشد، مى‌توان بجا آورد.
وقت نمازهاى نافله يوميّه
مسأله 796 :
نافله نماز ظهر، پيش از نماز ظهر خوانده مى‌شود و وقت آن از اوّل ظهر تا هنگامى است که طول سايه شاخص که بعد از ظهر پيدا مى‌شود، به اندازه دو هفتم آن شود؛ مثلاً اگر طول شاخص هفت وجب باشد، هر وقت مقدار سايه‌اى که بعد از ظهر پيدا مى‌شود به دو وجب رسيد، آخر وقت نافله ظهر است.
مسأله 797 :
نافله عصر پيش از نماز عصر خوانده مى‌شود و وقت آن تا هنگامى است که طول آن مقدار از سايه شاخص که بعد از ظهر پيدا مى‌شود، به چهار هفتم آن برسد و چنانچه بخواهد نافله ظهر يا نافله عصر را بعد از وقت آنها بخواند، بهتر است نافله ظهر را بعد از نماز ظهر و نافله عصر را بعد از نماز عصر و بدون نيّت ادا و قضا بخواند.
مسأله 798 :
وقت نافله مغرب، پس از تمام شدن نماز مغرب است تا وقتى که سرخى طرف مغرب که بعد از غروب کردن آفتاب در آسمان پيدا مى‌شود، از بين برود و چنانچه بخواهد پس از اين هنگام آن را بخواند، بنا بر احتياط واجب بايد بدون نيّت ادا و قضا آن را بجا آورد.
مسأله 799 :
وقت نافله عشاء تا پايان وقت نماز عشاء است و بهتر است بلافاصله بعد از نماز عشاء خوانده شود.
مسأله 800 :
نافله صبح پيش از نماز صبح خوانده مى‌شود و وقت آن از61 آخر شب شروع مى‌شود و اگر نافله شب را به جا آورد، مى‌تواند نافله صبح را متّصل به نافله شب پس از نيمه شب بخواند و اگر از کسانى باشد که تقديم نافله شب بر نيمه شب براى آنان جايز است، مى‌تواند نافله صبح را همراه نافله شب قبل از نيمه شب بجا آورد.
مسأله 801 :
وقت نافله شب از نيمه شب(1) تا اذان صبح است و بهتر است نزديک اذان صبح خوانده شود.
-----------
1 ـ شيوه محاسبه نيمه شب در مسأله 767 گذشت.
(152)
مسأله 802 :
مسافر و کسى که خواندن نافله شب بعد از نيمه شب براى او دشوار است، مى‌تواند آن را قبل از نيمه شب بجا آورد.
نماز غفيله
مسأله 803 :
نماز غفيله نمازى است که بين نماز مغرب و عشاء خوانده مى‌شود و بنابر احتياط بايد به قصد قربت مطلقه خوانده شود و ابتداى وقت آن بعد از نماز مغرب و انتهاى آن بنابر احتياط وقتى است که سرخى طرف مغرب از بين برود. در رکعت اوّل آن، بعد از حمد بايد به جاى سوره اين آيات را بخوانند: «وَذَا النُّونِ إذْ ذَهَبَ مُغاضِبا فَظَنَّ أنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنادى فِى الظُّلُماتِ أنْ لا إلهَ إلاّ أنْتَ سُبْحانَکَ إنّى کُنْتُ مِنَ الظّالِمينَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِى الْمُؤْمِنينَ»(1) و در رکعت دوم بعد از حمد به جاى سوره، اين آيه را بخوانند: «وَعِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إلاّ هُوَ وَيَعْلَمُ ما فِى الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاّ يَعْلَمُها وَلا حَبَّةٍ فى ظُلُماتِ الاْءرْضِ وَلا رَطْبٍ وَلا يابِسٍ إِلاّ فى کِتابٍ مُبينٍ»(2) و در قنوت آن بگويند: «اَللّهُمَّ إنّى أَسْأَلُکَ بِمَفاتِحِ الْغَيْبِ الَّتِى لا يَعْلَمُها إِلاّ أنْتَ أنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأنْ تَفْعَلَ بى کَذا وَکَذا» و به جاى کلمه «کذا و کذا»، حاجتهاى خود را بگويند، و بعد ادامه دهند: «اَللّهُمَّ أنْتَ وَلِىُّ نِعْمَتِى وَالْقادِرُ عَلى طَلِبَتِى تَعْلَمُ حاجَتِى فَأَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَعَلَيْهِمُ السَّلامُ لَمّا قَضَيْتَها لِى».