احکام مسافر
سوال 220 :
زائراني که در ماه مبارک رمضان به عمره مشرف مي‌شوند، گاهي شب به مدينه و يا مکه مي‌رسند که در نتيجه قصد کرده روزه مي‌گيرند، خواهشمند است بفرماييد:
اگر در بين روز رسيدند، آيا از همان ساعتي که مي‌رسند بايد ده روز را به حساب آورند؟ و يا آن که ده روز کامل است و شب‌ها به حساب نمي‌آيد؟
جواب :
در بين روز هم مي‌توانند قصد ده روز نمايند و اگر چند ساعت کم باشد بايد از روز يازدهم جبران شود.
و اگر اول صبح به مقصد رسيده و قصد ده روز نمايد تا پايان روز دهم کافي است و شب آخر لازم نيست که به حساب بيايد.
سوال 221 :
آموزشگاهي است شبانه روزي در يکي از روستاهاي استان همدان که دانش آموزان روستاها از مسافتهاي بيشتر از حد ترخص به آنجا مي‌آيند و تحصيل علم مي‌کنند و کمتر از 10 روز در آنجا اقامت مي‌کنند. سوال اين است که نماز و روزه آنان در مدت اقامت در مدرسه چه حکمي دارد؟ و آيا مقلدين حضرت امام قدس سره در اين مسأله مي‌توانند به مجتهد زنده رجوع کنند؟
جواب :
اگر بيشتر از مسافت شرعي (22/250 کيلومتر) باشد نماز آنان تمام و روزه‌شان صحيح است و کساني که قبلاً از حضرت امام و يا غير ايشان تقليد مي‌کرده‌اند مي‌توانند در اين مسأله به فتواي ديگري رجوع کنند.
سوال 222 :
مغازه داري که ساکن روستايي است و براي تهيه اجناس مغازه خود مجبور است که در هر هفته يکبار به شهر برود که بيشتر از حد مسافت باشد. آيا اين شخص کثير السفر است. يعني آيا در سفري که براي خريد جنس مي‌رود بايد نماز و روزه او تمام باشد يا خير؟
جواب :
در فرض سوال کثير السفر است نماز وي تمام و روزه‌اش صحيح است.
سوال 223 :
فردي که شغل او مسافرت نباشد مانند معلّم، طلبه، پرستار و کارمندان ادارات که براي کار خود از شهري به شهر ديگري مي‌روند و هر هفته چند روز در محل کار هستند، نماز و روزه آنها به چه صورت مي‌باشد؟
جواب :
افراد مذکور اگر ده روز در وطن خود يا جائي ديگر قصد اقامه ننمايند حکم دائم السّفر دارند و نماز آنها تمام و روزه آنها صحيح است و اگر ده روز بمانند در غير سفر اول نيز حکم دائم السفر را دارند.
سوال 224 :
اينجانب امام جماعت يکي از کارخانه‌هاي همدان مي‌باشم و وطنم همدان مي‌باشد. مابين همدان و آن کارخانه رفت و برگشت بيش از مسافت شرعي مي‌باشد و اين راه را هر روز تردد مي‌نمايم. اگر اتفاقاً به مسافرت روم مثلاً به شهر مقدس قم بقصد زيارت بروم و موقع برگشتن هدفم اين باشد که در کارخانه نمازم را با جماعت بخوانم و بعداً به همدان روم آيا نمازم شکسته است يا تمام؟
جواب :
در فرض سوال اگر بقصد شغل وارد کارخانه شده‌ايد نماز تمام است.
سوال 225 :
شخصي در ماه چندين روز را به عنوان مأموريت به مسافرت مي‌رود و دائم السفر تلقي مي‌گردد. اگر در يکي از اين سفرها که قبلاً 4 روز است يک روز ديگر نيز علاوه بر آن 4 روز براي کارهاي شخصي در آنجا بماند حکم نماز او در آن روز چيست؟ (با توجه به اينکه آن روز جزء مأموريت او به حساب نمي‌آيد)؟
جواب :
اگر آن شخص دائم السفر باشد در فرض مذکور بيشتر از آن چهار روز نيز نماز تمام و روزه را بايد بگيرد.
سوال 226 :
ما در کارخانه‌اي که 5 کيلومتر از وطنمان فاصله دارد کار مي‌کنيم در بعضي مواقع براي کار شخصي از قبيل خريد يا مهماني به شهر همدان که فاصله آن از محل کارمان بيشتر از مسافت شرعي است مي‌رويم و به محل کارمان بر مي‌گيرديم نماز و روزه ما چگونه است؟ و گاهي با قصد قبلي از وطن خود به محل کار مي‌آييم و از آنجا به شهر مي‌رويم و بر مي‌گرديم به محل کارمان در اين صورت چطور؟
جواب :
در هر دو صورت نمازتان شکسته است.
سوال 227 :
در صورتي که با قصد کار شخصي از وطن به محل کار (5 کيلومتريِ وطن) آييم تا بعد از انجام کارمان به جايي که بيشتر از هشت فرسخ از محل کارمان فاصله دارد برويم آيا نماز و روزه ما در محلّ کار قصر است يا تمام؟ و اگر در محل کار از قصد خود برگرديم چطور؟
جواب :
در فرض اول مسافر مي‌باشيد. و در صورتي که در محل کار از قصد سفر منصرف شويد نماز و روزه شما تمام است.
سوال 228 :
عدّه اي که در کارخانه‌اي کار مي‌کنند که بيشتر از مسافت شرعي (هشت فرسخ) با وطنشان فاصله دارد نماز و روزه ايشان در خصوص حرکتشان به طرف محل کارشان با قصد کار شخصي يا به قصد شغل چيست؟
جواب :
عدّه‌اي که محل کارشان تا وطن بيشتر از مسافت شرعي است در صورتي که بعنوان شغل به محل کار آمد و رفت دارند روزه آنان درست و نمازشان هم تمام است.
سوال 229 :
طلاب و دانشجويانيکه به مدت چند سال (دو سال يا بيشتر) در يک شهر مي‌مانند آن شهر برايشان چه حکمي دارد؟
جواب :
اگر تحصيل شغل آنها باشد در صورتي که ده روز پشت سر هم در وطن خود نمي‌مانند و در مقصد هم ده روز قصد اقامه نمي‌کنند در سفر اوّل نمازشان قصر و در سفر دوم به بعد نمازشان تمام است و اين جريان ادامه دارد مگر اينکه دوباره ده روز در وطن خود بمانند يا در مقصد، قصد اقامه ده روز داشته باشند که باز هم در غير سفر اول نمازشان تمام است.
سوال 230 :
کسي که هفده کيلومتر براي انجام کاري مي‌رود و از همان راه بر مي‌گردد ولي در دوازده کيلومتري در بين مسافت توقف مي‌کند و مجدداً به همان محلِّ قبل بر مي‌گردد، نماز و روزه او چه حکمي پيدا مي‌کند؟
جواب :
در فرض سوال نماز تمام و روزه صحيح است.
سوال 231 :
من از آمريکا به اروپا سفر کردم و 14 روز در انگلستان اقامت داشتم، مي‌خواستم بدانم تا چند روز مي‌توانم نمازم را شکسته بخوانم؟
جواب :
اگر در يکي از شهرهاي انگلستان قصد اقامه ده روز نداشته باشيد، تا مدت سي روز نمازتان در آنجا شکسته و بعد از آن نمازتان تمام است.
سوال 232 :
و اگر مسافري با هواپيما بعد از ظهر نماز نخوانده به شهر ديگري برود ولي در آن شهر بعد از نيم ساعت حرکت کرده دوباره هنگام عصر به شهر خودش برسد، نمازش را چگونه بايد بخواند؟
جواب :
در فرض سوال نمازش تمام است.
سوال 233 :
در سال 1364 در جبهه مستقر شديم فرمانده گفته بود که شما کمتر از 10 روز در اينجا مي‌مانيد اما من فکر کردم که مي‌گويد 10 روز در اينجا مي‌مانيد لذا در ماه رمضان يک روز روزه گرفتيم و روز بعد حدود 5 کيلو متر از آنجا دور شديم و بعداً يعني بعد از 4 ساعت به مقرّ اول که بوديم برگشتيم و بعد از آن ديگر روزه نگرفتم در اين صورت آيا فقط قضاي آن روزه بر من واجب است يا کفاره هم دارد؟ (در ضمن مقلد مرحوم امام هم هستم)
جواب :
در صورتيکه قصد ده روز ماندن در يک مکان نداشته‌ايد فقط قضاء لازم است.
سوال 234 :
کساني که مانند دانشجويان هر هفته يک يا چند روز به منظور تحصيل به شهر ديگري مي‌روند که بيش از چهار فرسخ است، تکليف نماز و روزه آنان چگونه است؟
جواب :
بعد از سفر اوّل نماز آنها تمام و روزه صحيح است و در صورتي که ده روز در محل خود توقف نمايند يا ده روز با قصد اقامه در غير محل خود بمانند در سفر اوّل قصر و در سفرهاي بعد تمام مي‌باشد.
حد ترخص
سوال :
نظرتان را در مورد حَدِّ ترخُّص بنويسيد؟
جواب :
منظور از «حدّ ترخّص» آن است که: ديوار محل را نبيند و صداي اذان آن را هم نشنود ولي بايد در هوا، غبار و يا چيز ديگر نباشد که از ديدن ديوار و شنيدن اذان جلوگيري کند.
سفر معصيت
سوال 236 :
چنانچه شخص اجمالي و يا تفصيلي دارد که سفر به اروپا ملازم است با ارتکاب برخي از گناهان، آيا قصد چنين سفري موجب صدق سفر معصيت و تحقّقِ احکامِ سفر معصيت از جمله اتمام نماز مي‌شود يا خير؟
جواب :
در فرض مذکور سفر معصيت نيست و نماز او با ساير شرايط سفر شکسته است.
سفر هاي طولاني
سوال 237 :
اينجانب راننده هستم که کارم در طول سال رانندگي به شهرهاي کشور است. چنانچه پس از مدتي بعد از اينکه ده روز در وطن ماندم در اولين سفر اگر يکماه يا بيشتر اين سفرِ اوّل تا بازگشت به وطن طول بکشد نمازم شکسته است يا خير؟ در صورت مصادف شدن با ماه مبارک رمضان در اولين سفر بعد از ده روز هم تا برگشتن به وطن روزه چه صورتي دارد؟
جواب :
در فرض سوال تا دو روز بايد نماز را قصر و روزه را نگيريد و بعد از دو روز، نماز شما تمام و روزه‌تان صحيح است.
احکام وطن
سوال 238 :
منظور از وطن اصلي و غير اصلي چيست و چه حکمي بر آنها مترتب است؟
جواب :
محلّي را که انسان براي اقامت و زندگي خود اختيار کرده وطن اوست چه در آنجا به دنيا آمده و وطن پدر و مادرش باشد يا خودش آنجا را براي زندگي اختيار کرده باشد که اولي را وطن اصلي و دومي را وطن اتّخاذي يا غير اصلي مي‌گويند و حکم آن اينست که در آنجا روزه و نمازش درست و تمام است و نياز بقصد ده روز ندارد.
سوال 239 :
اعراض از وطن با چه شرايطي محقق مي‌شود؟
جواب :
منظور از اعراض اينست که انسان از وطن اصلي يا غير اصلي خودش صرف نظر کند و بناي زندگي و اقامت در آنجا را نداشته باشد.
سوال 240 :
شخصي است که در طول سال تردد بين دو شهر دارد و در هر دو شهر نيز داراي مسکن مي‌باشد و معمولاً در هر ماه سه الي 5 روز در يکي از شهرها و مابقي را در شهر ديگر است حکم نماز و روزه نامبرده چيست؟
جواب :
در صورتي که هر دو شهر وطن او باشد نماز و روزه در هر دو جا تمام و صحيح است ولي اگر شهري که زياد توقف مي‌کند وطن او باشد نماز در محل ديگر قصر است مگر اين که قصد اقامه ده روز کرده باشد.
سوال 241 :
اينجانب ده سال قبل از روستاي خود به شهر مقدس قم کوچ کردم و مدت 2 سال ساکن قم بودم پس از دو سال مجدّداً به روستا باز گشتم ولي خانه‌اي که در قم ساخته بودم فعلاً باقي است و در دست مستأجر است.
سوال حقير اين است که حکم نماز و روزه بنده و خانواده‌ام در قم چگونه است؟ آيا قصد اقامه لازم است يا اينکه نماز تمام و روزه درست است؟ - اگر در ماه رمضان به قم آمده و ده روز بمانيم حکم چيست؟
جواب :
جائي را که انسان محل زندگي خود قرار داده و ماندن خود را در آنجا محدود به مقدار معيّن نکرده آنجا وطن او حساب مي‌شود و در صدق وطن بودن قصد هميشه ماندن معتبر نيست بلي لازم است که ماندن خود را محدود به مقدار معين نکند وگرنه وطن صدق نمي‌کند بنابراين اگر در قم به قصد وطن بودن مانده‌ايد و بعد از آن از اين قصد اعراض نکرده‌ايد قم وطن شما است و هر موقع که به آنجا برويد نماز و روزه شما تمام ودرست است.
سوال 242 :
آيا حوزه براي طلابي که موقتاً اقامت مي‌کنند حکم وطن دارد؟
جواب :
خير، حکم وطن ندارد.