احکام مختلف معالجه و درمان
سوال 1410 :
برخى از بيماران عاقل و بالغ، که نيازمند عمل جرّاحى هستند، به علّت ترس يا هر دليل ديگرى حاضرند درد و رنج را تحمّل نموده، ولى تن به عمل نمى دهند; همراهان بيمار نيز حاضر به اين کار نيستند. اين در حالى است که پزشک مى داند در صورتى که عمل انجام نشود بيمار به زودى خواهد مُرد، يا دچار عوارضى خواهد شد که تا پايان عمر زمين گير مى شود. با اين فرض، آيا پزشک مى تواند دست به عمل جرّاحى بزند؟ اگر عليرغم مخالفت بيمار، کسان وى چنين اجازه اى دهند، تکليف طبيب چيست؟
جواب :
در صورتى که جرّاحى سبب طول عمر شود، مريض مى تواند به خاطر عوارض ناخوشايند جرّاحى، از آن صرف نظر کند; ولى اگر بدون جرّاحى در معرض مرگ باشد، طبيب يا کسان مريض مجازند اقدام به جرّاحى کنند، هر چند بيمار راضى نباشد.
سوال 1411 :
آيا پزشک معالج موظّف است عوارض يا ضايعات احتمالى ناشى از عمل جرّاحى را براى بيمار تشريح کند؟
جواب :
در صورتى که عوارض مهمّى باشد، بايد به بيمار بگويد. در غير اين صورت، لازم نيست.
سوال 1412 :
استفاده از هيپنوتيزم در معالجه برخى بيماريهاى روانى و جسمانى، نظير آسم، چاقى مفرط، بيماريهاى زنان، و مانند آن، توسّط يک پزشک (غير روانپزشک) چه حکمى دارد؟
جواب :
در صورتى که تجربه و آگاهى کافى داشته باشد، و آثار منفى يا خلاف شرعى بر آن مترتّب نگردد، اشکالى ندارد.
سوال 1413 :
بعضى از زنان با مراجعه به پزشک در خواست دوختن يا ايجاد پرده بکارت به صورت جرّاحى ترميمى دارند. اين عمل از ديدگاه پزشکى يک اقدام طبّى همانند ساير موارد، نظير اصلاح عيوب ظاهرى بينى، صورت، شکم، و اندامها است، و از ديدگاه بيماران همانند کسانى که داراى يک اشکال در صورت، دست و ساير قسمتهاى بدن مى باشند، و از معالجه آن منتفع مى گردند، مى تواند براى فرد متقاضى منافع اجتماعى داشته باشد. با توجّه به موارد مذکور، اشتغال به عمل فوق توسّط پزشک، از نظر شرع مقدّس چگونه است؟
جواب :
در صورتى که اشخاص مزبور واقعاً ضرورتى براى اين کار احساس کنند، و قصد تدليس نداشته باشند، جرّاحى فوق شرعاً اشکالى ندارد.
سوال 1414 :
گاه به هنگام ختنه کردن در اتاق عمل، دست و پاى بيمار را مى بندند، يا در مواجهه با فرياد شديد بچّه او را مى زنند، يا دهانش را مى گيرند. در حالى که با عمل بيهوشى به راحتى مى توان آنها را ختنه نمود. در اين موارد چه بايد کرد؟
جواب :
بايد از طريقى که مشکلات آن کمتر است استفاده کرد، و اين منوط به تشخيص اهل خبره است.
سوال 1415 :
جداسازى اتاق عمل در بيمارستانها به طور کامل، مستلزم هزينه زيادى براى دولت است. آيا اجراى احکام شرع با هر هزينه اى واجب است؟
جواب :
در صورتى که براى دولت موجب عُسر و حرج نشود، اين کار لازم است.
سوال 1416 :
آيا پزشکان مى توانند براى تقويت اسپرم، خوردن اشياى نجس يا حرام (مثل دنبلان) را تجويز کنند؟
جواب :
در صورتى که داروى منحصر به فرد باشد، و جايگزينى نداشته باشد، اشکالى ندارد.
سوال 1417 :
آيا درآمدزا بودن سزارين، مجوّز توصيه پزشک به بيماران جهت زايمان غير طبيعى هست؟
جواب :
جايز نيست.
سوال 1418 :
در صورت عدم جواز آنچه در مسأله بالا آمد، آيا پزشک ضامن ضرر جانى يا مالى بيمار خواهد بود؟
جواب :
آرى ضامن است; مگر اين که بيمار را از اين امر با خبر کرده، و اجازه گرفته باشد.
سوال 1419 :
حضور شوهر بر بالين همسر به هنگام زايمان، نقش زيادى در آرامش وى دارد. آيا چنين کارى شرعاً نيز توصيه مى شود؟
جواب :
اگر واقعاً چنين اثرى داشته باشد مانعى ندارد; ولى ظاهراً اين اثر قابل ترديد است.
سوال 1420 :
در صورتى که پزشک بيمارى را تشخيص ندهد، آيا با احتمال ضعيف مى تواند دارو تجويز کند؟ در حالى که با ارجاع به پزشک حاذق تر احتمال درمان بيشتر است، و از هدر رفتن پول بيمار نيز جلوگيرى مى گردد؟
جواب :
در صورت عدم تشخيص، لازم است او را به ديگرى ارجاع دهد.
سوال 1421 :
آيا بيمار حق دارد از درمان سر پيچى کند، حتّى اگر وضعيّت او بدتر شود، يا بميرد؟
جواب :
در صورت خطر مرگ، بيمار نمى تواند درمان را قطع کند. همچنين جايى که ضرر مهمّى به او مى رسد، و درمان آزار مهمّى به او نمى رساند.
سوال 1422 :
آيا بيمارى که مى داند بيماريش درمان ناپذير است، حق دارد مرگ را انتخاب کند؟
جواب :
جايز نيست.
سوال 1423 :
آيا بيمار مى تواند در خواست کند که کلّيه برنامه هاى درمانى او محرمانه انجام شود؟
جواب :
در صورتى که افشا شدن آن لطمه اى به او بزند، حقّ دارد چنين درخواستى کند.