مواردى که هم قضاى روزه واجب است و هم کفّاره روزه
سوال 141 :
مردى قبل از بلوغ گمانش اين بوده که مردان فقط بعد از رسيدن به پانزده سالگى بالغ مى‌شوند و قبل از پانزده سالگى نماز و روزه‌اى به جا نياورده است؛ ولى اکنون احتمال مى‌دهد يا مى‌داند که قبل از پانزده سالگى بالغ شده است. در اين صورت، چه وظيفه‌اى دارد؟
جواب :
آن مقدارى که يقين دارد بعد از بلوغ شرعى، از نماز و روزه‌اش ترک شده، قضاى آن واجب است و ظاهرا براى روزه‌هاى فوت شده، کفّاره لازم نيست، مگر اين که جاهل مقصّر باشد و در هنگام ترک روزه، ملتفت مسأله بوده باشد.
سوال 142 :
کسى که پنج سال در ماه مبارک رمضان با داشتن توانايى، روزه نگرفته و به دليل جهل به مسأله فکر مى‌کرده که بعدا فقط بايد قضاى روزه‌ها را بگيرد، نسبت به قضا و کفّاره، چه وظيفه‌اى دارد؟
جواب :
بايد قضا و کفّاره، حتى کفّاره تأخير قضاى روزه‌ها را ادا کند.
سوال 143 :
شخصى يقين دارد که فردا قبل از اذان ظهر مسافرت مى‌کند و بدين جهت در شب ماه مبارک رمضان خود را جنب مى‌کند و بعد از اذان صبح غسل مى‌نمايد و نماز مى‌خواند و سپس به مسافرت مى‌رود. آيا چيزى بر عهده اين شخص مى‌آيد يا نه؟ اگر با
(320)
اين فرض، موفّق به مسافرت نشود، حکمش چيست؟
جواب :
در هر دو صورت، قضا بر او واجب است؛ ولى اگر غفلت داشته و يا اعتقادش اين بوده که اين عمل او اشکال ندارد و در حصول اين اعتقاد کوتاهى نکرده، در اين صورت کفّاره ندارد.
سوال 144 :
کسى که نمى‌داند استمناء روزه را باطل مى‌کند و مرتکب اين کار مى‌شود، روزه‌اش چه حکمى دارد؟ آيا کفّاره هم ثابت مى‌شود يا نه؟
جواب :
در فرض سوال که جاهل به مفطر بودن استمنا است، اگر جاهل به حرام بودن آن هم باشد، فقط قضا واجب است؛ و اگر عالم به حرمت آن باشد، احتياطا کفّاره نيز واجب است و بنا بر احتياط بايد کفّاره جمع بپردازد.
سوال 145 :
کفّاره شخص روزه‌دارى که استمنا کند، چيست؟ اگر استمنا به سبب شوخى با همسر انجام شود، چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر شخصى به قصد انزال منى استمنا کند، روزه‌اش باطل است و قضا واجب مى‌شود و اگر عالم به حرمت باشد، احتياطا کفّاره جمع نيز واجب است؛ اما اگر خروج منى به واسطه ملاعبه با همسر صورت بگيرد، همان حکم را دارد؛ يعنى علاوه بر قضا، کفّاره‌اش کفاره افطار عمدى روزه ماه رمضان است؛ ولى کفّاره جمع نيست؛ و اگر قصد انزال منى ننموده و احتمال آمدن منى را هم نمى‌داده و عادتش هم نبوده، روزه‌اش صحيح است و چيزى بر او نيست.
سوال 146 :
بيمارى زن باردار يا شيرده، سه سال پشت سر هم طول کشيده و در اين مدت، روزه نگرفته و اکنون شفا يافته است. آيا قضاى روزه‌ها بر او واجب است يا دادن کفّاره کافى است؟
جواب :
اگر بعد از خوب شدن، تا رسيدن ماه رمضان وقت براى قضاى روزه باشد، فقط قضاى روزه‌هاى سال آخر واجب است و بايد براى روزه‌هاى
(321)
سال‌هاى قبل، تنها کفّاره بدهد و اگر وقت براى گرفتن روزه‌هاى سال آخر وسيع نباشد، به مقدارى که وقت وسعت دارد، قضاى روزه‌هاى سال آخر را به جا آورد و براى بقيه روزه‌هاى سال آخر و روزه‌هاى سال‌هاى قبل، کفّاره بپردازد.