صفات قاضى
سوال 401 :
آيا عدالت در قاضى غير مجتهد مأذون نيز شرط است؟ اين امر براى شخص قاضى چگونه بايستى احراز گردد؟
جواب :
آرى عدالت شرط است. و آن عبارت از يک حالت خدا ترسى باطنى است، که او را از گناهان کبيره و اصرار بر صغيره حفظ مى کند. و نبايد در احراز آن زياد سخت گيرى کرد.
سوال 402 :
اگر قاضى در مورد کسبِ عدالت و يا حفظِ اين شرط در خودش اطمينان نداشته باشد، و نسبت به آن مشکوک باشد، با توجّه به احتياج مبرم جامعه و کمبود، تکليف شرعى اين فرد چيست؟
جواب :
بايد منصب قضا را به ديگرى بسپارد.
سوال 403 :
طبق اصل 167 قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران قاضى مکلّف است طبق قانون عمل کند; نه بر مبناى اجتهاد شخصى. و از طرفى قضات مأذون فعلى در واقع قاضى شرع مذکور در فقه نبوده، بلکه کار آنها تقريباً حالت کارشناسى داشته، و از باب تطبيق موضوع بر قوانين مقرّره مى باشد. با توجّه به اين مطلب، و با پيشرفت روز افزون حضور زنان در مسايل و علوم مختلف، از جمله حقوق به عنوان ابزار اساسى در مسايل قضايى کنونى، بفرماييد:
1ـ آيا در نظام قضايى موجود، ذکوريّت شرط لازم بر تصدّى قضاوت است؟
جواب :
آرى ذکوريّت شرط لازم است، بنابر احتياط واجب; مگر اين که زنان مقدّمات امر کارشناسى را انجام دهند، و قاضىِ مذکّرِ مافوق انشاى رأى کند.
2ـ آيا زنان مى توانند به عنوان قاضى تحکيم، عهده دار فصل خصومت شوند؟
جواب :
اشکال دارد.
3ـ با توجّه به اين که امروزه رسيدگى به دعاوى غالباً دو مرحله اى است (مرحله بدوى و تجديد نظر،) و در مرحله بدوى، قاضى اصدار حکم مى کند، به خلاف مرحله تجديد نظر، که در بسيارى موارد صرفاً کار آنها رسيدگى شکلى است (يعنى بررسى حکم صادره از لحاظ مطابقت و يا عدم مطابقت با قانون موضوعه) آيا در اين صورت زنان مى توانند به عنوان قاضى تجديد نظر انجام وظيفه نمايند؟
جواب :
در صورتى که انشاء حکم از سوى مردان باشد، اشکال ندارد.
4ـ با توجّه به اين که در احکام قابل تجديد نظر، رأى قاضى در دادگاه بدوى قطعى نيست، و در صورت اعتراض هر يک از طرفين، دادگاه تجديد نظر نيز بايد به رأى صادره را از لحاظ شکلى، و در مواردى از لحاظ ماهوى، رسيدگى کند، آيا در اين گونه موارد مى توان از زنان در دادگاه بدوى به عنوان قاضى استفاده کرد؟
جواب :
هرگاه رأى نهايى از سوى مردان انشاء شود، اشکالى ندارد; ولى گشودن پاى زنان به اين گونه مراحل سرانجام منتهى به تصدّى آنها نسبت به منصب قضا به طور استقلال خواهد شد.
5ـ با توجّه به اين که در مسائل اختصاصى زنان، شهادت آنان معتبر بوده و قاضى نيز بر اساس آن حکم مى دهد، آيا مى توان گفت زنان در اين موارد حقّ قضاوت دارند؟
جواب :
مسأله شهادت قابل مقايسه با مسأله قضا نيست.