احکام نماز مسافر
سوال 151 :
لطفاً منظور از وطن را روشن بفرماييد.
جواب :
همانطور که در رساله توضيح المسائل هم آمده، محلي را که انسان براي اقامت و زندگي خود اختيار کرد، وطن او است، چه در آنجا به دنيا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، يا خودش آنجا را براي زندگي اختيار کرده باشد و در صدق وطن بودن قصد هميشه ماندن نيز معتبر نمي‌باشد اگرچه لازم است ماندن خود را محدود به مقدار معيّن نکند وگرنه وطن صدق نمي‌کند.
سوال 152 :
کسي که دو محل را براي زندگي اختيار کرده مي‌تواند آنها را وطن خويش محسوب کند؟
جواب :
بلي هر دو وطن او است.
سوال 153 :
در رساله‌ها در مورد وطن ذکر شده که انسان اگر شش ماه در محلّي بماند وطن او محسوب مي‌شود، آيا در اين مدّت مي‌تواند مسافرت کند يا اينکه بايد همه شش ماه را در يک محلّ بماند و اگر مسافرت کند، آيا به اين قصد ضرر مي‌رساند يا خير؟
جواب :
لازم است مدّتي به قصد توطّن بماند به اندازه‌اي که کساني که از قصد او اطلاع دارند بگويند که فلاني اهل اينجا شده است. شش ماه موضوعيت ندارد و مسافرت مختصر در بين مضرّ نيست.
سوال 154 :
اينجانب با اجازه و فتوي حضرتعالي بر تقليد از (حضرت امام رضوان اللّه تعالي عليه باقي مانده‌ام پنج سال پيش از زادگاهم در روستا به قم کوچ کردم و ديگر اميد و قصد برگشتن نداشتم لذا قم را وطن قرار دادم چون قصد دائم محقق بوده و هر موقع به زدگاهم مي‌رفتم يا قصد عشره مي‌کردم و يا نماز شکسته مي‌خواندم. تابستان امسال از طرف دفتر نمايندگي ولي فقيه در سپاه مأموريت گرفتم به شهر انديمشک و به همراه خانواده در آن شهر سکن شدم. مدّت زمان اين سکونت اصلاً معيّن نيست. از انديمشک تا محل کارم که پادگاني است واقع در کرخه حدود 21 کيلومتر راه است که هر روز اين مسير را رفت و آمد مي‌کنم.
در رساله حضرت عالي ديدم که براي قصد توطّن در محلي که براي زندگي انتخاب شده قصد ماندن دائم معتبر نيست و کسي که مدّت نامعيني در محلي بخواند زندگي کند مي‌تواند آنجا را وطن قرار دهد. بنده در اين يک مسئله رجوع کرده‌ام به حضرت عالي و نمازم را هم در انديمشک و هم در پادگان کامل مي‌خوانم. با توجه به اين مطالب آيا شکسته خواندن نمازم در زادگاهم (با توجه به اينکه قصد برگشتن ندارم) اشکال دارد يا خير؟
جواب :
اگر انديمشک را وطن خود قرار داديد و نمي‌خواهيد بصورت موقّت در آنجا بمانيد در اين صورت آنجا براي شما وطن محسوب شده نماز را تمام مي‌خوانيد و روزه هم صحيح است امّا در صورتي که ماندن شما در آن شهر موقّت باشد ولو به مدّت طولاني آنجا براي شما وطن بحساب نخواهد آمد. و اگر در آنجا قصد اقامه نکنيد نماز شما قصر و روزه شما صحيح است. و نسبت به وطن اصلي خود چون اعراض محقّق شده است اگر قصد اقامه ده روز نداشته باشيد بايد نماز را قصر بخوانيد.
سوال 155 :
گاه گاهي که به قم مي‌آيم چون قطع علاقه نکرده‌ام نمازم را کامل مي‌خوانم و روزه‌ام را مي‌گيرم آيا اشکال ندارد؟
جواب :
اگر شهر قم را وطن خود قرار داده‌ايد حتماً نماز را تمام بخوانيد و روزه هم صحيح است.
سوال 156 :
پدر و مادرم 30 سال پيش از زادگاه خود به همدان آمده‌اند و از آن به بعد هر هفته يک روز يا هر ماه دو روز رفت و آمد دارند. آيا پدر و مادرم بايد در آنجا نماز را کامل بخوانند؟ حکم روزه چطور است؟ فرزندان چه حکمي درباره نماز و روزه دارند آيا بنده که 21 سال دارم وقتي به زادگاه پدرم و پدر بزرگم مي‌روم نماز را بايد کامل بخوانم يا شکسته؟ روزه چطور؟
جواب :
کسي که در محلّي به عنوان وطن اقامت داشته يا وطن آباء واجدادي او بوده مادامي که از آنجا اعراض نکرده و هنوز آنجا را وطن خود مي‌داند هر وقت که بانجا مسافرت کند نماز و روزه‌اش آنجا تمام است و در بين راه اگر مسافت شرعي است قصر است.
سوال 157 :
طلبه‌اي همداني هستم در تهران ، اول اتوبان بهشت زهرا که جزء شهر ري است مشغول تحصيل علوم ديني هستم و قصد دارم که هر وقت موفّق شوم براي ادامه تحصيل به قم بروم براي تمام خواندن نمازهايم قصد عشره مي‌نمايم آيا مي‌توانم در اين ده روز براي زيارت حضرت عبد العظيم‌عليه‌السلام يا براي زيارت مرقدم امام «رضوان اللّه تعالي عليه» يا براي شرکت در نماز جمعه به دانشگاه تهران بروم؟
جواب :
يک مرتبه رفتن به مرقد امام رضوان اللّه عليه يا دانشگاه تهران در ده روز که دو سه ساعت بيشتر طول نکشد به اقامه شما ضرر نمي‌رساند و به حضرت عبدالعظيم‌عليه‌السلام که جزء شهر ري است هر روز برويد اشکال ندارد.
سوال 158 :
چند سالي است شهرستان کرج را وطن اخذ نموده و سه ماه پيش در يک سازماني در تهران به صورت قراردادي به مدت 89 روز مشغول به کار شدم فعلاً مدت تمام شده و قرارداد يکساله بسته‌ام و قرار است رسمي بشوم و هر روز صبح از کرج به تهران بروم و برگردم در اين مدّت يکسال تکليف نماز و روزه‌ام از نظر قصر و اتمام و شکستن روزه چيست؟
جواب :
در صورتي که مقتضاي شغل جنابعالي اين است که مدتي از سا را از وطن خود به نقطه‌اي رفت و آمد داشته باشيد در سفر اول نماز شما قصر و در سفر دوم به بعد تا هنگامي که ده روز پشت سرهم در وطن خود نمانيد و در مقصد نيز ده روز قصد اقامه نکنيد نماز و روزه شما تمام است.
سوال 159 :
شخصي تهران را وطن خود قرار داده ولي به علّت مشکل مسکن تصميم دارد که براي مدّت غير معيّني در کرج اقامت نمايد، چنانچه قصد اقامت دائمي در کرج را نداشته باشد نماز و روزه او در کرج چگونه است؟ ضمناً اين شخص چنانچه محلّ کارش تهران باشد نماز و روزه‌اش در تهران چگونه است؟
جواب :
تا هنگامي که از تهران اعراض نکرده است نمازش در تهران تمام و روزه‌اش صحيح است ولي چون کرج وطن او نيست در مسافرت به آن نماز و روزه‌اش قصر است مگر اينکه به کرج به واسطه شغلش رفت و آمد داشته باشد و ده روز پشت سر هم در تهران نماند که در اين صورت نماز و روزه‌اش در رفت و آمد به کرج هم تمام است.
سوال 160 :
يک نفر از وطن اصلي اعراض کرده، الآن مي‌خواهد دوباره آن وطن را برگرداند، طريقش را بيان فرماييد.
جواب :
لازم است مدّتي در آنجا به قصد توطّن بماند.
سوال 161 :
شخصي وطن و مسقط الرأس او آبادان است، اکنون ساکن ماهشهر شده ولي از آبادان اعراض نکرده، بچه‌هايي دارد که بعضي در آبادان متولّد شده بودند و صغير بودند و بعضي در ماهشهر به دنيا آمده بودند، با اينکه اينها الآن بالغ شدند ولي در خانه پدر هستند و از پدر جدا نشدند و پدر از آبادان اعراض نکرده، اگر بچه‌اي او چه متولدين آبادان و چه متولدين ماهشهر به آبادان سر بزنند نمازشان چگونه است؟
جواب :
از وطن آباء و اجداد خود تا اعراض نکرده‌اند وطن آنها محسوب مي‌شود و نمازشان در آنجا تمام است.
سوال 162 :
شخصي مأموريت دارد دو سال از طرف اداره در شهري کار کند، آيا دو سال که در آنجاست، حکم وطن بر آن شهر مترتّب مي‌شود يا خير؟
جواب :
مترتّب نمي‌شود.
سوال 163 :
نظر حضرت عالي درباره بلاد کبيره چيست آيا تهران را بلاد کبيره مي‌دانيد يا خير؟
جواب :
بين بلاد کبيره و صغيره فرق نيست و کبيره هم مانند صغيره است، مگر اينکه آن قدر بزرگ باشد که رفتن از يک نقطه به نقطه ديگر آن شهر، مسافرت وجدا شدن از وطن محسوب شود و تهران فعلاً اينطور نيست.
سوال 164 :
زن وقتي شوهر نمود تابع اوست اگر شوهر در شهري دور از زادگاه زن اقامت نمود و در طول سال گاهي يک بار به زادگاه زن مي‌روند نماز آن زن چگونه است؟
جواب :
مادامي که زن از وطن اصلي و زادگاه خويش اعراض نکرده باشد هر وقتي که به آنجا سفر کند نمازش تمام و روزه‌اش صحيح است، و تنها شوهر کردن زن دليل اعراض نيست.
سوال 165 :
زني اهل شيراز با شخصي اصفهاني ازدواج کرده است و در اصفهان ساکن شد آيا اين به معناي اعراض قهري زن از وطن اصلي است؟
جواب :
ازدواج به معناي اعراض از وطن اصلي نيست و تا اعراض قلبي و عملي نکرده است نماز او در وطن اصلي خود در هر موقع که آنجا برود تمام و روزه‌اش صحيح است.
سوال 166 :
اگر زن بگويد من با شوهرم زندگي مي‌کنم ولي از وطنم اعراض نکردم طوري که اگر شوهرم مرد يا طلاقم داد به وطنم بر مي‌گردم، آيا اين گفته زن سبب مي‌شود که وطنش از وطنيّت نيفتد و اگر جهت سر زدن به خانه پدر بيايد نمازش قصر است يا تمام؟
جواب :
در اين فرض وطن او از وطن بودن نيفتاده هر موقع که آنجا برود نمازش تمام و روزه‌اش صحيح است.
سوال 167 :
اگر هنگام رفتن زن به شهر شوهر در ذهنش اعراض و عدم اعراض نبوده، در اين صورت اگر به خانه پدر سر بزند نمازش قصر است يا تمام؟
جواب :
تمام است.
سوال 168 :
طلبه‌ها براي تبليغ به شهرستان و روستاها اعزام که مي‌شوند، آيا مي‌توانند در طول ماه مبارک رمضان هر روز به شهر بروند که فاصله آن کمتر از چهار فرسخ است و برگردند ولي نماز و روزه‌هاشان را تمام بخوانند و بگيرند؟
جواب :
بعد از قصد اقامه در يک نقطه و خواندن يک نماز چهار رکعتي و يا اصلاً بعد از اقامه ده روز جرياني پيش آمد که هر روز کمتر از چهار فرسخ رفت و آمد مي‌کند نمازش تمام و روزه‌اش صحيح است.
سوال 169 :
بنده قصد داشتم در هر هفته پنجشنبه در يک روستا بمانم و شب جمعه در يک روستاي ديگر و بقيّه هفته را در قم زندگي کنم، آيا نماز اينجانب در اين دو شب تمام است يا قصر، جواب مرقوم فرماييد؟
جواب :
اگر شغل جنابعالي اقتضا مي‌کند که هفته‌اي يک دو شب در سفر باشيد و شغل را در مسافرت انجام بدهيد، نماز و روزه جنابعالي در سفر اول قصر و در سفر دوّم به بعد تمام است.
سوال 170 :
تکليف نماز و روزه کساني که در مکاني غير از وطن خود سکونت دارند و مشخّص نباشد چند روز در آنجا مي‌مانند چيست و چنانچه يک يا دوبار قبل از اتمام عشره از حدّ ترخّص خارج شوند چه وظيفه داند؟
جواب :
اين افراد اگر قصد اقامه ده روز نکنند نماز و روزه آنها قصر است و در صورتي که از اوّل قصد خروج از حدّ ترخّص در ده روز را نداشته يا فقط يک دفعه قصد خروج در ظرف دو سه ساعته داشته و قصد اقامه کرد ولي بعد از خواندن يک نماز چهار رکعتي قصد کرد که از حدّ ترخّص خارج و به مسافت کمتر از چهار فرسخ شرعي که 22/5 کيلومتر است برود و برگردد به اين ترتيب به قصد اقامه ضرر نمي‌رسد و نماز و روزه او تمام است هرچند مکرّر رفت و آمد بکند.
سوال 171 :
شخصي به خيال اين که رفقايش مي‌خواهند ده روز در مکاني يا شهري بمانند قصد کرده که او هم ده روز در آنجا بماند و بعد از خواندن يک نماز چهار رکعتي فهميد که آنها چنين قصدي ندارند، تکليف او چيست؟ اگرچه خودش هم ديگر در آنجا نمي‌خواهد بماند؟
جواب :
در فرض مرقوم اگر خودش هم از ماندن منصرف شود، تا مدتي که در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند.
سوال 172 :
اينجانب سال گذشته يک روز مانده به ماه رمضان براي ادامه تحصيل به عنوان دانشجو به خرم آباد رفتم (در ضمن بنده، زاده و ساکن همدان هستم) با قصد 10 روزه و نماز را هم کامل خواندم و پس از 5 يا 6 روز بعد مشکلي داشتم نتوانستم بمانم و به همدان باز گشتم و چند روز که در همدان ماندم قصد سفر دوّم را کردم البته با قصد 10 روزه، روزه گرفتم و نماز را هم کامل خواندم و پس از آن سه هفته يک بار يا دو هفته يک بار يا 45 روزه يا 30 روزه رفت و آمد مي‌کردم و مي‌کنم و از سفر دوّم به بعد نمازم را کامل بجا مي‌آورم.
الف: با توجه به توضيح فوق در سفر اوّ نماز و روزه‌ام چه حکمي دارد؟
جواب :
چون قصد اقامه کرده و تمام خوانده‌يد صحيح است و همچنين روزه.
ب: در سفر دوم نماز و روزه‌هايم چه حکمي دارد؟
جواب :
چون بعد از قصد اقامه تمام خوانده‌ايد و روزه گرفته‌ايد صحيح است.
پ: اينکه تا کنون نماز را کامل خوانده‌ام چه حکمي دارد؟
جواب :
حکم کثير السفر و تمام خواندن نماز حکم کساني است که در فاصله کمتر از ده روز رفت و آمد مي‌کنند نماز شما قصر است و روزه شما نيز ناتمام است.
سوال 173 :
تعدادي از برادران وظيفه در حين خدمت جهت پاسداري از حدّ ترخص خارج مي‌شوند حکم نماز و روزه آنها چيست؟
جواب :
اگر در يک محل قصد اقامه ده روز کرده و يک نماز چهار رکعتي را خوانده و خروج از حدّ ترخّص تا موقعي که 22 کيلومتر و نيم راه نرفته باشد به قصد اقامه او ضرر نمي‌زند و نماز و روزه او تمام است.
سوال 174 :
سرباز که اختيار در دست خودش نيست نمازش چگونه است؟
سرباز و غير سرباز در حکم قصر و اتمام فرق ندارند. اگر شرائط قصر نماز و روزه که در رساله نوشته شده است در بين باشد قصر وگرنه تمام است.
سوال 175 :
دانشجويي حکم نماز و روزه خود مبني بر قصد ده روز ماندن در شهري که در آن تحصيل مي‌کنند را نمي‌داند. مستدعي است حکم مسأله را بيان فرمائيد:
جواب :
کسي که به اقتضاي شغل خود - کارمند اداره يا دانشجو يا کاسب - در مسافت شرعي که 22/5 کيلومتر و بيشتر رفت و آمد مي‌کند و ده روز پشت سرهم در وطن خود نمي‌ماند و در مقصد هم ده روز قصد اقامه نمي‌کند در سفر اول نمازش قصر و روزه‌اش رإ؛04ظظ مي‌خورد و بعداً قضاي آن را مي‌گيرد و در سفر دوّم به بعد نماز او تمام و روزه‌اش صحيح است و اين جريان ادامه دارد، مگر اينکه دوباره در وطن خود ده روز پشت سرهم بماند يا ددر مقصد ده روز قصد اقامه کند و بماند در اين صورت در سفر اول قصر و در سفرهاي بعد تمام است.
سوال 176 :
اگر کسي در ضمن کشاورزي که در همدان دارد شغل ديگري داشته باشد که بخاطر آن به شهرهاي ديگري فرضاً مسافرت کند حکم روزه و نماز چنين شخصي چطور خواهد بود؟
جواب :
در آن مدّتي که شغل خودش را در ضمن مسافرت انجام مي‌دهد و ده روز پشت سرهم در وطن خود نمي‌ماند و در مقصد هم ده روز قصد اقامت نمي‌کند در سفر اول نماز و روزه‌اش قصر است و در سفر دوّم ببعد تمام است.
سوال 177 :
پرسنل محترم يکي از يگانهاي نظامي هفته‌اي يکبار جهت خريد از حدّ ترخّص خارج مي‌شود تکليف نماز و روزه او چطور است؟
جواب :
فکر مي‌کنم منظورتان از حدّ ترخّص مسافت شرعي که 22/5 کيلومتر است مي‌باشد اين قبيل افراد اگر مرتباً به بيش از مسافت شرعي مي‌روند و بر مي‌گردند کثير السفر مي‌باشند و نماز و روزه آنها در سفر اوّل که شروع به اين کار کرده‌اند قصر و در سفر دوم به بعد تا هنگامي که ده روز در مقصد قصد اقمه نکنند تمام است و اگر قصد اقامه کردند و ماندند دوباره در سفر اول قصر و بعد از آن مقام است.
سوال 178 :
اگر دانشجويي در يکصد کيلومتري اصفهان اقامت دارد.
الف: براي امري مثل امتحان دادن و کارهاي مربوط به دانشجويي‌اش بخواهد به اصفهان برود نماز و روزه او چه حکمي دارد؟
جواب :
کسي که به مناسبت شغلي که دارد در رفت و آمد است به طوري که ده روز پشت سرهم در وطن خود نمي‌ماند و در مقصد نيز ده روز قصد اقامه نمي‌کند در سفر اول نماز او قصر است و روزه‌اش را بايد بخورد ولي در سفرهاي بعد نمازش تمام و روزه‌اش صحيح است.
ب: اگر در همين مسأله بخواهد به عنوان تفريح و غير کار دانشجوئي برود چه حکمي دارد؟
جواب :
اگر مسافرت ديگري که با اشتغالش مربوط نيست پيش بيايد مثل اينکه به زيارت برود يا براي تفريح مسافرت کند نمازش قصر و روزه‌اش صحيح نيست.
سوال 179 :
شخصي کارش ملواني است ولي مدّتي با کشتي باربري و مدتي در سال با کشتي ماهيگيري مسافرت مي‌کند آيا نماز و روزه او تمام است يا قصر؟
جواب :
در صورتي که ده روز پشت سر هم در وطن خود نمي‌ماند در سفر اول نماز او قصر است و در سفرهاي بعد تمام است روزه او نيز به همين حکم است.
سوال 180 :
شخصي است که شغل او مسافرت است اما در يکي از سفرهايش براي بردن لوازم خانه‌اش مي‌خواهد به مسافرت برود، تکليف او چيست؟
جواب :
اگر در اين سفر فقط براي بردن اثاث البيت خود مسافرت مي‌کند نمازش شکسته است.
سوال 181 :
شغل من رانندگي است ولي در يکي از سفرهايم جهت فروش ماشين مسافرت کرده‌ام، حکم نماز من چگونه است؟
جواب :
اگر شغل شما رانندگي در مسافت شرعي است و مسافرت کرده‌ايد که اين ماشين را بفروشيد و ماشين ديگر تهيّه کنيد چون اين موضوع از لوازم شغل شماست نمازتان تمام است.
سوال 182 :
شخصي که کارش ملواني و رفتن به کشورهاي عربي است اگر به خاطر آوردن قاچاق دستگير شود و چندين روز به خاطر اين مسئله بين خانه و زندان و انتظامات رفت و آمد کند در مسافت شرعي آيا اين هم جزء شغل او مي‌باشد و نمازش تمام است يا قصير؟
جواب :
در فرض مسأله نمازش قصر است.
سوال 183 :
آيا خدمت مقدس سربازي شغل محسوب مي‌گردد؟
جواب :
شغل محسوب مگردد و اگر براي انجام آن رفت و آمد مي‌کند حکم نماز و روزه او از مسائل قبل معلوم شد.