تلقيح مصنوعى
سوال 1436 :
برخى از مراجع عظام تلقيح را در صورتى تجويز فرموده اند که:
«نطفه شوهر بدون ايجاد مقدّمات حرام، توسّط خود شوهر در رحم زن تزريق گردد.» حال اگر به علّت نداشتن تخصّص و آشنايى، اين کار باعث عفونت ثانويّه و احياناً مرگ همسرش گردد، آيا شوهر ضامن است، يا ضمان متوجّه افراد متخصّص بوده که بدون دادن آگاهيهاى لازم او را ترغيب به اين عمل کرده اند؟
جواب :
در صورتى که ضرورتى براى اين کار احساس شود مى توان از افراد متخصّص استفاده کرد، تا خطرى پيش نيايد.
سوال 1437 :
در جايى که عمل تلقيح به طور شبهه صورت گرفته (مثل جايى که زن گمان مى کرده نطفه از شوهرش بوده، و مرد نيز گمان مى کرده زنى که نطفه وارد رحم او شده، همسر واقعى او مى باشد، در حالى که اين طور نبوده است.) آيا احکام اولاد بر فرزندى که به دنيا خواهد آمد، جارى مى شود؟
جواب :
نسبت به صاحب آن نطفه و آن زن ولد شبهه است. و به شوهر آن زن نيز محرم است.
سوال 1438 :
اگر علم در آينده آنقدر پيشرفت کند که اسپرم مرد را بدون ترکيب با نطفه زن در رحم مصنوعى پرورش دهند، حکم آن چه خواهد بود؟
جواب :
آن مولود فقط منسوب به صاحب اسپرم است; ولى فرزند شرعى او محسوب نمى شود.
سوال 1439 :
اگر علم تا آنجا پيشرفت کند که اسپرم و نطفه را از دانه ها و محصولات نباتى و مانند آن بگيرند و به زن تلقيح کنند، و نوزاد مصنوعى به عمل آورند، در اين صورت کودک متعلّق به چه کسى است؟
جواب :
اين کودک فقط با آن زن محرم است، ولى ارث بردن او از آن زن ثابت نيست.
سوال 1440 :
اگر نطفه و اسپرم را از فرآورده هاى نباتى تهيّه، و آن را در رحم مصنوعى پرورش دهند، و از آن کودکى به عمل آورند. نوزاد به چه کسى ملحق مى شود؟
جواب :
اين نوازد متعلّق به کسى نيست; يعنى نه پدر دارد و نه مادر.
سوال 1441 :
روشهاى بارورى آزمايشگاهى (TVF) شکلهاى مختلفى دارد. لطفاً حکم هر يک را بيان فرماييد:
1ـ جدا کردن اسپرمهاى فعّال (سلولهاى جنسى نر) از منى مرد در آزمايشگاه، و تزريق آن به رحم همسرش.
جواب :
اين کار ذاتاً اشکالى ندارد; ولى اگر مستلزم نظر و لمس نامشروع باشد، تنها در صورت ضرورت جايز است.
2ـ مخلوط کردن منى شوهر با منى مرد اجنبىّ، و انتقال آن به رحم همسر مردِ اوّل.
جواب :
اگر انعقاد نطفه به وسيله منى شوهر باشد، اشکالى ندارد; هر چند منى شخص ديگر آن را تقويت کرده باشد. ولى اگر انعقاد نطفه با اسپرم مرد بيگانه باشد، حرام است.
سوال 1442 :
خانمى بر اثر تزريق آمپول، از مرد بيگانه اى حامله شده، (و به اصطلاح رحم خود را اجاره داده،) و پس از وضع حمل، فرزند را به صاحب نطفه مى دهد. حکم اين مسأله چيست؟ و فرزند ملحق به کيست؟ و از نظر ارث، چگونه است؟
جواب :
تزريق نطفه مرد اجنبى به زن اجنبى حرام است. و بچّه اى که از ترکيب اين دو نطفه متولّد مى شود، حکم فرزند نامشروع دارد. ولى اگر نطفه مردى را با نطفه همسر شرعى اش در خارج رحم ترکيب کنند، و در رحم زن ديگرى پرورش يابد، فرزند مشروع و متعلّق به صاحبان نطفه است. ولى اين کار جز در موارد ضرورت، اشکال دارد.
سوال 1443 :
لطفاً در مورد انتقال جنينِ تکوين يافته از اسپرم و تخمک زوج قانونى در خارج از رحم، به رحم زن اجنبى (مادر جانشين) به سوالات زير پاسخ دهيد:
1ـ اين کار از لحاظ تکليفى چه حکمى دارد؟
جواب :
اين امر ذاتاً جايز است; ولى چون غالباً مستلزم نگاه و لمس حرام است، جز در موارد ضرورت جايز نيست.
2ـ مادر طفل تولّد يافته کدام زن است؟ آيا مى توان مادر جانشين را در حکم مادر رضاعى دانست؟
جواب :
صاحبان اسپرم، پدر و مادر حقيقى فرزند متولّد شده هستند. و مادر جانشين در حکم مادر رضاعى است.
3ـ آيا مجرّد يا متأهّل بودن زن اجنبى (مادر جانشين)، علم و جهل مادر جانشين، مجّانى يا غير مجّانى بودن رحم، تأثيرى در احکام مربوطه مى گذارد؟
جواب :
هيچ کدام تفاوتى ندارد، ولى اگر مادر جانشين شوهر دارد، بايد با اجازه شوهرش باشد.
سوال 1444 :
آيا مى توان اسپرم مرد و زن اجنبى را در لوله آزمايش قرار داد؟ اگر فرزندى متولّد شود متعلّق به کيست؟ آيا حکم ولد الزنا را دارد؟
جواب :
اين کار جايز نيست، و اگر فرزندى متولّد شود در بسيارى از احکام تابع صاحبان نطفه است; ولى از آنها ارث نمى برد.
سوال 1445 :
زنى 26 ساله هستم. قبل از ازدواج دردهاى شديد ماهيانه داشتم. دکترها گفتند: مشکلات با ازدواج و زايمان حل مى شود. بدين جهت 6 سال پيش ازدواج کردم، و چون درد زيادى متحمّل مى شدم، تصميم گرفتم که زود بچّه دار شوم، ولى متأسّفانه 9 ماه پس از ازدواج متوجّه شدم شوهرم به طور کامل عقيم است، و اصلا بچّه دار نمى شوم. من که اين مسأله برايم خيلى مهم بود، بيش از پيش روحيه خود را از دست دادم. اکنون پزشکان مى گويند تنها راه اين است که: «اسپرم مرد بيگانه اى با سرنگ به شما تزريق شود.» من اوّل به اين کار راضى نبودم، چون مقلّد شما هستم، و طبق فتواى شما اين کار حرام است. ولى اکنون جانم به لب رسيده است. لطفاً بفرماييد: چه کنم که هم بچّه دار شوم، و هم مرتکب گناهى نگردم؟
جواب :
تنها راه مشروع آن است که شما از شوهرتان (هر چند به صورت مخفيانه و بدون اطّلاع اطرافيان) طلاق بگيريد، و پس از گذشتن عدّه به عقد موقّت صاحب نطفه درآييد (هر چند همديگر را هرگز نبينيد،) سپس نطفه به شما تزريق شود، و پس از پايان عقد موقّت و زايمان دوباره مى توانيد به عقد شوهر اوّل درآييد. در اين صورت شما مادر آن بچّه، و صاحب نطفه پدرش محسوب مى شود. و به شوهر شما هم محرم است. ولى به اقوام شوهرتان محرم نيست. امّا به اقوام شما محرم است.(1)
1. شرح بيشتر را در کتاب «حيله هاى شرعى و چاره جويى هاى صحيح» مطالعه فرماييد.