احکام حواله دادن
مسأله 2378 :
اگر انسان طلبکار خود را حواله بدهد که طلب خود را از ديگرى بگيرد و طلبکار قبول نمايد، کسى که به او حواله شده، بدهکار مى‌شود و ديگر طلبکار نمى‌تواند طلبى را که دارد از بدهکار اوّلى مطالبه نمايد.
مسأله 2379 :
بدهکار و طلبکار و کسى که به او حواله شده، بايد بالغ و عاقل باشند و کسى آنها را مجبور نکرده باشد و نيز بايد سفيه نباشند، يعنى‌مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف نکنند ولى اگر بعد از بالغ شدن، سفيه شده باشند تا حاکم شرع آنان را از تصرّف در اموالشان جلوگيرى نکرده معامله ايشان اشکال ندارد و نيز اگر حاکم شرع کسى را ب واسطه ورشکستگى از تصرّف در اموالش جلوگيرى کرده باشد نمى‌شود او را حواله بدهند که طلبش را از ديگرى بگيرد و خودش هم نمى‌تواند به کسى حواله بدهد، ولى اگر به کسى حواله بدهد که به او بدهکار نيست اشکال ندارد.
مسأله 2380 :
حواله در صورتى صحيح است که کسى که به او حواله مى‌شود قبول نمايد، اگرچه بدهکار باشد و همان جنس بدهى او را به او حواله دهند.
مسأله 2381 :
موقعى که انسان حواله مى‌دهد بايد بدهکار باشد پس اگر بخواهد از کسى قرض کند، تا وقتى از او قرض نکرده نمى‌تواند او را به کسى حواله دهد.
مسأله 2382 :
مال مورد حواله بايد براى حواله دهنده و طلبکار معيّن باشد، يعنى مردّد نباشد. پس اگر مثلاً ده من گندم و ده تومان پول به يک نفر بدهکار باشد و به او بگويد يکى از دو طلب خود را از فلانى بگير و آن را معيّن نکند، حواله درست نيست.
مسأله 2383 :
اگر بدهى واقعاً معيّن باشد ولى بدهکار و طلبکار در موقع حواله دادن، مقدار آن يا جنس آن را ندانند حواله صحيح است. مثلاً اگر طلب کسى‌را در دفتر نوشته باشد و پيش از ديدن دفتر، حواله بدهد و بعد دفتر را ببيند و به طلبکار مقدار طلبش را بگويد، حواله صحيح مى‌باشد.
مسأله 2384 :
طلبکار مى‌تواند حواله را قبول نکند، اگرچه کسى که به او حواله شده فقير نباشد و در پرداختن حواله هم کوتاهى ننمايد.
مسأله 2385 :
اگر به کسى حواله بدهد که بدهکار نيست، چنانچه او حواله را قبول کند، پيش از پرداختن حواله مى‌تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگيرد، مگر آن که طلبى که به او حواله شده است با مدّت باشد و مدّت او هنوز سر نيامده باشد، که در اين صورت او نمى‌تواند پيش از تمام شدن مدّت، مقدار حواله را از حواله دهنده مطالبه نمايد هرچند که آن را پرداخت کرده باشد. و اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمترى صلح کند، کسى که حواله را قبول کرده، همان مقدار را مى‌تواند از حواله دهنده مطالبه نمايد.
مسأله 2386 :
بعد از آن که حواله درست شد، حواله دهنده و کسى که به او حواله شده، نمى‌توانند حواله را به هم بزنند و هرگاه کسى که به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد يعنى غير از چيزهايى که در دَين مستثنى است مالى داشته باشد که بتواند حواله را بپردازد اگرچه بعداً فقير شود، طلبکار هم نمى‌تواند حواله را به هم بزند و همچنين است اگر موقع حواله فقير باشد و طلبکار بداند فقير است، ولى اگر نداند فقير است و بعد بفهمد، اگرچه در آن وقت مالدار شده باشد، طلبکار مى‌تواند حواله را به هم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگيرد.
مسأله 2387 :
اگر بدهکار و طلبکار و کسى که به او حواله شده، يا يکى از آنان براى خود حقّ به هم زدن حواله را قرار دهند، مطابق قرارى که گذاشته اند، مى‌توانند حواله را به هم بزنند.
مسأله 2388 :
اگر حواله دهنده خودش طلب طلبکار را بدهد چنانچه به خواهش کسى که به او حواله شده، داده است، حواله دهنده مى‌تواند چيزى را که داده از حواله داده شده بگيرد. و اگر بدون خواهش او داده يا اينکه او مديون حواله دهنده نبوده و يا اينکه قصدش اين بوده که عوض آن را نگيرد، نمى‌تواند چيزى را که داده از او مطالبه نمايد.