شرايط خريدار و فروشنده
مسأله 1775 :
براى خريدار و فروشنده چند چيز شرط است: 1ـ بالغ بودن 2ـ عاقل بودن 3ـ ممنوع التّصرّف در اموال نبودن (مانند کسانى که به خاطر ورشکستگى از طرف حاکم شرع از تصرّف در اموالشان جلوگيرى شده اند). 4ـ طرفين قصد جدّى براى معامله داشته باشند، پس اگر به شوخى بگويد مالم را فروختم اثرى ندارد.
5ـ کسى آنها را مجبور نکرده باشد. 6ـ جنسى را که خريد و فروش مى کنند ملک آنها باشد يا از طرف مالک وکيل بوده، يا ولىّ صغير باشند.
مسأله 1776 :
معامله با بچّه نابالغ باطل است حتّى اگر ولى به او اجازه داده باشد، مگر اين که طرف معامله ولىّ طفل باشد و طفل وسيله رساندن پول به فروشنده يا جنس به خريدار است، در اين صورت اشکال ندارد، امّا بايد خريدار و فروشنده يقين داشته باشند که بچّه جنس يا پول را به صاحب آن مى رساند.
مسأله 1777 :
هرگاه از بچّه نابالغ چيزى بخرد يا چيزى به او بفروشد معامله او باطل
[332]
است و بايد آن جنس يا پول را که از بچّه گرفته به صاحب آن بدهد، نه به خود طفل و اگر صاحب آن را نمى شناسد و راهى براى شناختن او ندارد بايد آن را با اجازه حاکم شرع به فقيرى بدهد و اگر مال خود کودک باشد بايد به وليّش برساند، البتّه پول يا جنسى را که او به صغير داده مى تواند از او بگيرد ولى اگر تلف شده عوض آن را نمى تواند بگيرد.
مسأله 1778 :
هرگاه خريدار يا فروشنده را که مجبور به معامله کرده اند بعداً رضايت دهد صحيح است و احتياط مستحب آن است که صيغه معامله را دوباره بخوانند.
مسأله 1779 :
هرگاه مال کسى را بدون اجازه او بفروشند اگر بعداً راضى شود و اجازه دهد معامله صحيح است.
مسأله 1780 :
پدر و جدّ پدرى طفل (بنابر احتياط واجب) در صورتى حقّ تصرّف و خريد و فروش در اموال طفل را دارند که براى او مصلحتى داشته باشد، همچنين وصى و حاکم شرع.
مسأله 1781 :
هرگاه مالى را که غصب کرده بفروشد و صاحب مال بعداً آن را براى خودش اجازه دهد معامله او صحيح است.