سهم مبارک امام عليه‌السلام
سوال 391 :
کسى که سهم امام عليه‌السلام را دريافت مى‌کند، آيا مالک آن مى‌شود يا فقط حقّ تصرّف در آن را دارد؟ اگر با سهم امام عليه‌السلام چيزى بخرد، چه حکمى دارد؟
جواب :
کسى که به جهت فقر، سهم امام عليه‌السلام را مى‌گيرد، به اندازه خرج يک سال خود مى‌تواند بگيرد و مالک مى‌شود و چيزى را هم که با آن مى‌خرد، مالک مى‌شود؛ ولى لازم است سهم امام عليه‌السلام را در مصارف مجاز و در حدّ شأن خود صرف نمايد؛ و اگر به عنوان اجرت کار بگيرد، مالک آن مى‌شود و حکم ساير اجرت‌ها را دارد؛ و چنانچه دريافتش به جهت تبليغ و ترويج احکام و معارف دينى باشد، مالک آن مى‌شود و زيادى آن در آخر سال، خمس ندارد.
مصرف سهم مبارک امام عليه‌السلام و بعضى وجوهات شرعى ديگر
سوال 392 :
طلابى که در مدارس دينى مشغول تحصيل هستند و نياز مبرم به کتاب
(462)
و مخارج ديگر دارند، آيا مى‌توان سهم امام عليه‌السلام را شخصا به آنها پرداخت نمود؟
جواب :
بدون اخذ اجازه احتياطا جايز نيست.
سوال 393 :
غير سيّدى که فقير و مقروض است و توانايى پرداخت قرض خود را ندارد، آيا براى طلبکار جايز است که قرض او را بابت سهم امام عليه‌السلام محاسبه نمايد؟
جواب :
بنا بر احتياط واجب از مجتهد اذن بگيرد.
سوال 394 :
افراد خيّرى به انجمن حمايت از زندانيان که يک مؤسسه غير دولتى است، جهت آزادى زندانيان بى بضاعتى که به علت بدهکارى و يا ديه در زندان هستند، کمک مى‌کنند. خواهشمند است بفرماييد آيا مى‌توان اين کمک‌ها را از وجوهات محسوب نمود؟
جواب :
از بابت سهم امام عليه‌السلام محسوب نمى‌شود، مگر اين که پرداخت کننده به طور موردى اجازه بگيرد.
سوال 395 :
آيا جايز است سهم امام عليه‌السلام را بدون اجازه مجتهد، در جاى خودش مصرف کنيم و بعدا از مجتهد اجازه بگيريم؟
جواب :
احتياط اين است که قبل از مصرف نمودن در محلّ خودش اجازه بگيريد.
سوال 396 :
وقتى مى‌دانيم مجتهد به مصرف کردن سهم امام عليه‌السلام در موردى راضى است، آيا باز هم لازم است براى مصرف در آن مورد، از او اجازه بگيريم؟
جواب :
احتياط، در گرفتن اجازه است.
سوال 397 :
آيا مى‌توان از سهمين، مظالم، زکات، زکات فطره، صدقات، نذورات، موقوفات عامّه و اموال مجهول المالک و هر آنچه که تصرّف در آن منوط به اجازه حاکم شرع است، براى کارهاى فرهنگى در جهت افزايش دانش دينى، سياسى، فرهنگى و حقوق فردى و اجتماعى مردم با تشخيص صاحب وجه و يا وکيل او استفاده
(463)
کرد؟
جواب :
موارد مصرف بعضى از امور ذکر شده در سوال (مثل سهم سادات، زکات، زکات فطره و...)، در رساله عمليه ذکر شده است و بايد در همان موارد مصرف شود و در بعضى از موارد، مثل موقوفات عامّه و نذورات، مصرف، تابع نظر واقف و نذر کننده است و در بعضى از موارد ديگر که احتياج به اجازه مجتهد جامع الشرائط است (مثل سهم امام عليه‌السلام )، بايد اجازه گرفته شود و ممکن است به حسب مورد و مصلحت، مقدارى از آن اجازه داده شود.
سوال 398 :
در مساجد شهر ما به مناسبت ايّام محرم و رمضان، مرسوم است که هيئت اُمناى مساجد براى واعظ و مبلّغ از مردم مبالغى را به عنوان مال امام جمع آورى مى‌نمايند و بنا بر تحقيقات به عمل آمده 95 درصد مردم با اين نيّت که اين پول به امام جماعت و مبلّغ تعلّق دارد، آن را پرداخت مى‌نمايند و خرج مسجد را هم جداگانه مى‌پردازند. آيا هيئت اُمناى مساجد مجاز هستند پولى را که به عنوان مال امام جمع آورى مى‌نمايند، در امورات ديگر (مثل مخارج مربوط به مدّاح، کفشدار، آشپز، راننده، تعمير و تکميل مسجد و کمک به فقراى محل) صرف نمايد؟
جواب :
چنانچه وجوه مذکور، سهم امام عليه‌السلام نباشد، مصرف آن، تابع نيّت پرداخت کننده آن وجوه است.
سوال 399 :
آيا مى‌توان اموال مجهول المالک را به سادات داد؟
جواب :
احتياط اين است که به سادات داده نشود.
سوال 400 :
مظالم عباد يعنى چه و در چه طريقى بايد به مصرف برسد؟
جواب :
مظالم عباد به ديونى گفته مى‌شود که بر ذمّه اشخاص باشد و صاحبان آنها معلوم نباشد. کسى که مديون مظالم عباد است، اگر غير سيّد است، مظالم را به فقير غير سيّد بدهد و اگر سيّد است، مى‌تواند به سيّد فقير بدهد.
(464)
سوال 401 :
آيا براى ردّ مظالم به فقرا، بايد از مجتهد اجازه بگيريم يا خير؟
جواب :
احتياط، در اجازه گرفتن است.