اقسام آبها
آب مطلق و مضاف
مسأله 14 :
آب يا مطلق است يا مضاف: آب مضاف آبى است که آن را از چيزى بگيرند مثل آب هندوانه و گلاب، يا با چيزى مخلوط باشد مثل آبى که بقدرى با گل و مانند آن مخلوط شود، که ديگر به آن آب نگويند و غير اينها، آب مطلق است و آن بر پنج قسم است
اول آب کر
دوم آب قليل
سوم آب جارى
چهارم آب باران
پنجم آب چاه.
1. آب کُر
مسأله 15 :
آب کر مقدار آبى است که اگر در ظرفى که درازا و پهنا و گودى آن هريک سه وجب و نيم است بريزند، آن ظرف را پر کند. و وزن آن ـ بنابر محاسبه اهل فن ـ 384 کيلوگرم است.
مسأله 16 :
اگر عين نجس مانند بول و خون به آب کر برسد. چنانچه آن آب بو، يا رنگ يا مزه نجاست را بگيرد، نجس مى شود و اگر تغيير نکند نجس نمى شود.
مسأله 17 :
اگر بوى آب کر به واسطه غير نجاست تغيير کند، نجس نمى شود.
مسأله 18 :
اگر عين نجس مانند خون به آبى که بيشتر از کر است برسد و بو يا رنگ يا مزه قسمتى از آن را تغيير دهد، چنانچه مقدارى که تغيير نکرده کمتر از کر باشد تمام آب نجس
صفحه 118
مى شود. و اگر باندازه کر يا بيشتر باشد، فقط مقدارى که بو يا رنگ يا مزه آن تغيير کرده نجس است.
مسأله 19 :
اگر چيز نجس را زير شيرى که متصل به کر است بشويند، آبى که از آن چيز مى ريزد اگر متصل به کر باشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است.
مسأله 20 :
اگر مقدارى از آب کر يخ ببندد و باقى آن به قدر کر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس مى شود، و هر قدر از يخ هم آب شود نجس است.
مسأله 21 :
آبى که به اندازه کر بوده، اگر انسان شک کند از کر کمتر شده يا نه، مثل آب کر است، يعنى نجاست را پاک مى کند و اگر نجاستى هم به آن برسد نجس نمى شود. و آبى که کمتر از کر بوده و انسان شک دارد به مقدار کر شده يا نه، حکم آب کر را ندارد.
مسأله 22 :
کر بودن آب، به سه راه ثابت مى شود: اول آنکه خود انسان يقين کند. دوم آنکه يک مرد عادل خبر دهد. سوم کسى که آب در اختيار او است به کرّ بودن خبر دهد، به شرط اينکه از قول او اطمينان حاصل شود.
2. آب قليل
مسأله 23 :
آب قليل آبى است که از زمين نجوشد و از کر کمتر باشد.
مسأله 24 :
اگر آب قليل روى چيز نجس بريزد، يا چيز نجس به آن برسد نجس مى شود. ولى اگر از بالا با فشار روى چيز نجس بريزد، مقدارى که به آن چيز مى رسد نجس و هرچه بالاتر از آن است پاک مى باشد.
مسأله 25 :
آب قليلى که براى برطرف کردن عين نجاست روى چيز نجس ريخته شود و از آن جدا گردد، نجس است. و بنابراحتياط واجب بايد از آب قليلى هم که بعد از برطرف شدن عين نجاست، براى آب کشيدن چيز نجس روى آن مى ريزند و از آن جدا مى شود اجتناب کنند. ولى آبى که با آن مخرج بول و غايط را مى شويند با پنج شرط پاک است: اول: آنکه بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد. دوم: نجاستى از خارج به آن نرسيده باشد. سوم: نجاست ديگرى مثل خون با بول يا غائط بيرون نيامده باشد. چهارم: ذره هاى غائط در آب پيدا نباشد.
صفحه 119
پنجم: بيشتر از مقدار معمول; نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد.
3. آب جارى
مسأله 26 :
آب جارى آبى است که از زمين بجوشد و جريان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات.
مسأله 27 :
آب جارى اگرچه کمتر از کر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نکرده پاک است.
مسأله 28 :
اگر نجاستى به آب جارى برسد، مقدارى از آن، که بو يا رنگ يا مزه اش به واسطه نجاست تغيير کرده نجس است. و طرفى که متصل به چشمه است اگرچه کمتر از کر باشد پاک است. و آبهاى ديگر نهر اگر به اندازه کر باشد يا به واسطه آبى که تغيير نکرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاک وگرنه نجس است.
مسأله 29 :
آب چشمه اى که جارى نيست ولى طورى است که اگر از آن بردارند باز مى جوشد، حکم آب جارى دارد، يعنى اگر نجاست به آن برسد، تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نکرده پاک است.
مسأله 30 :
آبى که کنار نهر، ايستاده و متصل به آب جارى است با ملاقات، نجس نمى شود ولى حکم آب جارى را ندارد.
مسأله 31 :
چشمه اى که مثلا در زمستان مى جوشد و در تابستان از جوشش مى افتد فقط وقتى که مى جوشد حکم آب جارى دارد.
مسأله 32 :
آب حوض اگر چه کمتر از کر باشد، چنانچه به منبعى که آب آن به اندازه کر است متصل باشد، مثل آب جارى است.
مسأله 33 :
آب لوله هاى حمام و ساختمان ها که از شيرها و دوشها مى ريزد اگر متصل به کر باشد مثل آب جارى است.
مسأله 34 :
آبى که روى زمين جريان دارد ولى از زمين نمى جوشد، چنانچه کمتر از کر
صفحه 120
باشد و نجاست به آن برسد نجس مى شود. اما اگر از بالا با فشار به پايين بريزد; چنانچه نجاست به پايين آن برسد بالاى آن نجس نمى شود.
4. آب باران
مسأله 35 :
اگر به چيز نجسى که عين نجاست در آن نيست يک مرتبه باران ببارد، جايى که باران به آن برسد پاک مى شود. و در فرش و لباس و مانند اينها فشار لازم نيست. به شرط آنکه آبى که با آن شسته شده از آن جدا شود. ولى باريدن دو سه قطره فايده ندارد، بلکه بايد طورى باشد که باران روى زمين سخت جارى شود.
مسأله 36 :
اگر باران، به عين نجس ببارد و به جاى ديگر ترشح کند، بايد از آن اجتناب نمود.
مسأله 37 :
اگر بر سقف عمارت يا روى بام آن عين نجاست باشد، تا وقتى باران به بام مى بارد; آبى که به چيز نجس رسيده و از سقف يا ناودان مى ريزد پاک است. و بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبى که مى ريزد به چيز نجس رسيده است نجس مى باشد.
مسأله 38 :
زمين نجسى که باران بر آن ببارد پاک مى شود. و اگر باران بر زمين جارى شود و به جاى نجسى که زير سقف است برسد; آن را نيز پاک مى کند. مشروط بر اين که، هنگام رسيدن به زير سقف، باران قطع نشده باشد.
مسأله 39 :
خاک نجسى که به واسطه باران گل شود و آب آن را فرا گيرد پاک است; اما اگر فقط رطوبت به آن برسد پاک نمى شود.
مسأله 40 :
هرگاه آب باران در جايى جمع شود، اگرچه کمتر از کر باشد چنانچه موقعى که باران مى آيد، چيز نجسى را در آن بشويند و آب، بو يا رنگ يا مزه نجاست نگيرد، آن چيز نجس پاک مى شود.
مسأله 41 :
اگر بر فرش پاکى که روى زمين نجس است باران ببارد; و بر زمين نجس جارى شود، فرش، نجس نمى شود و زمين هم پاک مى گردد.
صفحه 121
5. آب چاه
مسأله 42 :
آب چاهى که از زمين مى جوشد، اگرچه کمتر از کر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نکرده پاک است ولى مستحب است پس از رسيدن بعضى از نجاستها، مقدارى که در کتابهاى مفصل گفته شده از آب آن بکشند.
مسأله 43 :
اگر نجاستى در چاه بريزد و بو يا رنگ يا مزه آب آن را تغيير دهد، چنانچه تغيير آب چاه از بين برود، موقعى پاک مى شود که آب تازه اى بجوشد و بنابر احتياط واجب مخلوط گردد.
مسأله 44 :
اگر آب باران يا آب ديگر، در گودالى جمع شود و کمتر از کر باشد چنانچه بعد از قطع شدن باران، نجاست به آن برسد نجس مى شود.