اموال گمشده
مسأله :
مالى گمشده‌اى را که انسان پيدا مى‌کند، اگر نشانه‌اى نداشته باشد يا قيمت آن کمتر از 12/6 نخود نقره باشد مى‌تواند براى خود بر دارد.
مسأله :
هرگاه چيزى که پيدا کرده نشانه داشته باشد و قيمت آن به 12/6 نخود نقره برسد بايد تا يک سال به واسطه گفتن يا نوشتن در محلى که ممکن است صاحبش پيدا شود اعلام کند و اگر قبل از يک سال مأيوس از پيدا شدن صاحبش شود يا از اوّل از پيدا شدن صاحبش مأيوس است اعلام لازم نيست و بعد از يأس از پيدا شدن صاحب يا اعلام تا يک سال، مى‌تواند آن را براى خود بردارد.
مسأله :
کسى که مالى را پيدا کرده اگر به اندازه 12/6 نخود نقره باشد و نشانه هم داشته باشد اگر عمداً به دستورى که گفته شد اعلام نکند معصيت کرده و در صورتى که اميد به پيدا شدن‌صاحب آن داشته‌باشد باز هم واجب است اعلام کند.
مسأله :
اگر ديوانه يا نابالغ چيزى پيدا کند، اگر کمتر از 12/6 نخود نقره باشد يا نشانه نداشته باشد مى‌تواند براى خود بردارد و اگر به مقدار 12/6 نخود نقره باشد و نشانه هم داشته باشد ولىّ او بايد اعلام نمايد و پس از يک سال اعلام يا مأيوس شدن از صاحبش، ديوانه يا نابالغ مى‌تواند آن را براى خود بردارد.
مسأله :
اگر در بين سالى که اعلام مى‌کند مال از بين برود چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده باشد و به دستورى که گفته شد اعلام نموده باشد، چيزى بر او نيست، و الّا بايد عوض آن را به حاکم شرع بدهد.
مسأله :
اگر کسى چيزى را پيدا کند و ديگرى بگويد مال من است، در صورتى بايد به او بدهد که اطمينان پيدا کند مال اوست و لازم نيست نشانه‌هايى را که بيشتر اوقات صاحب مال هم متوجّه آنها نيست بگويد.
مسأله :
اگر قيمت چيزى که پيدا کرده به 12/6 نخود نقره برسد و نشانه هم داشته باشد چنانچه اعلام نکند و در مسجد يا جاى ديگرى بگذارد و آن چيز از بين برود ضامن است، و اگر به ديگرى بدهد يا ديگرى آن را بردارد هر دو ضامن هستند و بايد هر دو به دستورى که گفته شد عمل کنند.
مسأله :
هرگاه چيزى پيدا کند که اگر بماند فاسد مى‌شود در صورتى که نشانه داشته باشد و به مقدار 12/6 نخود نقره باشد بايد آن را قيمت کند و آن را مصرف نمايد و به دستور مالى که انسان پيدا مى‌کند عمل نمايد، پس اگر صاحبش پيدا شد قيمت آن را به او مى‌دهد و اگر از پيدا شدن صاحبش مأيوس شود يا يک سال بگذرد مى‌تواند براى خود بردارد.
مسأله :
اگر چيزى را که پيدا کرده همراه او باشد در صورتى که قصدش اين باشد که صاحب آن را پيدا کند اشکال ندارد و الّا حکم غصب را دارد.
مسأله :
اگر کفش او را ببرند و کفش ديگرى به جاى آن بگذارند چنانچه نشانه‌اى نداشته باشد يا قيمت آن کمتر از 12/6 نخود نقره باشد مى‌تواند براى خود بردارد، و اگر قيمت آن از 12/6 نخود نقره بيشتر باشد و نشانه هم داشته باشد حکمش حکم مالى است که انسان آن را پيدا مى‌کند.
مسأله :
اگر مالى را که کمتر از 12/6 نخود نقره ارزش دارد پيدا کند و از آن صرف نظر نمايد و در مسجد يا جاى ديگر بگذارد چنانچه کسى آن را بردارد براى او حلال است.
مسأله :
مالى را که انسان پيدا مى‌کند، در تمام صورى که گفته شد مى‌تواند براى خود بردارد، بهتر است از طرف صاحبش به فقير صدقه دهد مخصوصاً اگر پيدا کننده غنى باشد و اگر بعد از صدقه دادن يا تلف شدن صاحبش پيدا شود بايد رضايت او را به دست آورد، و همچنين است مجهول المالک که اگر بعد از اينکه با اذن حاکم شرع به مصرف رساند صاحبش پيدا شود بايد او را راضى نمايد.
مسأله :
مالى را که انسان در صندوق شخصى خود پيدا مى‌کند اگر شک داشته باشد که مال خود اوست يا نه، مال خود اوست و اگر يقين داشته باشد که مال خود او نيست مجهول المالک است و بايد با اذن حاکم شرع به مصرف برسد، و در صندوق بانکها و مانند آن چنانچه مبلغى زياد بيايد، اگر معلوم باشد که از غير بانک است و مالک آن معلوم نباشد نيز مجهول المالک است که بايد با اذن حاکم شرع به مصرف برسد.
مسأله :
اگر چيزى را با پا و يا دست خود به کنارى بزند ولى آن را برندارد ضامن نيست و همچنين است اگر به ديگرى نشان دهد و او آن را بردارد بر کسى که آن را نشان داده ضمانى نيست.
مسأله :
هرگاه از شخصى که مال انسان را برده مالى نزد انسان باشد چنانچه از آمدن او مأيوس شد مى‌تواند به قيمت مالى که از او برده از مال او تقاصّاً بردارد و بقيه آن حکم مجهول المالک را دارد.
مسأله :
چيزهايى را که براى اصلاح نزد ارباب صنايع مى‌آورند و صاحبان آنها نمى‌آيند ببرند به طورى که صنعتگر از آمدن آنها مأيوس مى‌شود حکم مجهول المالک را دارد که بايد با اذن حاکم شرع به مصرف برسانند.
مسأله :
اگر انسان حيوانى را پيدا کند حکم او حکم مالى است که انسان پيدا مى‌کند، و چنانچه صاحبش پيدا شود بايد حيوان را با منافع او به او بپردازد، ولى مى‌تواند مخارجى را که نموده از صاحبش بگيرد.