شرایط نماز جماعت (آیت الله جعفر سبحانی)

شرائط نماز جماعت

در نماز جماعت چند چيز بايد رعايت شود:

اول: نبودن حايل

ميان امام و مأموم و همچنين ميان مأمومين نسبت به يکديگر بايد

چيزى که مانع است نباشد حتى مانند حايل شيشه اى. اگر مأموم زن باشد

حايل ميان او و مردم مانع ندارد.

مسأله 1104 :

هر گاه محراب در درون ديوار مسجد باشد، و امام در آن قرار گيرد نماز کسانى که پشت سر امام هستند و او را مى بينند صحيح است ولى نماز کسانى که در دو طرف صف قرار دارند و امام را نمى بينند اشکال دارد. ولى صف هاى طولانى که پشت سر فردى يا افرادى که امام را مى بينند قرار دارد صحيح است، هر چند امام را نبينند.

مسأله 1105 :

اگر صف هاى جماعت تا در مسجد برسد، کسى که در صحن مسجد مقابل در پشت صف ايستاده نمازش صحيح است و نيز نماز کسانى که پشت سر او اقتدا مى کنند صحيح مى باشد; ولى نماز کسانى که دو طرف او ايستاده اند و صف جلو را نمى بينند اشکال دارد.

مسأله 1106 :

کسى که پشت ستون ايستاده، اگر از طرف راست يا چپ به واسطه مأموم ديگر به امام متصل باشد و صف جلوتر را مى بيند نماز او صحيح است.

دوم: بلند نبودن محل ايستادن امام

مسأله 1107 :

جاى ايستادن امام نبايد از جاى مأموم از يک وجب بلندتر باشد.

مسأله 1108 :

اگر جاى مأموم بلندتر از جاى امام باشد در صورتى که بلندى به مقدار متعارف زمان قديم باشد مثل آنکه امام در صحن مسجد و مأموم در پشت بام بايستد اشکال ندارد ولى اگر مثل ساختمان هاى چند طبقه اين زمان باشد که از جماعت دور است اشکال دارد.

صفحه 294

سوم: نبودن فاصله ميان مأمومين

مسأله 1109 :

اگر بين کسانى که در يک صف ايستاده اند بچه اى باشد مى توانند اقتدا کنند.

مسأله 1110 :

بعد از تکبير امام، اگر صف جلو آماده نماز و تکبير گفتن آنان نزديک باشد کسى که در صف بعد ايستاده، مى تواند تکبير بگويد. ولى احتياط مستحب آن است که صبر کند تا تکبير صف جلو تمام شود.

مسأله 1111 :

اگر بداند نماز يک صف از صف هاى جلو باطل است، در صف هاى بعد نمى تواند اقتدا کند، ولى اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه، مى تواند اقتدا نمايد.

مسأله 1112 :

اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده، يا به جهتى نمازش باطل بوده، مثلاً بى وضو نماز خوانده، ولى مأموم کليه واجبات نماز جز قرائت را انجام داده باشد نمازش صحيح است.

مسأله 1113 :

اگر در بين نماز شک کند که اقتدا کرده يا نه، چنانچه خود را در حالى ديد و اطمينان پيدا کند که اقتدا کرده است نماز را به جماعت تمام کند و در غير اين صورت احتياط آن است که نماز به جماعت تمام و دو مرتبه به طور فرادى بخواند.

مسأله 1114 :

انسان در بين نماز جماعت، بدون عذر نمى تواند نيت فرادى کند خواه از اول قصد فرادى داشته باشد يا نه.

مسأله 1115 :

اگر مأموم به واسطه عذرى بعد از حمد و سوره امام نيت فرادى کند لازم نيست حمد و سوره را بخواند، ولى اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادى نمايد، بايد مقدارى را که امام نخوانده، بخواند.

مسأله 1116 :

اگر در بين نماز جماعت به خاطر عذرى نيت فرادى نمايد، بنابر احتياط واجب نبايد دوباره نيت جماعت کند. و اگر مردد شود که نيّت فرادى کند يا نه و بعد تصميم بگيرد نماز را با جماعت تمام کند، نماز او اشکال دارد.

مسأله 1117 :

اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگر چه ذکر

صفحه 295

امام تمام شده باشد; نمازش به طور جماعت صحيح است و يک رکعت حساب مى شود. اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد نماز را به نيت فرادى تمام کند و احتياطاً دوباره بخواند.

مسأله 1118 :

اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود و شک کند که به رکوع امام رسيده يا نه، نمازش را به نيّت فرادى تمام کند و دوباره بخواند.

چهارم: مأموم جلوتر از امام نايستد

مسأله 1119 :

مأموم نبايد جلوتر از امام بايستد و احتياط اين است که مساوى نباشد بلکه کمى عقب تر بايستد.

مسأله 1120 :

در نماز جماعت بايد بين مأموم و امام پرده و مانند آن که پشت آن ديده نمى شود فاصله نباشد و همچنين است بين انسان و مأموم ديگرى که انسان به واسطه او به امام متصل شده است، ولى اگر امام مرد و مأموم زن باشد; چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و مأموم ديگرى که مرد است و زن به واسطه او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد.

مسأله 1121 :

اگر در نماز، بين مأموم و امام يا بين مأموم و کسى که مأموم به واسطه او به امام متصل است بيشتر از يک قدم بلند فاصله پيدا شود نمازش قهراً فُرادى مى شود و صحيح است.

مسأله 1122 :

اگر نماز همه کسانى که در صف جلو هستند تمام شود; يا همه نيت فرادى نمايند، نماز صف بعد فرادى مى شود و بهتر است قصد فرادى نيز کنند.

مسأله 1123 :

اگر در رکعت دوم اقتدا کند، قنوت و تشهد را با امام مى خواند و احتياط آن است که موقع خواندن تشهد نيم خيز بنشيند يعنى انگشتان دست و سينه پا را بزمين بگذارد و زانوها را بلند کند، و بايد بعد از تشهد با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند، و اگر براى سوره وقت ندارد، حمد را تمام کند و در رکوع يا سجده خود را به امام برساند و اگر مى داند که به امام در رکوع نمى رسد نيت فرادى کند و نمازش صحيح است.

صفحه 296

مسأله 1124 :

اگر موقعى که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتى است اقتدا کند; بايد در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشيند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخيزد و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد، يک مرتبه بگويد و در رکوع خود را به امام برساند و اگر نرسيد نماز او فرادى مى شود.

مسأله 1125 :

اگر امام در رکعت سوم يا چهارم باشد و مأموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمى رسد، بنا بر احتياط واجب بايد صبر کند تا امام به رکوع رود; بعد اقتدا نمايد.

مسأله 1126 :

اگر در رکعت سوم يا چهارم امام اقتدا کند، بايد حمد و سوره را بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد، بايد حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند، ولى اگر در رکوع به امام نرسيد نماز او فرادى مى شود.

مسأله 1127 :

کسى که مى داند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمى رسد، بايد سوره را نخواند ولى اگر خواند و به رکوع امام نرسيد نماز را به صورت فرادى تمام کند و دوباره بخواند.

مسأله 1128 :

کسى که اطمينان دارد که اگر سوره را شروع کند يا تمام نمايد به رکوع امام مى رسد; احتياط واجب آن است که سوره را شروع کند، يا اگر شروع کرده تمام نمايد.

مسأله 1129 :

کسى که يقين دارد، اگر سوره را بخواند به رکوع امام مى رسد، چنانچه سوره را بخواند و به رکوع نرسد نماز را به صورت فرادى تمام کند و دوباره بخواند.

مسأله 1130 :

اگر امام ايستاده باشد و مأموم نداند که در کدام رکعت است مى تواند اقتدا کند، ولى بايد حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگرچه بعد بفهمد که امام در رکعت اول يا دوم بوده، نمازش صحيح است.

مسأله 1131 :

اگر به خيال اينکه امام در رکعت اول يا دوم است، حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم يا چهارم بوده، نمازش صحيح است. ولى اگر پيش از رکوع بفهمد; بايد حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد، فقط حمد را بخواند و در رکوع خود را به امام برساند و اگر در رکوع نرسيد قصد فرادى کند.

صفحه 297

مسأله 1132 :

اگر به خيال اينکه امام در رکعت سوم يا چهارم است حمد و سوره بخواند و پيش از رکوع يا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول يا دوم بوده، نمازش صحيح است.

مسأله 1133 :

اگر موقعى که مشغول نماز مستحبى است جماعت بر پا شود، چنانچه اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود. بلکه اگر اطمينان نداشته باشد که به رکعت اول برسد مستحب است به همين دستور رفتار نمايد.

مسأله 1134 :

اگر موقعى که مشغول نماز سه رکعتى يا چهار رکعتى است جماعت بر

پا شود. چنانچه وارد رکعت، شده و اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت

برسد، مستحب است به نيت نماز مستحبى نماز را دو رکعتى تمام کند و خود را به جماعت برساند.

مسأله 1135 :

اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد يا سلام اول باشد، لازم نيست فرادى کند.

مسأله 1136 :

کسى که يک رکعت از امام عقب مانده وقتى امام تشهد رکعت آخر را مى خواند نيم خيز بنشيند و صبر کند تا امام تشهد نماز را بگويد و بعد برخيزد.