نماز مسافر
سوال 249 :
چرا نماز و روزه شخص مسافر شکسته است؟
جواب :
شکسته بودن نماز و روزه شخص مسافر در واقع يک لطف الهى در برابر مشکلات سفر است. و معيار، مشکلات سفرِ نوعِ مردم مى باشد، نه فرد فرد آنها.
سوال 250 :
همان گونه که مستحضريد، در حال حاضر، شکار به منظور ارتزاق جز در برخى مناطق کشور، مثل بخشهايى از شمال و حاشيه درياهاى جنوب، صورت نمى گيرد، و تقريباً غالب شکارها توسّط افراد متموّل، و به عنوان تفريح و تفرّج، و از روى تفنّن است. شکار جانوران وحشى در فرضهاى فوق شرعاً چه حکمى دارد؟
جواب :
در صورتى که شکار براى نياز زندگى يا براى کسب و کار باشد، و طبق ضوابط صورت گيرد، شرعاً جايز است. ولى شکار کردن به عنوان تفريح و خوشگذرانى ـ هر چند گوشت آن را مصرف کنند ـ شرعاً حرام است، و لذا، در چنان سفرى به عنوان سفر حرام نماز و روزه تمام خواهد بود.
سوال 251 :
شکار و صيد به جهت تفريح و تفنّن، و صدور مجوّز از طرف سازمانهاى مسؤول در اين مورد، چه حکمى دارد؟
جواب :
جايز نيست.
سوال 252 :
حکم نماز و روزه دانشجويان، اساتيد و معلّمان محترم را در فروض و صورتهاى مختلف بيان فرماييد.
جواب 1: محلّ تحصيل، يا تدريس، اگر براى مدّت قابل ملاحظه اى، مثلا يک سال يا بيشتر، ادامه پيدا کند در حکم وطن است، و نماز و روزه در آن تمام مى باشد، و ماندن ده روز پى در پى در آن شرط نيست.
2ـ کسانى که از وطن خود هفته اى سه روز يا بيشتر به محلّ تحصيل مى روند، و اين کار براى مدّت قابل ملاحظه اى (مثلا يک سال يا بيشتر) ادامه دارد، آن محلّ نيز به حکم وطن آنهاست.
3ـ کسانى که يک يا دو روز براى تحصيل به محلّى مى روند و باز مى گردند، نماز و روزه آنها شکسته است.
4ـ هرگاه در ايّام تعطيلى براى انجام کارهاى ديگرى غير از تحصيل، به محلّ تحصيل برود، همان احکام بالا درباره او جارى مى شود.
5ـ کسانى که همه روزه، يا حدّاقل سه روز در هفته، به محلّ تحصيل يا تدريس مى روند، يعنى صبح به محلّ تحصيل يا تدريس مى روند و عصر باز مى گردند و اين کار مدّتى ادامه مى يابد، کثيرالسفر محسوب مى شوند، و نماز و روزه آنها در آن محل و به هنگام رفت و برگشت تمام است.
6ـ کسانى که به مدّت يک ماه يا بيشتر همه روزه به جايى، به اندازه مسافت شرعيّه مى روند و باز مى گردند، حکم کثيرالسّفر را دارند.
7ـ دانشجويان يا معلّمان مشمول بند يک و دو، در صورتى که بخواهند روزه آن روزى که به محلّ تحصيل يا تدريس سفر مى کنند درست باشد، يا بايد طورى بروند که قبل از ظهر به محلّ تحصيل يا تدريس برسند، و نيّت روزه کنند، يا بعد از ظهر از وطن خود حرکت کنند، تا روزه آنها مشکلى پيدا نکند.
8 ـ بعد از فراغت از تحصيل يا تدريس و کارهاى مربوط به امتحان و پايان نامه و امثال آن، در صورتى که به آن محلّ بروند، ديگر حکم وطن آنها را ندارد، مگر اين که قصد داشته باشند در آن جا اقامت مستمر کنند.
سوال 253 :
شخصى قصد دارد در عرض 6 ماه يا بيشتر به جاهاى متعدّد براى کار سفر کند. مثلا فرمانده نيروى انتظامى منطقه اى بر حسب ضرورت کارى بايستى به پايگاههاى تابعه تحت فرماندهى خود و حتّى تا آخرين مرز منطقه امنيّتى مربوطه سرکشى و امور امنيّتى را از نزديک کنترل نمايد و هيچ گاه در مرکز ده روز نمى ماند:
الف) آيا چنين شخصى دائم السفر محسوب مى شود؟
جواب :
چنين شخصى کثير السفر است، و نماز و روزه اش تمام است.
ب) اگر از اوّل قصد داشته باشد علاوه بر سفرهاى شغلى، به سفرهاى ديگرى نيز برود، مثل اين که به مشهد يا تهران، يا امثال آن سفر کند، آيا حکم دائم السفر را دارد؟
جواب :
در سفرهايى غير از سفر شغلى، نماز و روزه اش شکسته است.
جواب :
اگر به سفر غير شغلى برود، آيا بعد از اين سفر حکم دائم السفر بودن باقى است؟ حتّى اگر يک سفر دائم السفرى برود، و بعد سفر استثنايى کند، آيا بعد از اين سفر استثنايى سفر اوّل دائم السفرى سفر دوّم حساب مى شود؟ بدين معنا که اين سفر استثنايى به دائم السفر بودن لطمه نمى زند؟
جواب :
اگر آن سفر زياد طولانى نشود، لطمه اى به کثيرالسفر بودن او نمى زند.
سوال 254 :
چگونه جايى وطن انسان مى شود؟
جواب :
هرگاه کسى قصد داشته باشد براى مدّتى طولانى، مثلا يک سال يا بيشتر، در جايى سکونت کند آن جا در حکم وطن او خواهد بود.
سوال 255 :
لطفاً در مورد وطن به سؤوالات زير پاسخ دهيد:
الف) کسى که به وطن پدر خود رفت و آمد مى کند (در چند مرحله، ولى در طول سال کمتر از شش ماه در آن جا اقامت دارد) و آن مکان را به عنوان وطن قبول دارد، آيا آن جا وطن او محسوب مى شود؟
ب) کسى که در جايى به دنيا آمده، ولى در آن جا زندگى نکرده، يا کمتر از شش ماه در آن جا بوده، آيا آنجا وطن او محسوب مى شود؟
جواب الف و ب: وطن جايى است که انسان در آن زندگى مستمر دارد، و لااقل هر سال چند ماه در آن جا مى ماند، و بقيّه امورى که ذکر کرديد تأثيرى ندارد.
د) کسى که در جايى به دنيا آمده، و چند سال ابتدايى عمر در آن جا زندگى نموده، و از آنجا به شهر ديگرى مهاجرت کرده، و از وطنش اعراض نکرده، و در صورت امکان براى زندگى به آن جا باز خواهد گشت، (هر سال در تابستان مدّتى به آن جا مى رود) حکم نماز و روزه او چگونه مى باشد؟
جواب :
در صورتى که قصد داشته باشد در آينده نه چندان دور (مثلا در چند سال ديگر) براى سکونت مستمر به آن جا بازگردد، اعراض حاصل نشده و نماز و روزه اش در آن جا تمام است. در غير اين صورت، نمازش شکسته است.
هـ) آيا همسر و فرزندان هم در مسائل و احکام، مثل مرجع تقليد، وطن و اعراض از وطن، تابع پدر خانواده مى باشند؟
جواب :
در مسأله تقليد تابع نيستند و در وطن و اعراض هرگاه با پدر زندگى مى کنند و موافق نظرات او هستند تابع محسوب مى شوند.
و) آيا داشتن ملک و املاک شخصى، يا پدرى تأثيرى در حکم وطن دارد؟
جواب :
تأثيرى ندارد.
سوال 256 :
کسانى که براى مأموريّت محدود (دو تا پنج سال) به جدّه مى آيند و گاه و بيگاه به خارج از حد مسافرت مى کنند، نمازشان تمام است يا قصر؟
جواب :
نماز و روزه آنها در جدّه تمام و در سفرهاى خارج از حدّ مسافت شرعى شکسته است.
سوال 257 :
با توجّه به مسئله فوق، اگر در هفته يک بار به مکّه مکرّمه يا مدينه منوّره سفر کنند، کثيرالسفر محسوب مى شوند؟
جواب :
به اين مقدار کثيرالسفر نمى شوند; ولى همان طور که مى دانيد در تمام مکّه و مدينه مخيّر هستند نماز را تمام بخوانند.