فصل سى ام: احکام سر بريدن و شکار حيوانات
سوال 964 :
چنانچه از ميان شکم ماهى صيد شده، ماهى کوچک مرده اى مشاهده گردد، آيا محکوم به حلّيّت است يا حرمت؟
جواب :
خالى از اشکال نيست، احتياط در اجتناب از آن است.
سوال 965 :
آيا در ذبح حيوان لازم است که ابزار حتماً آهن باشد يا هر فلز برنده اى کفايت مى کند؟
جواب :
با هر فلز تيزى جايز است.
سوال 966 :
آيا جايز است در هنگام ذبح، شخص ديگرى به جاى ذابح بسم الله بگويد و آيا در ذبح فقط لفظ بسم الله کافى است؟
جواب :
بسم الله کافى است و بايد خود شخص ذابح بگويد.
سوال 967 :
يکى از شرايط ذبح حيوان اين است که با وسيله اى که از آهن است ذبح شود، با توجّه به اين که امروزه چاقوهاى استيل در منازل رواج دارد و چاقوهاى آهنى از مُد افتاده و مردم نيز با همين چاقوهاى استيل حيوان را ذبح مى کنند، حکم آن را بيان فرماييد؟
جواب :
اشکال ندارد.
سوال 968 :
کندن سرگنجشک چه حکمى دارد؟ آيا با اين کار گنجشک حلال مى شود؟
جواب :
حرام است.
سوال 969 :
آيا ذبح با دستگاههاى امروزى جايز است؟
جواب :
اگر شرايط شرعى در آن جمع باشد اشکالى ندارد.
سوال 970 :
ذبح گوسفند به وسيله چاقوهاى استيل چه حکمى دارد و کلمه استيل به چه معنا مى باشد؟
جواب :
ذبح، با اين گونه چاقوها مانعى ندارد بلکه ذبح با تمام فلزات تيز جايز است و استيل معمولا به نوعى از فولاد گفته مى شود.
سوال 971 :
اگر مرغ و خروس و گاو و گوسفند را با ماشين ذبح کنند آيا چنين ذبيحه اى حلال است يا آن که حرام و ميته و نجس مى باشد و خريد و فروش و پولش هم حرام است؟
جواب :
همان طور که در بالا آمددر صورتى که شرايط ذبح مراعات شود مانعى ندارد و چنين ذبيحه اى حلال است.
سوال 972 :
حکم ذبيحه اى که کاملا طبق موازين شرعيّه ذبح شده لکن پس از ذبح، آن را در آب خيلى داغ فرو مى برند به طورى که رگهايش بسته يا نيم بند شده و در نتيجه خون متعارف بيرون نيامده است از لحاظ گوشت و رگهاى خون دار داخل آن چيست؟
جواب :
گوشت آن حلال است ولى احتياط آن است که از خونهاى داخل آن اجتناب شود.
سوال 973 :
آيا مى توان به يک بار گفتن نام خداى متعال در وقت روشن کردن دستگاه ذبح براى جميع ذبيحه ها اکتفا نمود؟ يا آن که براى هر کدام يا هر چندتايى که دستگاه فرصت مى دهد يک بسم الله لازم است؟
جواب :
اگر ماشين مرتّباً کار مى کند احتياط آن است که مرتّباً نام خدا را تکرار کنند، هر چند همراه يک بسم الله چندين حيوان ذبح شود.
سوال 974 :
آيا نام خداى متعال را بايد همان شخص روشن کننده دستگاه و لو اين که نزديک و مقابل ذبيحه نباشد و فقط مثلا يا الله يا الله بگويد يا آن که اگر ديگرى هم بگويد کافى است؟
جواب :
بايد همان شخصى که دستگاه را روشن مى کند نام خدا را ببرد و گفتن يا الله نيز کافى است و حضور در محلّ ذبح لازم نمى باشد.
سوال 975 :
اگر براى سرعت و سهولت و کند نشدن تيغهاى چرخان دستگاه ذبح، براده و نرمه الماس را با چسب هاى مخصوص به لبه تيغ ها محکم بچسبانند بطورى که ذبح به وسيله الماس انجام شود نه با آهن يا فولاد، اگر چه آهن به فاصله تقريباً يک ميلى متر عقب تر از الماس باشد، آيا ذبيحه از اين جهت حلال است البتّه در صورت عدم اضطرار و داشتن فرصت و اختيار؟
جواب :
اشکالى ندارد، حلال است.
سوال 976 :
آيا صرف پخش آيات قرآن و يادآورى ذکر خدا در هنگام ذبح حيوانات، کفايت مى کند يا حتماً بايد خود ذابح نام خدا را بگويد؟
جواب :
احتياط واجب آن است که ذابح بگويد.
سوال 977 :
خوابانيدن بعضى از گاو و گوساله هايى که در کشتارگاهها انجام مى شود به علّت بزرگى جثّه و سنگينى وزن به طرف قبله ممکن نيست، در اين صورت اگر به صورت ايستاده رو به قبله ذبح شود کافى است؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 978 :
در کشتارگاههاى مرغ معمولا يکباره پنج هزار قطعه مرغ را با هم ذبح مى کنند آيا گفتن يک بسم الله در اوّل کشتار کفايت مى کند؟
جواب :
احتياط تکرار آن به طور عادى است.
سوال 979 :
گاهى از اوقات گاو را ايستاده ذبح مى کنند، سپس گاو بر زمين مى افتد و قبل از جان دادن، گاو را رو به قبله مى کنند آيا اين ذبح صحيح است؟
جواب :
اشکالى ندارد.
شوک دادن به هنگام سر بريدن حيوانات
سوال 980 :
اگر حيوانات را قبل از ذبح شوک برقى دهند به طورى که قبل يا بعد از ذبح هيچ حرکتى نکند يا حرکت کمى بکند، با فرض اين که در هر صورت خونى از آنها نيايد يا بيايد، آيا اينها حلالند يا حرام و ميته; و خريد و فروش و بهاى آنها چه حکمى دارد؟
جواب :
در صورتى که حيوان بعد از شوک، زنده باشد و ذبح شرعى بشود حلال است و خوردن و خريد و فروش آن جايز است ولى از خونهاى داخل آن پرهيز کنيد.
سوال 981 :
اگر حيوان حلال گوشت را قبل از ذبح به وسيله آمپول و يا چيز ديگرى سست نمايند به جهت اين که کمتراحساس دردکند آيا اين عمل جايز است؟
جواب :
اگر حيوان بعد از شوک و سست شدن زنده بماند اشکالى ندارد، و هر کارى که سبب شود حيوان کمتر زجر ببيند مستحب است.
شکار با اسلحه
سوال 982 :
درچه صورت حيوانى که بر اثر شکار از بين مى رود حلال است؟
جواب :
در صورتى که وقت براى رسيدن و سر بريدن کافى نباشد و گلوله بدن او را مجروح کرده، و خونى از آن آمده باشد، حلال است. مشروط بر اين که ساير شرايط مانند بردن نام خدا به هنگام شکار کردن و مسلمان بودن شکارکننده نيز در آن جمع باشد، و در صورتى که وقت براى سر بريدن دارد و در ذبح آن کوتاهى کند حرام است.
صيد ماهى
سوال 983 :
اخيراً عدّه اى از صيادان نقل مى کنند که ماهى را به وسيله برق صيد مى کنند ماهى صيد شده در آب مى ميرد مرده آن را از آب بيرون مى آورند، سوال اين است که اين چنين ماهى از نظر حلّيّت و يا حرمت چه حکمى دارد؟
جواب :
اشکال دارد، مگر اين که بيرون از آب بميرد.
سوال 984 :
متخصّصين علم جانورشناسى مى گويند: در درياهاى جنوبى کشور نوعى خرچنگ دراز به نام شاه ميگو و در آبهاى شيرين مرداب انزلى و رودخانه هاى وابسته به آن و بعضى ديگر از آبهاى شيرين داخلى نوعى خرچنگ دراز به نام خرچنگ آب شيرين زندگى مى کند که شباهت ساختمانى بسيار زيادى با ميگو دارد، از لحاظ ساختمان ظاهرى «شاه ميگو» و «خرچنگ آب شيرين» تفاوت فاحشى با خرچنگ معروف که داراى بدنى گرد و پهن است و در کنار دريا و يا رودخانه ها زندگى مى کند دارد، آيا اينها حلال هستند يا حرام؟
جواب :
حکم در اين جا تابع صدق موضوع در نظر عرف است، اگر به آن، خرچنگ (سرطان) گفته شود حرام است و اگر صدق روبيان (ميگو) بر آن کند حلال است، براى تشخيص اين موضوع مى توانيد به صيّادان مراجعه کنيد.
سوال 985 :
چون در رساله هاى عمليّه نامى از «صدف» و حکم آن ديده نشدهو متخصّصين فن نظرمى دهندکه گوشت داخل صدف از بهترين گوشتهاست و مصداق جدى لحماً طريّاً مى باشد و داراى خواص بى شمارى است، و بعضاً اطبا براى معالجه بعضى از امراض تجويز مى کنند لطفاً حکم آن را در صورت اختيار و اضطرار و معالجه بيان فرماييد؟
جواب :
تنها در صورت ضرورت بى اشکال است.
سوال 986 :
در مسأله اربيان (روبيان) که معروف به «ميگو» است و به طور شايع صيد مى شود و مأکول است فرموده اند که: «فلس دارد» آيا همه اقسام ميگو را شامل مى شود؟ چون يک رقم ميگو که معروف به شاه ميگوست (و اسم خارجى آن لابستر است) که تمام مشخّصات اربيان رايج در او ديده مى شود جز آن که جثّه او بزرگتر است، آيا اربيان خاصّى حليّت دارد يا هر چه که اربيان و ميگو ناميده شده با وحدت مشخصات، حلال است؟
جواب :
فرقى ميان انواع اربيان نيست ولى بايد مانند اربيان معمولى فلس داشته باشد.
سوال 987 :
متخصّصين فن نظر مى دهند که کوسه ماهى هم مانند ماهيان ديگر داراى فلس و قشر (به نام فلس ميخى يا دندانه اى) است که با دست کشيدن روى پوست آنها محسوس است و از نوع ماهيهاى غضروفى است، بنابراين حکم کوسه ماهى چيست؟
جواب :
اگر در نظر عرف، فلس دارد حلال است و تفاوتى ميان ماهيها نيست.
سوال 988 :
آن دسته از آبزيان که خوردن آنها حرام است و لو اين که زنده از آب گرفته شده باشد آيا محکوم به حکم ميته است که خريد و فروش آن حرام مى باشد؟ (چون از آنها استفاده هاى ديگرى مانند خوراک براى دام و طيور و بعضاً استفاده هاى صنعتى مى شود).
جواب :
خريد و فروش آنها براى منافع ديگر اشکالى ندارد.
سوال 989 :
در استان فراه افغانستان مردم بعد از صيد ماهى، سر آن را جدا کرده و بدنش را مى خورند، اخيراً متوجّه شديم که سرها بعد از جدا شدن زنده اند و دهان ماهيها باز و بسته مى شود، آيا خوردن چنين ماهيهايى جايز است با اين که هنوز سر آنها زنده است؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 990 :
نظر به اين که عدّه اى با استفاده از نارنجک و يا ديگر موادّ منفجره اقدام به صيد ماهى مى نمايند به طورى که در اثر موج انفجار ايجاد شده، ماهيها روى سطح آب قرار مى گيرند و سپس آنها را از روى آب جمع مى کنند آيا چنين ماهيهايى حلال هستند؟
جواب :
اگر ماهيها زنده يا نيمه جان از دريا گرفته شوند حلال هستند.
مسائل متفرّقه
سوال 991 :
آيا به دليل زيادى فوق العادّه کشتار (مثلا در هر روز يک صد يا چند هزار حيوان ذبح مى شود) و مشکل بودن ذبح مباشرتى مسلمين و تسميه و بالا رفتن مخارج آن، مى توان به دليل حلّيّت اضطرارى اکل ميته يا به دليل ديگرى، از احکام اصليّه اوّليّه الهيّه صرف نظر نموده با مقدارى مصرف کم يا زياد آن براى هر کس حکم به حلّيّت و حتّى طهارت آن نمود؟
جواب :
بحمدالله ضرورتى از اين نظر وجود ندارد و ذبيحه مسلمين به قدر کافى وجود دارد.