مصرف سهم سادات
سوال 373 :
آيا سهم سادات را فقط بايد به سادات فقير داد؟
جواب :
سهم سادات را يا بايد به ساداتى که مستحقّ شرعى هستند داد و بنا بر احتياط مستحب از مجتهد جامع الشرائط نيز اجازه گرفت و يا به دست مجتهد جامع الشرائط رساند تا به مصرف برساند و در هر دو صورت مجزى و صحيح است.
سوال 374 :
کسى که سيّد يتيمى را سرپرستى مى‌کند و او را به فرزندى خود پذيرفته است، آيا مى‌تواند سهم سادات را چه از اموال خودش يا از اموال ديگران به مصرف اين سيّد برساند؟
جواب :
مى‌تواند از سهم سادات خود يا ديگران براى او مصرف کند.
سوال 375 :
آيا جايز است سيّد غنى، سهم سادات خود يا ديگران را به فرزند فقيرش بدهد يا خير؟
جواب :
براى نفقه واجب او نمى‌تواند از سهم سادات خود يا ديگران به او بدهد؛ ولى اگر مخارجى داشته باشد که پرداخت آنها بر پدر واجب نباشد، مى‌تواند سهم سادات خود يا ديگران را براى آن مخارج به فرزند خود بدهد.
سوال 376 :
اگر کسى همسرش سيّده باشد و او برادران و خواهران فقيرى داشته باشد، آيا مى‌تواند خمس آل محمّد عليهم‌السلام را به همسرش بدهد که صرف در معاش آنها بکند؟
جواب :
دادن سهم سادات اشکال ندارد، به شرطى که قصد تمليک آن را به
(458)
همسرش ننمايد؛ بلکه او را وکيل خود کند که به مصرف معاش برادران و خواهرانش برساند؛ اما دادن سهم امام عليه‌السلام احتياطا محتاج به اجازه مجتهد است.
سوال 377 :
آيا جايز است خمس را به نزديکان خود که محتاج هستند، پرداخت کنيم يا خير؟
جواب :
اگر واجب النفقه شما نباشند و داراى شرايط دريافت سهم سادات باشند، سهم سادات را به سادات از آنها مى‌توانيد بدهيد؛ ولى براى مصرف سهم امام عليه‌السلام به احتياط واجب، به طور موردى بايد اجازه بگيريد.
سوال 378 :
آيا به زنى هاشمى که شوهرش بدون عذر، نفقه واجب او را نمى‌دهد، مى‌توان خمس داد؟ و آيا او مى‌تواند خمس را خرج بچه‌هاى غير سيّد خود کند؟
جواب :
چنانچه گرفتن نفقه با مراجعه به حاکم شرع ممکن نباشد و زن، استحقاق شرعى سهم سادات را داشته باشد و شوهر، خرج زن و بچه را ندهد و بچه‌ها هم نيازمند باشند، و تأمين مخارج بچه‌ها خارج از حدّ شأن زن نباشد، زن مى‌تواند به اندازه مخارج خود و بچه‌ها سهم سادات بگيرد و براى خود و بچه‌ها مصرف کند.
سوال 379 :
آيا جايز است به کسى که فقير است و از سادات نيست، به جهت اين که همسر او از خانم‌هاى سيّده است، خمس داد؟
جواب :
اگر شوهر قادر بر اداى نفقه زوجه سيده خود نيست، مانعى ندارد که به زوجه او در صورتى که داراى ساير شرايط باشد، سهم سادات بدهند؛ ولى به شوهر نمى‌شود سهم سادات داد و براى غير نفقات واجب زوجه که در حدّ شأن زن است نيز مى‌توان سهم سادات را به زوجه واجد شرايط پرداخت نمود و اگر وضعيت آنها طورى است که مخارج شوهر جزء شئون عرفى زن محسوب مى‌شود، زن مى‌تواند براى مخارج شوهرش نيز سهم سادات بگيرد.
(459)
سوال 380 :
آيا براى زن جايز است که خمس اموالش را به شوهرش که مستحق است بدهد و سپس شوهر آن را صرف همسر و زندگى خود کند؟
جواب :
اگر شوهر مستحقّ سهم سادات است، زن مى‌تواند سهم سادات اموالش را به شوهرش بدهد و براى شوهر جايز است که آن را بگيرد و در نفقه خود و عيالش در حدّ متعارف مصرف نمايد؛ ولى در سهم امام عليه‌السلام بنا بر احتياط واجب اجازه مجتهد لازم است.
سوال 381 :
اگر سيّد فقيرى بخواهد خانه‌اى مانند اغنياى ديگر براى خود بنا کند، آيا جايز است از سهم سادات براى بناى اين خانه به او کمک کرد؟
جواب :
بيش از مقدارى که مناسب با شأن اوست، نمى‌توان به وى پرداخت کرد.
سوال 382 :
سيّد فقيرى که قادر به تهيه منزل مسکونى براى خود نيست، آيا جايز است با دريافت سهم سادات در طول چندين سال، اقدام به ساخت يا خريد مصالح و لوازم ساخت خانه کند؟
جواب :
اشکال ندارد.
سوال 383 :
به سيّد فقيرى که اظهار فقر نمى‌کند و اگر پولى به عنوان خمس به او داده شود، با اين که حقّ اوست، قبول نمى‌کند، چگونه مى‌توان کمک کرد؟
جواب :
مى‌توانيد سهم سادات را با عنوان هديه به او بدهيد، مگر اين که بدانيد واقعا حاضر به گرفتن سهم سادات نيست که در اين صورت پرداخت آن صحيح نيست.
سوال 384 :
آيا جايز است سهم سادات را به سيّد مستحقى داد، تا صرف امور مستحب، مانند زيارت و عمره و حجّ مستحبّى بنمايد؟
جواب :
اگر اين گونه امور مطابق شأن او باشد و زياده روى محسوب نشود،
(460)
اشکال ندارد.
سوال 385 :
اگر سيّد فقيرى که مستحقّ شرعى سهم سادات است، به ما بدهکار باشد و از دنيا برود، آيا جايز است بدهى او را بابت سهم سادات حساب کنيم؟
جواب :
اگر ترکه‌اى از او باقى نمانده و يا اگر باقى مانده، بچه‌هاى فقيرى دارد که به آن محتاج هستند، مى‌توانيد طلب خود را بابت سهم سادات حساب کنيد.
سوال 386 :
خانواده‌اى که در جايى مشهور به سيّد بودن هستند، ولى هيچ گونه مدرکى در اين رابطه وجود ندارد، آيا مجاز به گرفتن خمس هستند يا خير؟ در صورت پرداخت خمس به آنها، آيا پرداخت کننده برى‌ء الذمّه مى‌شود يا خير؟
جواب :
اگر در منطقه خود، معروف و مشهور به سيادت باشند، در صورت احتياج مى‌توانند خمس بگيرند و در فرض مذکور، دهنده خمس برى‌ء الذمّه مى‌شود.
سوال 387 :
فرزندان حضرت على عليه‌السلام که از نسل حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام نيستند، آيا مى‌توانند سهم سادات دريافت کنند؟ حکم دادن صدقه به آنها چگونه است؟
جواب :
احکام سادات، مخصوص ساداتى است که از طرف پدر به هاشم (جدّ پيامبر گرامى اسلام صلى‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم ) برسند و مستحق باشند. بنا بر اين کسانى که از طرف پدر از اولاد امير المومنين عليه‌السلام محسوب مى‌شوند، مانند فرزندان حضرت ابوالفضل عليه‌السلام به شرط مستحق بودن، مى‌توانند سهم سادات را دريافت کنند و در صدقه نيز منظور از سيّد همين است و سيّد مى‌تواند به سيّد ديگر صدقه بدهد؛ ولى صدقه واجب غير سيّد بايد به غير سيّد داده شود؛ اما دادن صدقه مستحبّى از طرف غير سيّد به سيّد مانعى ندارد.
سوال 388 :
آيا لازم است کسى که خمس يا زکات را دريافت مى‌کند، خود را مستحقّ آن بداند يا همين که دهنده خمس و زکات او را مستحق بداند، کافى است، ولو
(461)
اين که گيرنده، خودش را مستحق نداند؟
جواب :
لازم است گيرنده، خودش را مستحق بداند و اگر خودش را مستحق نمى‌داند، حقّ گرفتن وجه شرعى را ندارد، هر چند دهنده خمس و زکات در صورتى که استحقاق گيرنده را احراز کند، ديگر تکليفى ندارد، مگر آن که خلاف آن احراز شود.
سوال 389 :
آيا دادن سهم سادات، احتياج به اذن مجتهد دارد؟
جواب :
خير، ولى احتياط مستحب است.
سوال 390 :
آيا جايز است بدون اجازه حاکم شرع، تمام خمس را به سيّد فقير بپردازيم يا خير؟
جواب :
احتياط لازم اين است که سهم امام عليه‌السلام با اذن حاکم شرعى به مصرف برسد و نسبت به سهم سادات، اين احتياط، مستحب است.